Ceren Kenar / Türkiye
Türkiye'nin hava sahasını ihlal eden Rus savaş jetini düşürmesi akabinde, Rusya'nın Türkiye'nin IŞİD'le petrol ticareti yaptığına dair dile getirdiği iddialar yalanlanmaya devam ediyor. Alman dışişleri sözcüsünde, Amerikan dışişleri bakanlığına uzanan bir dizi mecra bu iddiaların gerçeği yansıtmadığını açıkladı. İşin ironik tarafı, Rusya bu gülünç iddiaları dile getirerek, Türkiye'yi bu konuda temize çekerken, müttefiki Esad rejiminin IŞİD ile yaptığı petrol ticaretine bir kere daha dikkat çekmiş oldu.
Aslında Esad rejiminin IŞİD ile petrol ticareti yaptığı bilgisi yeni değil. Esad rejiminin IŞİD'den petrol aldığı ilk defa, 2014 yılının Ocak ayında Cenevre konferansı düzenlenirken Batı istihbarat örgütleri tarafından gündeme getirildi. Batılı istihbarat örgütlerinin bulduğu verilere göre, Esad rejimi 2013 yılında Nusra Deyrizor'u ele geçirdiğinde Nusra ile petrol ticaretine başladı. Bu ticaret bölgenin IŞİD'in eline geçmesi ile devam etti. (*)
IŞİD Suriye ve Irak'ta alan kazanırken son derece stratejik hareket etti. Özellikle petrol bölgelerini almak önceliği oldu. Petrol ve antika eser kaçakçılığının sağlayacağı gelir örgütün iştahını kabartan bir unsurdu.
IŞİD'in ana petrol üretimi şu an Suriye'nin doğusundaki Deyrizor bölgesinden ve Musul'un güneybatısındaki Kayyara'da gerçekleşiyor. Deyrizor'da örgütün günde 34.000 ila 40.000, Musul'dan ise 8.000 varil petrol çıkardığı tahmin ediliyor. Petrolün varil başına fiyatı kalitesine göre 25 ile 40$ arasında değişiyor. Toplamda IŞİD'in günlük petrol gelirinin 1.53$ olduğu düşünülüyor. (**)
Peki IŞİD bu petrolü kime satıyor?
Alıcıların önemli bir kısmı yerel tüccarlar. Bu petrolün bir kısmı IŞİD'in kontrol ettiği, bir kısmı ise muhaliflerin kontrol ettiği alanlarda kullanılıyor. IŞİD yönetimi altında yaşayan 10 milyon insan yakıt ve elektrik ihtiyacını bu petrolden sağlarken, aynı zamanda IŞİD kendi terörünü de buradan gelen gelirle finanse ediyor.
IŞİD petrolünün önemli alıcılarından birisi de Esad rejimi.
Bu ticarete ilişkin önemli bir bağlantıyı ABD Hazine Bakanlığı 25 Kasım’da yayınladığı bildiride açıkladı ve Esad rejiminin IŞİD ile petrol ticaretine ilişkin somut bir bağlantıya işaret etti. Rus vatandaşı Suriye asıllı George Haswani'nin bu ticarette aracılık yaptığını açıklayarak, bu isimle birlikte dört kişiye yaptırım uygulayacağını belirtti. Haswani AB'nin hâlihazırda yaptırım listesindeydi.
Bu ticaret hem Esad rejiminin petrol ihtiyacından kaynaklanıyordu hem de rejimin muhalefeti radikalize etme stratejisinden. Suriye'de gösteriler başladığından beri el-Kaide unsurlarını güçlendirmeyi ve isyanı bu şekilde boğmayı hedefleyen rejim, IŞİD'in güçlenmesinden en kârlı çıkan aktör oldu.
Putin ise Türkiye'ye yönelik iddiaları ile istemeden de olsa Türkiye'nin ismini temize çıkarırken, müttefikinin bu kirli bağlantılarının bir kere daha gündeme gelmesini sağladı.
.....
(*) http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/10585391/Syrias-Assad-accused-of-boosting-al-Qaeda-with-secret-oil-deals.html
(**) http://ig.ft.com/sites/2015/isis-oil/