Adem Özköse / HAKSÖZ HABER
Kayıp Aydınlanma
Karakum Çölü’nde günlerce süren yorucu yolculuğun ardından bir deve kervanı aracılığıyla Buhara şehrine ulaştırılan ilk mektupla başlar her şey. Türkmenistan’dan gelen kervancılar mektubu ulaştıracakları kişiyi Buhara’da bulmakta çok fazla zorlanmazlar. Çünkü yaşı genç de olsa Buhara’da herkes onu tanımaktadır. Aradan uzun bir süre geçmeden bu sefer Buhara’dan Türkmenistan’a yine kervanlar aracılığıyla başka bir mektup gönderilir. Bu mektup daha çok ilk mektupta sorulan sorulara verilen cevaplardan oluşmaktadır. Birbirlerine 400 km. uzaklıktaki farklı bölgelerde yaşayan iki genç adam artık mektuplar üzerinden kıyasıya tartışmaktadırlar. Bilim alanında ileri derecede bilgiler içeren ve yıllar sonra basıldığında bilim çevrelerini hayrete düşüren bu mektuplar ilk kaleme alınmaya başlandığında Biruni 28, İbni Sina ise daha 17 yaşındadır. İçinde sert tartışmaları da barındıran yazışmalar aslında 10. Yüzyıl’ın başlarında Türkistan coğrafyasında ne kadar ileri düzeyde bir ilmi atmosferin, entelektüel birikimin olduğunu da açık bir şekilde ortaya koyuyor.