Memet Aksakal / İndependent Türkçe
İstanbul'un en alttakileri: Çöpten kağıt toplayan Pakistanlı ve Afgan mülteciler
İstanbul'da başta Sultangazi ve Gaziosmanpaşa ilçeleri olmak üzere, birçok yerde kağıt toplayıcılarının büyük çoğunluğu Afgan ve Pakistanlılardan oluşuyor. Daha ucuza çalıştıkları için ve kolayca işi bırakıp gitme şansları olmadığı için, kağıt depoları Afgan ve Pakistanlıları çalıştırıyorlar.
Kağıt toplayıcılarının kullandığı el arabası depo sahibine ait oluyor; günlük topladıkları kağıt miktarına göre kazançları hesaplanıyor ve haftalık ödeme alıyorlar.
Bazı kağıt depoları sahipleri, çalıştırdıkları mültecilere kalacak yer de temin ediyorlar. İşsiz ve kalacak yeri olmayan mülteciler ücretsiz kalacak yer de temin edildiği için kağıt toplama işini tercih ediyorlar. Günlük kazançları ise 50-70 TL arasında değişiyor.
17 yaşındaki Faisal, altı ay önce Afganistan'dan gelmiş. Ailesi Afganistan'da kaçakçılara 900 dolar verip onu İstanbul'a çalışmaya göndermiş.
Afganistan'dan tanıdığı ve Gaziosmanpaşa'da çöpten kağıt toplayan arkadaşlarının yanına gelen Faisal, çöpten kağıt toplamaya başlamış.
Faisal ve arkadaşları çalıştıkları kağıt deposunun sahibinin ayarladığı kağıt deposuna yakın bir evde 25 kişi kalıyorlar, çoğu Afgan; ama aralarında Pakistanlılar da var.
Her odada 7-8 kişi kalıyorlar ve haftada ortalama 400 TL kazanıyorlar. Kazançları topladıkları kağıt miktarına göre değişiyor, en iyi toplayanın kazancı haftada 500 TL'i buluyor ve her ay kazandıkları paranın 1,000 TL'sini Afganistan'daki ailelerine gönderiyorlar.
İstanbul'da bazı bölgelerde kağıt toplama depolarına yapılan baskınlardan ve gözaltılardan sonra Gaziosmanpaşa ve Sultangazi'deki Afgan ve Pakistanlı kağıt toplayıcıları, kendi depolarının da basılabileceği ve işsiz kalacakları endişesi yaşıyorlar.
"Kabil'de hemşireydim, ailem Türkiye'de tekstil işinde çalıştığımı sanıyor"
Faisal ile aynı evde kalıp, aynı kağıt deposu için çalışan 33 yaşındaki Muhammed, dört ay önce Türkiye'ye gelmiş.
Türkiye'ye gelmeden önce Kabil'de bir hastanede hemşire olarak çalışıyormuş, işsiz kalınca Türkiye'ye gelmiş.
Muhammed'e fotoğrafını çekmek istediğimi söyleyince kabul etmedi, sadece kağıt arabasını ve ellerini çektim, fotoğraf çektirmek istememesinin sebebini ise şöyle anlatıyor:
Ben Kabil'de hemşirelik yapıyordum, işsiz kalınca Türkiye'ye geldim. Evliyim, üç çocuğum var, ailem Kabil'de ve Türkiye'de çöpten kağıt topladığımı bilmiyorlar, tekstil işinde çalıştığımı sanıyorlar.
Onlara çöpten kağıt topladığımı söylemeye utanıyorum, kağıt toplarken çekilmiş bir fotoğrafım yayınlanırsa görebilirler, o yüzden fotoğraf çektirmek istemiyorum.
"Neden bunu yasaklamak istiyorlar, anlamıyorum. Bizim hiç kimseye bir zararımız yok"
Muhammed, neden kağıt toplama işi yaptığına dair ise şunları söylüyor:
Türkiye'de de hemşire olarak çalışmak isterdim ama çalışma ve ikamet iznim yok, burada kaçak kalıyorum, Türkçe bilmiyorum, bu yüzden iş bulmak zor, başka iş bulamadığım için çöpten kağıt toplama işi yapıyorum.
Son günlerde kağıt depolarına yapılan baskınlar konusunda da konuşan Muhammed, "Kağıt toplama ile ilgili bir şeyler olduğunu duydum ama ne olduğunu tam olarak bilmiyorum, yasak olacak diye duydum. Eğer bizim kağıt toplamamız engellenirse ortada kalacağız, ne yatacak yerimiz olacak ne de bir işimiz. Neden bunu yasaklamak istiyorlar, anlamıyorum. Biz çöpten kağıt topluyoruz, hiç kimseye bir zararımız yok ki" şeklinde konuşuyor.
Çöpten kağıt toplarken bazen eski elbise ve ayakkabı da bulduğunu söyleyen Muhammed, "Şu anda üzerimdeki elbiseler çöpten bulduğum elbiseler" diyor.
"Kağıt toplama işi çok zor, ama para kazanmak için çalışmak zorundayım"
Shauni 18 yaşında, 3 ay önce Afganistan'dan Türkiye'ye gelmiş. Şimdiye kadar günlük işlerde çalışmış, işsiz kalınca arkadaşlarının yanına gelip çöpten kağıt toplamaya başlamış.
Kendisi 60 kilo olan Shauni, bir seferinde 70-80 kilo kağıdı kağıt deposuna taşıyor. O da diğer kağıt toplayıcıları gibi haftada 400 TL civarında para kazanıyor ve ayda 1,000 TL'yi Afganistan'da Celalabad'daki ailesine gönderiyor.
Şauni, neden bu işi yaptığını konusunda da şunları anlatıyor:
Afganistan'da iş yok, buraya çalışmaya geldim, tekstil işinde çalışmak istiyordum ama tekstilde tecrübem olmadığı için iş bulamadım, kağıt toplama işi çok zor, bu araba ile bazen 70-80 kilo taşıyorum, çok yoruluyorum, kaldığımız evde 15 kişi yaşıyoruz ama para kazanmak için çalışmak zorundayım. Eğer kağıt toplama işi yasaklanırsa, başka işe bakacağım.
Sağlıksız koşullarda çalışıp, sağlıksız koşullarda kalabalık evlerde yaşıyorlar; ama başka seçenekleri yok. Ve bu şartlarda da olsa çalışıp ailelerine para gönderdikleri için mutlular.
"Az para kazanıyoruz, işimiz çok zor ve pis, ama ailemize para gönderdiğimiz için mutluyuz"
Ahmed 25 yaşında, Kabil'den Türkiye'ye geleli 2 ay olmuş. "Haftada 400-500 TL arası para kazanıyorum ve 1,000 TL kadarını Kabil'deki aileme gönderiyorum, annem, babam ve yedi kardeşim benim gönderdiğim para ile geçiniyorlar" diyor.
Ahmed, Türkiye'ye gelişini ve kağıt toplayıcılığına başlamasını ise şu sözlerle anlatıyor:
Afganistan'da iş yok, eğitim yok, okuyup bir meslek sahibi olamadım, buraya geldim, kaçak çalıştığım ve dil bilmediğim için iyi iş bulma imkanım yok. Ancak inşaata çalışma, çöpten kağıt toplama, işi yapabiliyorum. Çöpten kağıt toplama işi yapınca patron bize kalacak yer verdiği için kiralık ev derdinden de kurtuluyoruz.
"Az para kazanıyoruz, işimiz çok zor ve pis... Bu sebepten bazı arkadaşlarımızın ellerinde yaralar çıkıyor" diyen Ahmed, son olarak, "Çok yoruluyoruz ama ailemize para gönderdiğimiz için mutluyuz. Afganistan'da olsak hiçbir iş yapmazdık, ailemize destek olamazdık" ifadelerini kullanıyor.