SİNAN ÖN’ün analizi:
Cumhuriyet’in eğitim sistemini oluşturan en temel olgu ‘ulus devet’ anlayışıdır. Bunun en somut yansımaları ise Mustafa Kemal’in görüşlerinde kendini bulur. Bu doğrultuda öncelikle hedeflenen; çağdaş bir ulusal devlet yaratılması için eğitimin milli olması. Kapitalist dünya anlayışının ekseninde pragmatist bir hal alması. Pozitivizim doğrultusunda bilimsellik. Ve laik olmasıdır.
Buna göre düzenlenen eğitim sisteminde, Kemalizm son derece belirleyicidir. İdeoloji aktarımı ile okullar ‘vicdanı hür, irfanı hür’ Kemalistler yetiştirmek için tüm imkanlarını seferber etmektedirler. Ana okulu seviyesinde alınan körpe zihinler oyun, okul, aile ve çevre işbirliği ile istendik birer vatandaşa dönüşmeye zorlanır!
Osmanlı imparatorluğu’nun eğitim sisteminde, birbiri ile çelişik olduğu düşünülen okullar vardır. Geleneksel eğitim tekke ve mahalle mekteplerinde, mesleki eğitim lonca ve mesleki teşkilatlarda yapılır. Bunun yanında Batı tarzı okullar ve azınlık okulları da sürdürülen eğitimin çeşitliliğini göstermektedir.