Suriye meselesini bırakın bir gazeteci veya aktivist olarak takip etmek, zannediyorum amatör bir okuyucu olarak bile izlemek hiçbir zaman kolay veya eğlenceli olmadı.
Fakat neredeyse iki sene önce barışçı gösteriler ile başlayan Suriye devriminin, tam teşekküllü iç savaşa döndüğü bugünler hem içeride yaşananlar, hem de uluslararası kamuoyunun tutumu nedeniyle hiç bitmeyecek bir karabasanın en karanlık anlarını andırıyor.
Halep Üniversitesi’ni vizelerin başladığı ilk gün, rejimin MiG savaş jetleriyle vurup, 82 öğrencinin ölümü ile sonuçlanan saldırısının amatör video görüntülerini Beyrut’ta bir Suriyeli muhalif ile birlikte izlerken. “Farkında mısın” diye soruyor, “Suriyelilerin huzurlu ölme hakları bile yok. Bombalar yağarken gökten, Suriyeliler bunun rejimin işi olduğunu kanıtlamak için görüntü çekmeye devam ediyor. Ölümden kaçarken bile dünya kamuoyuna katilleri deşifre etmeye çalışıyorlar.” Birden öfkeyle dolu sesi alçalıyor ve derin bir hayal kırıklığı ile devam ediyor, “Aslında bu bir yandan hâlâ naif olduklarının göstergesi. Hâlâ, sivil yerleşim alanlarını SCUD füzeleri ile vurmayı bile alışkanlık hâline getirmiş olan bir rejimin gaddarlığını ispat etmeye ve rejime karşı uluslararası toplumu harekete geçirmeye çalışıyorlar. Nafile bir çaba bu.”
Suriyelilerin çok ciddi bir kısmı uzun zamandır Batı kamuoyunun rejimle zımni ittifak hâlinde olduğu kanaatinde. Gelinen son durumda pek de haksız sayılmazlar.
Suriye’de Özgür Suriye Ordusu’na silah teminatının neredeyse yok denecek bir orana azaldığı yönünde ciddi ve güvenilir kaynaklardan ulaşan haberler var. Washington’ın Rusya’nın sunduğu “çözüm” planına tamam dediği ve muhalifleri bu plana ikna etmek için zayıflattığı yönündeki analizler kayda değer. Obama-Biden ikilisinin Clinton ve Pentagon’a rağmen Suriye’ye müdahil olmama ısrarının devam edeceğine dair güçlü emareler de mevcut. İsrail ise muhaliflere ve rejime eşit mesafedeyiz diyerek aslında tarafını belli ediyor. Rejimin elindeki silahlar muhalefet veya Hizbullah’ın eline geçerse müdahale ederiz diyen İsrail için mevcut çatışmanın yıllar boyunca sürmesinin, İslamcılar galip gelmediği takdirde, bir mahsuru yok.
Ancak unutulmaması gereken bir nokta var: Amerika’nın mevcut müdahil olmama stratejisi ileride müdahil olmasına sebebiyet verecek tehlikelere gebe.
Özgür Suriye Ordusu’nu zayıflatacak, bölecek ve itibarsızlaştıracak her girişim Suriye’de hâlihazırda güçlü olan radikal unsurların daha da güçlenmesi ile sonuçlandı ve sonuçlanmaya devam edecek. El-Kaide ile güçlü ve organik bağları olan El-Nusra Cephesi’nin altı ay önce iki üç bin civarında militanı varken, bu sayının bugün 10-15 bin civarında olduğunu iddia ediyor Michael Weiss, NowLebanon haber sitesinde yayınlanan “İç savaş içinde iç savaş” başlıklı makalesinde.
El-Nusra Cephesi’nin finansman sorunu yok. Para Suudi Arabistan’dan geliyor. Savaşçılarının bir kısmı Suriyeli ama başka yerlerden gelen, örneğin Irak, deneyimli militanlarının sayısı da azımsanacak düzeyde değil.
Ve Weiss’in “iç savaş içi iç savaş” şeklinde tanımladığı bir durumla karşı karşıyayız. Muhalefet sadece rejim karşı değil kendi arasında da savaşıyor. İdlib ve Halep’te Özgür Suriye Ordusu ve ılımlı muhalifler ile El-Nusra Cephesi arasındaki gerginlik bilfiil çatışmalara dönüşmüş durumda. Bununla beraber Rasulayn’da Özgür Suriye Ordusu ile PYD arasındaki çatışmalar olası bir Arap-Kürt ihtilafının tohumlarını atıyor.
Suriye konusunda en maliyetsiz çözüm olarak müdahil olmamayı gören ve seçen Amerika için bu tavır aslında en maliyetli tercih olabilir.
Amerika, rejim gaddarca kendi vatandaşlarını bombalarken, sanki Esed’e sen bildiğini oku dermişçesine ısrarla uluslararası müdahalenin masada olmadığının altını çizdi. Silahlı muhalefet içindeki ılımlı unsurları birleştirmeyi ve güçlendirmeyi hedefleyen girişimleri baltaladı. Amerika eğer gelecekte Suriye içinde tehlike olarak gördüğü militan İslamcı unsurlara karşı Mali tarzı bir müdahalede bulunmak durumunda kalırsa hâlihazırda bölgedeki nahoş imajının kötüleşeceğini söylemek için müneccim olmaya gerek yok.
Kötü bir “emperyalizm” sınavı nedir diye sorsalar sanırım Amerika’nın Suriye politikası ilk üçe girer.
cerenkenar@gmail.com
TARAF