Mushaf, Kur’an’ın iki kapak arasına alınmış halidir ve ona bu adın verilme nedeni; içinde basım bilgileri, sure isimleri, ayet numaraları vs. Kur’an’ın aslından olmayan unsurların yer almasıdır. Bu yazıda, Kur’an’ı Anlama Yöntemi[1] adlı eser bağlamında, Mushaf’a abdestli dokunmaya, onu abdestli okumaya dair delil getirilen şu ayet grubu ele alınacaktır: “Şüphesiz bu, değerli bir Kur'an'dır. Korunmuş bir kitaptır. Ona temizlenenlerden başkası dokunamaz. O, alemlerin Rabbinden indirilmiştir.” (Vakıa, 56: 77-80).
Bu ayetler, Mekki bir surede yer almaktadır. Yani, henüz Kur’an’ın tümü inmiş değildir. Ayrıca bu ayetler, Müslümanların Kur’an okumadan önce, yerine getirmeleri gereken şartlardan söz etmek değil, inkârcıların Kur’an’a yönelik –şeytanın/cinlerin ona müdahale ettiklerine dair- iftiralarına cevap olmak üzere inmiştir.
78. ayetteki “temizlenenler” kelimesinin orijinalinden anlaşılan şey, söz konusu kimselerin kendileri tarafından değil, Allah tarafından temizlenen kimseler olduklarıdır. Dolayısıyla ayet, Kur’an okumak için abdest alan müminlerden söz etmemektedir.
79. ayette “dokunmasınlar” değil “dokunamazlar” denilmektedir. Yani ayette Kur’an’a dokunma konusunda bir yasaktan değil, dokunmanın imkânsızlığından söz edilmektedir. Dikkat çekilen şey, cinlerin ya da şeytanların onu tahrif etmelerinin söz konusu olamayacağıdır.
Kur’an okumaya başlamadan önce ya da okuma sırasında/sonrasında, “Allah’a sığınmak gerektiği” Kur’an’da açık bir şekilde ifade edilmektedir (Nahl, 16: 98). Onu abdestli okumak gerektiği kesin olsaydı herhalde Kur’an’da ona da işaret edilirdi.
Sahabe Kur’an okumak için abdesti şart koşmamıştır. Sözgelimi, Hz. Ali, abdestsiz Kur’an okumakta bir sakınca olmadığını söyler. Buhari’nin, Tarih’inde nakline göre Hz. Ömer, bir topluluk içinde Kur’an okurken, kalkıp ihtiyacını giderir ve dönüp okumaya devam eder. Kendisine abdest almadığını hatırlatan birine şöyle çıkışır: “Bu konudaki fetvayı sana kim verdi?” Selman abdest almaksızın Kur’an okumuştur. İbn Ömer ve İbn Abbas, ihtiyaç giderdikten sonra Kur’an’dan bir cüz okuduklarını söylerler. İbn Hazm, Davud Zahiri ve Elbani cünübün Kur’an’a dokunamayacağı tezini reddederler. Nevevi, abdestsiz Kur’an okunabileceği hakkında, ortak görüş (icma) olduğunu söyler. Malikiler, adetli kadının Kur’an okuyabileceği görüşündedirler.
Buhari, “Cünüp ve hayız olan Kur’an’dan bir şey okumasın.” rivayetini sahih kabul etmez ve der ki: “Hadisi nakleden İsmail b. Ayaş’ın hadisi reddedilir.” Zehebi Mizan’da, İbn Hacer Tezhib’de bu rivayeti “batıl” olarak niteler.
“Kur’an okumak başka Mushaf’a dokunmak başka” ve “Hafızadan/ezberden okumak caiz ama Mushaf’tan okumak veya ona dokunmak caiz değil” şeklinde bir itiraz akla ziyandır. Zira Kur’an ilahi olandır, kâğıt vb. malzemeden oluşan hali Mushaf’tır. “Arştan ineni okumak için abdest gerekmez fakat insanî düzenlemeler içeren haline (Mushaf) dokunmak için abdest farzdır.” demek gülünç olmaktadır. Arştan inen mi, onun insanlar tarafından kâğıda dökülmüş hali mi daha fazla hürmete layıktır?
Kur’an okurken abdest almak güzeldir. Bu, Kur’an ahkâmının değil, adabının konusudur. Her daim abdestli gezmek güzeldir. Hz. Peygamber’in (s) söylediği gibi “Abdest müminin silahıdır.” Fakat abdestli olmak duyarlılığı başka bir şey, Kur’an okumak için abdest farzdır/şarttır demek başka bir şeydir. Bu, Allah’ın söyleyeceği bir şeydir ve Allah, Kitabında “Kur’an’ın abdestli okunması, ona abdestli dokunulması” konusunda bir şey söylememiştir. Allah’ın farz kılmadığını farz kılmak, Allah adına yetki kullanmaktır. Bu, Allah’a vekalet etme iddiasıdır. Yüce Allah, elçisini bile kendine vekil kılmamıştır.
Kur’an’ın abdestsiz okunabileceğini ve ona dokunulabileceğini söyleyenlere çok sert tepki verenler bugün, içinde Kur’an yüklü telefonlarla abdestli abdestsiz geziyorlar. Her yere girip çıkıyorlar. Acaba haram işlediklerini düşünüyorlar mı? Allah’ın koymadığı haramları ve farzları koyanları, hayatın kendisi de yalanlar teknoloji de. Bu kimselere sormak lazım: Haydi içinde Mushaf yüklü cep telefonlarını hallettiniz, hafızların Kur’an yüklü hafızalarını ne yapmayı düşünüyorsunuz?
[1] İslamoğlu, Mustafa, Kur’an’ı Anlama Yöntemi, Denge Yay., İst., 2014.