Nijerya’nın kuzeyinde adı korkuyla anılan Boko Haram ile konuşmaya pek kimse cesaret edemez ama sıradan görünümlü bir anne olan Hamsatu Allamin bir istisnadır. Sarı bungalowunun zemininde oturduğu sandalyesinde 60 yaşındaki bu hanım “Bugün de onlarla konuştum, barış için diyaloga açıklar” diyor.
Öğretmenlikten arabuluculuğa geçiş yapmış görünen bu hanım 9 yıldır süren ve 20 binden fazla insanın ölümüne yol açan bu iç savaşı sonlandırmak için yoğun çaba sarfetmekte. Yüzlerini örtmedikleri için kadınları öldürdüğü söylenen böyle bir örgütle bir kadının nasıl diyalog kurabildiği sorusu ister istemez insanın aklına gelmekte.
2016 yılında 30 yıldır sürdürdüğü eğitimcilikten emekli olan Allamin Boko Haram’la nasıl diyalog kurabileceği üzerine çok kafa yormuş. Bunun lanetleyerek değil ancak tebessümle ve dinlemeyi başararak gerçekleşebileceğine karar vermiş. Aynı zamanda ortaya koyacağı bu cesaretin dünyanın en kanlı örgütünü bile etkileyebileceğini düşünmüş.
Her şeyden önce Allamin bu toprağın bir ürünü ve Boko Haram’ın da içinden çıktığı Kanuri kabilesinin bir çocuğu. İsyancıların bazısını ve ailelerini tanıyan Allamin’i isyancılar da çeşitli ihtilaflarda oynadığı iyi ve başarılı arabulucu olarak biliyorlarmış. Yerel bir yetkili olan kocasıyla birlikte Konduga’da daha önce ortaya çıkan pek çok yerel ihtilafların çözümünde rol almışlar, ki bunlar arasında 18 yaşına gelmeden kızların evlendirilmesine yönelik kabile geleneğine müdahale de varmış.
2013 yılında henüz savaş tırmanmadan önce Boko Haram mensupları yaşadıkları bölgelerde evlerini gizlenme için kullanıp askeri üslere saldırılar düzenliyorlarmış. Bu saldırılar sonrasında ordu güçleri saldırıların gerçekleştiği yerlerde büyük çaplı operasyonlara girişip, tüm gençleri topluyorlarmış. Bu süreçte iki tarafa da yapılanların yanlış olduğunu söyleyen Allamin bir müddet sonra isyancıların kendisini dinlemeye başladığını belirtiyor. Nijeryalı analist Justice Nwafor bu tür durumlarla ilgili olarak “Her çatışmada arabulucu birilerinin bulunması önem arzeder” diyor.
Nwafor, Boko Haram’ın Allamin’in çabalarına önem verdiğini Nijerya hükümeti ile örgüt arasında 2015’te gerçekleşen görüşmeyi organize etmeyi başardığını ama bu görüşmenin başarısız kaldığını belirtiyor. Nwafor başarısızlığın hükümetin isteksizliğinden kaynaklandığını da ekliyor.
Uzlaşma arayışları sonuçsuz kaldı ve korku hala sürmekte. Ordu tarafından ele geçirilene kadar 2015 yılında sekiz ay boyunca Boko Haram’ın kontrolünde kalan Bama kasabasından Fatima Umarı Boko Haram’ın yönetimi altında yaşamanın çok zor olduğunu, kadınların evlerinden çıkmalarına bile izin verilmediğini söylüyor. Fakat ordunun hakim olmasıyla da başka sorunlar çıktığını ekliyor. Amnesty International ordu mensuplarının kuzey bölgelerinde kadınlara ve kızlara tecavüz ettiklerini açıklamıştı.
Allamin’in çabaları çok az sonuç vermiş görünüyor ama yine de pek çok aile kendisine minnet duyuyor.
(Orjy Sunday’ın ozy.com sitesinde yayınlanan bu yazısı Hasan Soylu tarafından Haksöz-Haber için Türkçeye tercüme edilmiştir.)