Kuran okumak için abdest ve başörtüsü gerekli midir?

Hayrettin Karaman

Kur'an-ı Kerim'i okurken veya dinlerken hanımların başlarını örtmeleri bir din hükmü (vacib, sünnet vb.) değil, bir âdâb (islâmî görgü kuralı)dır. Başını örtmeden okuyan ve dinleyen günaha girmez.

Abdesti olmayan veya yıkanması gereken bir müslümanın Kur'an-ı Kerim'e (Mushaf'a, Kur'an cüzüne, yazılı âyete) dokunmasının ve bunları okumasının caiz olup olmadığı konusunda İslam alimleri, ilgili deliller müsait olduğu için ihtilaf etmişler, farklı yorumlar yapmışlardır. Çoğunluğa göre abdestsiz okumak caizdir, fakat dokunmak caiz değildir. Bazı alimlere göre ise dokunmak da okumak da caizdir.

Bu konuda detaylı bilgi almak isteyenleri siteme havale ederek (www.hayreddinkaraman.net) muhalif görüşü özetleyeyim:

İbn Hazm "Kur'an'ı okumak, tilavet secdesi, Mushaf'a dokunmak ve Allah'ı anmak; bunların hepsi abdestli olana ve olamayana, cünübe ve hayızlı olana caizdir" diye başlık attıktan sonra genel delilini şöyle açıklıyor: "Bunlar hayırlı işlerdir, teşvik edilmiş, sevap vadedilmiş fiillerdir; bunların bazı hallerde yapılamayacağın söyleyenlerin delil getirmesi (delil ile isbat etmeleri) gerekir". İbn Hazm karşı tarafın ileri sürdükleri delilleri ise ya sahih olmayan rivayetlerden ibaret oldukları veya hükme delalet etmedikleri gerekçesiyle reddetmekte, sahabe ve tâbiûn müctehidlerinden kendi ictihadını destekleyen örneklere de yer vermektedir.

İlgili kaynaklara bakıldığında görülüyor ki, "kadınların özel hallerinde namaz kılamayacakları ve oruç tutamayacakları" konularında ittifak (icmâ) var; "mescide girme, Kur'an'a dokunma ve onu okuma, zaruret halinde tavâfı yapma" konularında ise ihtilaf edilmiş; çoğunluk bunları caiz görmemiş ama bazı fıkıh alimleri caiz görmüşlerdir.

Fıkıhta icmâ bağlayıcıdır, ama çoğunluğun görüşü bağlayıcı değildir. Meşhur dört mezhepte de bazan biri, diğerlerinin tamamına (bu mânada cumhura, çoğunluğa) muhalif olduğu halde mensupları –çoğunluğun ictihadını değil– tek kalmış olan mezhebin ictihadını uygulamaktadırlar.

Özel hallerinde kadınları kimse mescide girmeye, Kur'an okumaya.. zorlamıyor; ama onlar farklı (caiz diyen) ictihada uyar da bunları yaparlarsa yine kimsenin onları engellemeye veya kınamaya hakları olamaz.

Okullarda Kur'an okuma derslerinde çocukların abdest almalarında güçlük bulunduğunda –veya bu sebeple bu dersi almak isteyenlerin azalacağı anlaşılırsa- "abdestsiz olarak Kur'an okumak ve ona dokunmak caizdir" diyen ictihadı/fetvayı uygulamak uygun olur.

Peygamberimiz (s.a.) "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın; müjdeleyin (sevdirin, sevindirin) nefret ettirmeyin" buyuruyor. Değişmez din kurallarını değiştirmeden, bozmadan kolaylaştırmak mümkün olduğunda bu yola gitmek –hele de çağımızda, bu günün şartlarında– bazen kaçınılmaz olmaktadır.

YENİ ŞAFAK