İran, 2015’te ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya’yla imzalanan nükleer anlaşmanın çökmesi ihtimaline karşı, uranyum zenginleştirme kapasitesini arttırma çalışmalarına başladığını duyurdu.
BBC Türkçe’de yer alan habere göre İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı, gazetecilere yaptığı açıklamada, Natanz nükleer tesisinde, ileri santrifüjler yapmak için gereken altyapıyı inşa ettiklerini belirtti.
Bu adım konusunda Birleşmiş Milletler’e (BM) bilgi verdiklerini söyleyen kuruluş, yaptıklarının anlaşmanın kurallarına aykırı olmadığını savundu.
ABD Başkanı Donald Trump, geçen ay nükleer anlaşmadan çekildiklerini açıklamıştı.
Avrupalı güçler ise, ambargoların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer faaliyetlerine kısıtlama getiren anlaşmayı kurtarmaya çalışıyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’ndan bir sözcü, İran’dan konuyla ilgili bir mektup aldıklarını söyledi. Mektupta “UF6 üretimine başlanması için kesin olmayan bir takvim” konusunda bilgi verildiği belirtildi. UF6 (Uranyum Heksaflorid) santrifüjlerin ham maddesi olarak biliniyor.
Faaliyetle Ne Amaçlanıyor?
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, gazetecilere yaptığı açıklamada, yeni santrifüjler yapma hazırlıklarına başlandığını belirtti.
Salihi, “Normal ilerleseydik bunu yapmamız altı ya da yedi yıl alırdı ama şimdi gelecek haftalar ya da aylarda hazır olacak.” dedi.
Salihi, bu adımın ülkenin ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney’in talimatları doğrultusunda atıldığını söyledi. Hamaney, yetkililere nükleer anlaşmanın çökmesi hâlinde uranyum zenginleştirme faaliyetlerini hızlandırmak için hazırlık yapma talimatı vermişti.
Salihi, “Anlaşma çökerse, lütfen buna dikkat edin, anlaşma çökerse ve biz yeni santrifüjler yapma kararı alırsak, yeni nesil santrifüjler yapacağız. Ancak şimdilik, anlaşmanın çerçevesi içinde hareket ediyoruz.” diye konuştu.
Nükleer Anlaşma Böyle Bir Adım Atılmasına İzin Veriyor Mu?
ABD, Fransa, İngiltere, Almanya, Rusya ve Çin ile imzalanan anlaşma İran’ın uranyumu yüzde 3,67 oranında zenginleştirmesine izin veriyor. Nükleer silahlarda kullanılabilmesi için uranyumun yüzde 90 oranında zenginleştirilmesi gerekiyor.
Anlaşmaya göre İran, 10 yıl içinde faaliyete geçirmemesi durumunda santrifüj parçaları üretebiliyor.
ABD Başkanı Trump, anlaşmadaki koşulların İran’ın nükleer emellerini kısıtlamakta yeterli olmadığını öne sürerek uzlaşmadan çekilmişti.
İran ise nükleer programının tamamen barışçıl olduğunu öne sürüyor. Tahran’ın anlaşmaya uyup uymadığı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından denetleniyor.
Natanz Nükleer Tesisi’nin Amacı Ne?
İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi olan Natanz, 2007’de BM Güvenlik Konseyi’nin kararlarına aykırı bir şekilde faaliyete başlamıştı.
Yer altında 50 bin santrifüj çalıştırabilecek kapasitesi bulunuyor. Uranyum heksaflorid gazı santrifüjlere veriliyor ve santrifüjler uranyum izotopu U-235’i ayrıştırıyor.
Tesis düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyum üretiyor ve bunda yüzde 3 ila 4 oranında U-235 bulunuyor.
Bu uranyum, nükleer enerji tesislerine yakıt üretmek için kullanılabiliyor, ancak yüzde 90 oranında zenginleştirildiğinde nükleer silah üretimi yapılabiliyor.