Suriye’yi 24 yıl yönettikten sonra savaşın son 13 yılında muhalifleri bastırmaya çalışan Beşar Esed, rejiminin çöküşüyle birlikte ülkesinden kaçtı. Reuters’ın 10’dan fazla yetkili ve kaynağa dayandırdığı haberine göre, Esed'in kaçış planı büyük bir gizlilik ve hileyle yürütüldü. Hatta yakın çevresindeki üst düzey yetkililer ve akrabaları bile kandırıldı ya da plana dair hiçbir bilgiye sahip değildi.
SON DAKİKA TOPLANTISI: DESTEK YOLDA, DİRENİN
Esed, kaçışından bir gün önce, cumartesi günü Şam’daki Savunma Bakanlığı’nda üst düzey 30 ordu ve güvenlik yetkilisiyle bir toplantı düzenledi. Toplantıda, Rusya’dan askeri destek geleceği konusunda güvence veren Esed, kara kuvvetlerine direnme çağrısı yaptı. Ancak, toplantıya katılan bir komutanın aktardığına göre bu açıklamalar gerçeği yansıtmıyordu. Esed, toplantının ardından konutuna gideceğini söyleyerek binadan ayrıldı, ancak bunun yerine doğrudan havaalanına gitti.
GİZEMLİ KAÇIŞ: AİLESİNE VE YARDIMCILARINA BİLE GÜVENMEDİ
Kaçış planına o kadar gizlilik hakimdi ki, Esed kardeşi Mahir dahil, yakın çevresindeki birçok kişiyi bilgilendirmedi. Mahir Esed'in helikopterle Irak’a, oradan da Rusya’ya uçtuğu bildirildi. Esed'in iki kuzeni Ehab ve Eyad Mahluf ise Lübnan’a kaçmaya çalışırken pusuya düşürüldü. Ehab’ın öldürüldüğü, Eyad’ın ise yaralandığı aktarıldı.
Bir yardımcısına göre, Esed basın danışmanı Buseyna Şaban’ı konutuna çağırdı, ancak Şaban geldiğinde kimseyi bulamadı. Bu detaylar, Esed'in ne kadar sınırlı bir güven çemberinde hareket ettiğini gösteriyor.
RADARA YAKALANMAMAK İÇİN ALÇAKTAN UÇUŞ
Esed'in kaçışı, 8 Aralık sabahı Şam’dan Moskova’ya giden bir Rus uçağıyla gerçekleşti. Bölgedeki diplomatlara göre, uçağın vericisi kapatıldı ve radara yakalanmamak için alçaktan uçtu. Esed, Suriye’nin Lazkiye kentindeki Rus Hmeymim Hava Üssü’ne, oradan da Moskova’ya geçti. Ailesi, yani eşi Esma ve üç çocuğu, Moskova’da onu bekliyordu.
REJİM ÇÖKÜYOR: GERİDE BIRAKILAN KARGAŞA
Muhaliflerin kontrolüne geçen Şam’daki Cumhurbaşkanlığı kompleksi, aceleyle terk edilmiş bir manzara sergiliyordu. Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde, pişmiş yemekler ve aile albümleri gibi kişisel eşyaların geride bırakıldığı görüldü.
RUSYA VE İRAN’DAN UMUTSUZ YARDIM ARAYIŞLARI
Esed'in son günlerinde, Rusya ve İran’dan askeri yardım almak için yoğun çaba harcadığı ortaya çıktı. 28 Kasım’da Moskova’ya giden Esed, Kremlin’den askeri müdahale talep etti. Ancak bu talepler olumlu karşılanmadı. İran’dan da benzer bir destek istemedi; çünkü İsrail’in, İran’ın Suriye’deki güçlerini hedef almak için bu durumu kullanabileceğinden endişe etti.
SON ÇARE: DİPLOMATİK ÇIKIŞ ARAYIŞI
Moskova, Esed'e askeri müdahale yerine güvenli bir kaçış planı sundu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, Katar ve Türkiye ile temas kurarak Esed'in güvenli bir şekilde Rusya’ya ulaşması için diplomatik çabalara öncülük ettiği iddia edildi. Rusya, Esed'in içinde bulunduğu uçağın Suriye hava sahasından çıkışını koordine ederek herhangi bir engelle karşılaşmamasını sağladı.
ESED’İN ÇÖKÜŞÜNE TANIKLIK EDENLER: DESTEKÇİLERİNİ YALNIZ BIRAKTI
Suriye muhalefet lideri Hadi El Bahra, Esed'in yakın çevresine gerçek durumu söylemediğini ve destek gelecek yalanıyla onları kandırdığını söyledi. “Esed, birliklerini yalnız bıraktı. Kendi kaderleriyle yüzleşmelerine izin verdi” dedi.
SON TELEFON GÖRÜŞMESİ: YARIN GÖRECEĞİZ
Esed'in son Başbakanı Muhammed Celali, kaçıştan bir gün önce Esed ile yaptığı telefon görüşmesini anlattı. Celali, “Şam’daki panik ve göç dalgasını anlattım, ama Esed sadece ‘Yarın göreceğiz’ dedi. Bu, bana söylediği son sözlerdi” diye konuştu.