Irak'ta 328 milletvekilinin seçileceği seçimlere iki gün kaldı. 30 Nisan'da yapılacak seçimlerde de daha öncekilerde olduğu gibi etnik ve mezhebi kimlikler üzerinden politikalar yürütülüyor.
Irak'ta önceki seçimler 7 Mart 2010'da yapılmıştı. Seçimlerden sonra aylarca hükümet kurulamamış, ülkede kaos oluşmuştu. 30 Nisan seçimlerinden sonra da böyle bir ihtimalden söz ediliyor. Bu seçimlerin en önemli özelliği ise ABD işgal güçlerinin ülkeden çekildikten sonra yapılan ilk seçim olması...
Seçimlerden önce Irak'ta merkezi hükümetle Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi (IKBY) arasındaki petrol gelirleri tartışması, güç ve yetki paylaşımı ile ilgili sorunlar; Nuri El Maliki hükümetinden memnun olmayan Sünnilerin rahatsızlıkları ve Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) ile ilgili sorunlar ülkenin en önemli meseleleri olarak karşımıza çıkıyor.
ÜLKEDEKİ SİYASİ DURUM
Irak Başbakanı Maliki liderliğindeki Hukuk Devleti Koalisyonu, tüm rahatsızlıklara rağmen diğer siyasi gruplara göre oy potansiyeli açısından daha avantajlı görünüyor. İstikrar ile güvenliği sağlayamadığı için eleştirilen Maliki üçünce kez seçilmek istiyor. Ancak partisinin tek başına iktidara gelmesi zor görünüyor.
Bombalı saldırılar, hükümet ve silahlı gruplar arasındaki çatışmalar ve mezhepler arasındaki gerilimin her geçen gün arttığı Irak'taki seçimlerde hiçbir partinin hükümeti tek başına kurabilecek sayıda sandalye alması beklenmiyor.
Şii kökenli Mukteda El Sadr, her ne kadar siyaseti bıraktığını açıklasa da seçimlerde önemli bir güç olarak karşımıza çıkıyor.
Sünni gruplar arasında sivrilen siyasi yapılar ise Usame Nuceyfi önderliğindeki Muttehidun Partisi, İyad Allavi önderliğindeki Irak Ulusal İttifakı ve Salih Mutlak liderliğindeki Irak Ulusal Diyaloğu olarak sıralanıyor.
Kürt siyasi temsili açısından ise geleneksel olarak etkili olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) yanında yavaş yavaş yeni gruplar da kendini gösteriyor. Kürt bölgesinde 21 Eylül 2013’te düzenlenen bölgesel parlamento seçimlerinde büyük başarı sağlayan Goran Hareketi’nin, 2014 ulusal parlamento seçimlerinde göstereceği performans, yakından takip edilecek diğer bir unsur olarak dikkat çekiyor.
ADAYLAR DEĞİL, KAOS GÜNDEMDE
Seçime günler kala ülke hala bombalı saldırılar ile çatışmalarla gündemde. Basında adayların kampanyaları ya da programları değil kaos konuşuluyor. ABD'nin ülkeyi işgalinin ardından başlayan ve artarak devam eden bu yeni şiddet dalgasının nasıl aşılacağı konusu da belirsizliğini koruyor. Çünkü ne iktidarın ne de muhalefetin bu konuda kamuoyuna açıklanmış bir eylem planı yok.
Saddam'ın devrilmesinin üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen ülkede istikrar sağlanamadı. Her gün meydana gelen şiddet olaylarında onlarca kişi hayatını kaybediyor.
SİYASİ GRUPLAR
Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu Iraklı Şiilerin en güçlü ittifaklarından biri. Bu ittifakın en önemli üyelerini ise Haşim Musevi liderliğindeki Dava Partisi’nin Irak kanadı, Hadi Amiri başkanlığındaki Bedir Örgütü, Muhammed Said Yahya liderliğindeki Risali Iraki Cedid hareketi, Veys Hamd liderliğinden Vahde Partisi, Abbas Beyati liderliğindeki Iraklı Türkmenler İslamî Birlik Partisi ve Turhan Mukti liderliğindeki Türkmen Cephesi oluşturuyor.
Vatandaş anlamına gelen Mevatin koalisyonu, Şiilerin ikinci büyük koalisyonu. Ammar Hekim liderliğindeki Mevatin koalisyonu Kanun Devleti İttifakı’na karşı güçlü ve önemli bir rakip olarak yer alıyor. Mavatin koalisyonu yaklaşık 20 siyasi parti ve gruptan oluşuyor. Bu koalisyonda Ammar Hekim liderliğindeki Ala meclisi, Ahmet Çelebi liderliğindeki milli kongre, Ali Debbağ liderliğindeki bağımsız Irak cemiyeti ve Feryad Ali liderliğindeki Türkmen Vefa hareketi gibi gruplar yer alıyor.
Necm Abdullah Ahmet liderliğindeki Ahrar koalisyonu ise Şiilerin üçüncü büyük ittifakı. Muktada Sadr siyaset arenasından çekileceğini ve daha çok kültürel ve dini işlerle ilgileneceğini açıklamasının ardından Ahrar koalisyonu ve Sadr hareketinin liderliği Necm Abdullah Ahmet’e devredildi. Ahrar koalisyonunda Talib Deiş liderliğinde İtifada Şabaniye Mübareke Hareketi, Sami Al-i Mecnin liderliğindeki Islahı Vatani Hareketi gibi siyasi gruplar yer alıyor.
Iraklı Sünni grupların da çeşitliliği dikkat çekiyor. Bu grupların arasında geçen seçimlerde Irak meclisinde 91 sandalyeyi kazanan ve bir süre başbakanlık iddiasında bulunan Iyad Allavi liderliğindeki El Irakiye listesinin bu seçimlere bölünmüş vaziyette girmesi. Allavi Şii olmasına rağmen Sünni gruplarla yakınlığı yüzünden başını çektiği koalisyon sürekli Sünni ittifaklardan sayılyor. Allavi’nin başını çektiği El Vataniye koalisyonunda Baha Süleyman liderliğindeki Vahdete Ve Değişim Cemiyeti, Vasab Abudu liderliğindeki El Hilal ve Vaad Sabu liderliğindeki Takaddum İzidi Partisi gibi toplam 15 siyasi grup ve parti yer alıyor.
Iyad Allavi son dört yılda Başbakan Maliki ile en çok sürtüşen bir şahsiyet olarak biliniyor.
Irak Meclis Başkanı Usame Nuceyfi liderliğindeki Muttahidun Koalisyonu da en önemli Sünni koalisyonlarından biri. Bu koalisyon da 12 Sünni siyasi grup ve partiden oluşuyor. Koalisyonda Salih Matlak liderliğindeki Arabiye koalisyonu, Habib Haziran liderliğindeki Diyala Huviyetena koalisyonu ve Abdurrahman Manşed Ami liderliğindeki Arap Kerkük koalisyonu gibi Sünni koalisyonlar yeni çizgiler ve yeni programlarla yer alıyor.
Bu koalisyonların her biri Iyad Allavi koalisyonuna karşı ciddi rakipler sayılıyor, ama yine de Iraklı Sünni gruplar arasında esas çekişme Usame Nuceyfi ve Iyad Allavi arasında geçeceği anlaşılıyor.
Irak’ta parlamento seçimlerine katılan son büyük grup ise Iraklı Kürtlerin koalisyonları ve siyasi grupları. Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Parti ve Celal Talabani liderliğindeki KYB yanında Neçirvan Mustafa liderliğindeki Goran hareketi, Muhammed Ferec liderliğindeki İslamî Birlik ve Ali Bapir liderliğindeki İslamî Cemaat gibi güçlü gruplar ve yine Muhammed Muhsin liderliğindeki Kürdi Muvahhid koalisyonu gibi daha küçük gruplar seçimlere katılıyor.
Şirku Muhammed Salih liderliğindeki Selam Kürdistani listesi ve Muhammed Hac Mahmut San Ahmet liderliğindeki Talalif Vatani Kürdistani listesi de önemli Kürt listelerinden ancak kuşkusuz bu seçimlerde esas rekabet Kürdistan Demokrat Partisi ile Goran hareketi arasında geçecek gibi görünüyor.
Neçirvan Mustafa liderliğindeki Goran hareketi Kuzey Irak’ın iki geleneksel partisi KDP ve KYB’yi eleştiren çizgisi ile son dönemde Iraklı Kürtler arasında büyük destek görüyor. Öte yandan KYB’nin lideri Celal Talabani’nin yokluğunda pasif konuma düştüğü ve KDP’nin de Kuzey Irak’ta tekelci tutumu yüzünden ağır eleştirilere maruz kaldığı gözleniyor.
(Dünya Bülteni)