Özgür-Der’in tertib ettiği 2013-2014 aylık paneller serisinin sonuncusu olan programın konuşmacıları Kenan Levent, Hamza Türkmen ve Sıddık Beyazyüz idi.
Sıddık Beyazyüz, kısa bir giriş konuşması yaptıktan sonra sözü Kenan Levent’e devretti.
Kenan Levent’in Konuşmasından Notlar:
- İnsan eylemlerine esas teşkil eden “Nasıl?” sorusu yöntem (usul, metot) ile alakalı bir sorudur.
- Akideyi belirlemede Kur’an’ın temel esas kabul edilmesi gibi yöntemin belirlenmesinde de Kur’an’ın temel esas kabul edilmesi gerekir.
- Yöntemde doğru bir hedef, açıklık ve netlik esaslardandır.
- Kur’an’dan muhtelif yöntemlerin izlenebileceği hususunda deliller bulmak mümkündür.
- Yöntemde hikmet esaslardandır.
- Müslümanlar dışında da toplumu değiştirmek, dönüştürmek isteyen ideolojilere sahip kimseler mevcuttur. Bunlarla mücadele ederken bu düşünceleri sınırlı alanlara, şartlara hapsetmemiz gereklidir. Aksi halde bu sınırlar ve şartlar gerçekleştiğinde bu ideolojilerin kabul edilmesi zorunluluk arz eder.
- Toplumların birdenbire bir halden bir hale geçmesinin mümkün olmadığından yöntemde tedricilik esaslardandır.
- İnsanlara İslam’ın bütün kavramlarını birdenbire boca etmememiz, bunları peyderpey aktarmamız gerekir.
- Yöntemde gerçekçilik, vakaya uygunluk esaslardandır.
- İçinde yaşanılan toplumun doğru bir şekilde tahlil edilmesi gerekir, aksi halde topluma değerlerin aktarılmasında sorunlar yaşanır.
- Vakaya, vakaya uygun, ona denk düşecek araçlarla karşılık verilmesi zorunludur.
- Yöntemde tebliğ, tebliğde süreklilik esastır. Tebliğ için İslami kimliğe halel getirmeyecek bütün araçlar kullanılabilir.
- Yöntemde tebyin esaslardandır. İnsanlara sadece mesajın aktarılması yeterli değildir, aktarılan mesajın nasıl anlaşılması gerektiği de açıklanmalıdır.
- Yöntemde talim esaslardandır. Aktarılan mesajın aktaran kişice yaşamlaştırılarak, salih amelle öğretilmesi gerekir.
- Yöntemde tezkiye esaslardandır.
- Gizlilik asıl değil, arızi, içtihadi bir durumdur, şartlarla, zaman ve mekân faktörüyle ilgili bir şeydir.
- Kıtali emreden bir dinin müntesiplerinin bizatihi güç kullanmaya, şiddete karşı çıkmaları doğru değildir. Bununla birlikte ölçüsüz bir kıtal de doğru değildir.
- Yapılan işlerde müslümanların tümünün maslahatı göz önünde bulundurulmalıdır.
- Peygamberlere bakıldığında hem aşağıdan yukarıya hem de yukarıdan aşağıya toplumu değiştirme modellerine örnekler bulunabilir.
- Sistem içi araçlar amaç haline getirilmediği, müdahaneye sebebiyet vermediği ve toplumun gayr-i İslami düşüncelerini sahiplenmeye yol açmadığı müddetçe kullanılabilir.
Kenan Levent’in konuşmasının ardından sözü Sıddık Beyazyüz devraldı.
Sıddık Beyazyüz’ün Konuşmasından Notlar:
- Muhtelif sosyal, siyasal koşullarda yaşayan insanlar yöntem konusunda farklı düşünceler ortaya koyabilir, hiçbiri mutlak değildir.
- Emeviler döneminde mezheplerin resmileştirilmesi farklı görüşlere karşı tahammülsüzlüğe neden olmuştur. Bu anlamda tarih özeleştiriyle gözden geçirilmelidir.
Beyazyüz daha sonra sözü Hamza Türkmen’e devretti.
Hamza Türkmen’in Konuşmasından Notlar:
- İslami hareket ve İslamcılık kavramları sosyolojik kavramlardır. Daha iyi müslümanlığı ifade etmek için kullanılıyor.
- Islah çizgisi için iki yol görülüyor: direniş, tevhid.
- Türkiye’de 1960-70’li yıllardan itibaren yükselen, ağır ağır başlayan bir İslami uyanış, sağcı, devletçi, milliyetçi kimlikten, mezhepçi ve batıni anlayışlardan sıyrılma çizgisi var. Bu çizgi 1980-90’lı yıllarda boy attı.
- Yöntemle alakalı mevcut kitaplar yanlışlarla doludur ve eksiktir.
- İslami hareket mensuplarını zaaflarının kendi aralarında gündemleştirilmesi gerekir.
- 20. yüzyıldaki metod tartışmalarında öncelikli hedef iktidar merkezliydi.
- Osmanlı, Müslümanlara saygılı ama örfi hukukla idare edilmiş bir sistemdir. Dolayısıyla Osmanlıcı bir hilafet anlayışı romantik bir anlayıştır.
- 20. yüzyıldaki İslami hareketlerde tepeden inmeci bir değişim algısı yaygındı. Bu algıyı en fazla besleyen de İran İslam İnkılabı idi.
- 20. yüzyılda sistem içi araçlar fıkhı tüm İslami hareketler tarafından tartışılmaya başlandı.
Türkmen’in konuşmasının ardından da panelin ikinci kısmına geçildi. İkinci kısımda panel katılımcılarından gelen soruları da göz önünde bulundurarak Türkmen ve Levent sözü tekrar devraldılar. İlk konuşmacı Kenan Levent idi.
Kenan Levent’in Konuşmasından Notlar:
- Bir yerde müslümanlar, bir mücadele yöntemini tercih etmişse, böyle bir içtihadda bulunmuşsa ve temel ilkelere riayet ediyorsa bize düşen onu sahiplenmektir, destek olmaktır, hakkı ve sabrı tavsiye etmektir.
- Dünyanın karşılaşacağı temel sorunlardan biri nüfustur. Artan ve artmakta olan bu nüfusu Müslümanların kuşatması, İslami değerlerle buluşturması gerekiyor.
- Dünyanın karşılaşacağı temel sorunlardan bir diğeri iktisadidir.
- Dünyanın karşılaşacağı bir diğer sorun da çevre sorunudur.
- Karşılaşılacak bir diğer sorun da teknoloji sorunudur. Her yeni eşya kendisiyle beraber yeni bir yaşam tarzı dayatıyor.
- Karşılaşılacak diğer bir sorun da yönetim sorunudur.
- İnsanların içinde yaşadığı dünya örgütlü bir dünya olduğundan dolayı birey kalarak asla sorunlara çözüm bulunamaz.
- Hem geleneksel hem de modern kavramların doğru bir şekilde tahlil edilmesi gerekiyor.
Levent’in konuşması sona erdikten sonra tekrar sözü Türkmen devraldı.
Hamza Türkmen’in Konuşmasından Notlar:
- Cahiliye sistemiyle kuşatılmışlıkta evvela var kalma mücadelesi verilmeli. Bu mücadelede toplum vahiyle uyarılmalı.
- Cahiliye sistemine karşı elde edilen kısmi özgürlükler sonrasında bir geçiş dönemine varılmış olunur. Bu dönemde halkın karnının doyurulması, şuraya ehil kadroların yetiştirilmesi, herkesin mutmain olabileceği bir hukukun oluşturulması, tefekkür ruhunun peyda edilmesi gerekir.
- Kazanılan kısmi özgürlüklerin hakka uygun bir şekilde değerlendirilmesiyle kitleleşme oluşacaktır. Bu kitleleşmeyle birlikte medeniyet oluşturulabilir.
- Türkmen’in konuşmasının ardından Beyazyüz’ün kapanış konuşmasıyla panel sona erdi.