Eyüp Sabri Togan / Haksöz Haber
2012’den bu yana Wood MacKenzie şirketinde Kafkas ve Avrupa doğalgaz ve petrol konularında araştırmalar yapan Ashley Sherman bir röportaj gerçekleştirdik. Röportajda Karadeniz’de son bulunan doğalgaz kaynaklarının ekonomik ve siyasi boyutlarını ana hatlarıyla ele aldık.
- Türkiye’nin yakın zamanda bulduğu doğal gaz rezervleri Karadeniz ve Akdeniz’de enerji kaynaklarının önemini ne düzeyde artırmakta?
Dünyada alternatif enerji kaynaklarına doğru bir yönelişin olduğunu göz önünde bulundurunca, petrol ve gaz keşiflerinin önemi bazıları için su götürür hale geliyor. Yine de bu keşifler uzun vadeli enerji görünümü açısından hayati önemi haiz olmaya devam ediyor. Hele hele Karadeniz ve Doğu Akdeniz havzaları gibi derin sondaj yapılmamış bölgelerdeki bulgular hayli değerli sayılabilir.
Kayda değer enerji kaynakları bulmak, aslında işin sadece başlangıç kısmıdır. Dikkat edilmesi gereken nokta ise daima şudur: Belli bir zaman zarfında (sondaj) masraflarının karşılanacak şekilde, ve düşük yoğunluklu karbon değeriyle çalışılması şarttır.
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Karadeniz'deki ilk katman doğalgaz çıkarımının 2023’e dek sağlanacağını duyurdu. Bu teknik olarak gerçekçi bir zaman çizelgesi midir ve bu erken aşamada gaz kalitesine dair kesinlikli bilgilere sahip olmak mümkün mü?
Sakarya gaz sahasındaki keşiften sonra, doğalgazın çıkarılması ve kullanıma sunulması konusunda artan oranda kararlı bir siyasi irade göreceğiz. Ancak gazın ilk parti çıkarılmasına yönelik 2023 hedefi iddialı görünüyor. Gerçekleşirse, dünya süper ligi klasında bir iş çıkacak ya da şimdiden hayal edemeyeceğimiz bir sondaj becerisi gösterilecek demektir. Bir defa gerekli olan, yeni kuyularla mevcut keşiflerin sayısı artırılmalıdır. Bu sayede jeolojik yapı daha iyi anlaşılır ve gaz miktarları tahminden öte kesinlik kazanır.
Bugüne kadar Karadeniz’de derin deniz petrol ve doğalgaz sondajı yapılmadı. Derin deniz projeleri her coğrafyada çetin bir iştir ve iş Karadeniz’e gelince, ekstra lojistik zorlukların üstesinden gelinmesi gerekiyor.
- Ulus devlet ekonomileri için bir yandan alternatif enerjinin konuşulduğu diğer yandan dijital ekonomilerin ağırlık kazandığı küresel ortamda doğal gaz kaynaklarının sizce en etkili kullanımı nasıl sağlanabilir?
Hidrokarbon ithalatına bağlı her ülke enerji güvenliği ve sürdürülebilir enerjisi kaynaklarını ekonomik şekilde dengelemek zorundadır.
Yerel enerji kaynaklarının hayata geçmesiyle, Türkiye ithal gaz girdisi fiyatlarını düşürme fırsatı bulabilir- ve bu da ülkenin gazdaki rekabet gücünü artırır. Türkiye’nin kömür ve petrol ithalatını düşürerek cari açığın azalmasına yardımcı olur. Diğer yandan, ülkenin iddialı yenilenebilir enerji hedeflerinden sapmaya yol açar, ayrıca muhtemelen nükleer enerjiye geçişi geciktirir.
- Tuna 1 gaz katmanın keşfi sonrası Karadeniz’de yeni enerji yatakları tahmin edilmekte. Bu durum denizleri daha çatışma potansiyeli artan sahalara dönüştürür mü?
Romanya’nın gelişmemiş Neptun Deep gaz havzası Exxon Mobil petrol şirketi tarafından işletilmektedir. Türkiye'nin son doğal gaz keşfini bu Romanya uzantılı coğrafi hattın içinde düşünmek gerekir.
Karadeniz’de sınırlar yeniden çizilmektedir ve gelecekte Batı Karadeniz bölgesinde sınır ötesi enerji işbirliklerine şahit olabiliriz. Petrol ve gaz sektörlerinin devleri bu çevrelerde keşif peşindeler. Türkiye’de Shell şirketi, Türk Petrol (TPAO) ile ortak çalışmalar yürütmektedir. Total şirketi ise Bulgaristan’ın keşif çalışmalarını yüklenmektedir. 2017 yılından beri sürdürülen arama tarama faaliyetleri hayal kırıklığı ile sonuçlanmıştır ancak son bulgular bölgedeki oyuncuların keşif planlarını yeniden ısıtmaları ve yeni bir zindelikle sahaya çıkmalarına zemin hazırlamaktadır