Sömürgecilik tarihinin karanlık sayfalarından biri, Britanya İmparatorluğu'nun 20. yüzyıldaki sömürge tarihidir. Batı'nın ısrarla yüzleşmekten kaçtığı bu tarih, sömürülen bölgelerdeki halkların unutmayıp dersler çıkardığı bir ibret vesikası olarak dünya tarihinde yerini çoktan almıştır.
Coğrafi keşifler, baskıdan kurtulmaya çalışan Avrupa, yeni arayışlar, yeni icatlar ve yeni bir çağın doğuşu... Avrupalıların "keşfettiklerini" söyledikleri, ancak binlerce yıldır zaten var olan, bilinen ve kök salmış medeniyetlere ev sahipliği yapan coğrafyalar, birkaç yüzyılda çeliğin, yani Batılı vahşetin gücüne boyun eğdi. Sömürgeciliğin, 18. yüzyıldaki sanayi devrimine kadar olan ilk ve "amatör" döneminde, birçok medeniyet tamamıyla yok edilirken özellikle Amerika kıtası Batılı "kaşifler" tarafından yağmalandı. Sömürgeciliğin uğradığı bölgelerden Avrupa'ya akan zenginlik; Avrupa'nın altın, Afrika, Asya ve Güney Amerika'nın karanlık çağını başlatacaktı.
Sanayi devrimine dek daha çok İspanyol ve Portekizli sömürgeciler eliyle devam eden "keşifler", sanayi devriminin başlamasıyla İngiltere eksenli devam etti. Çelik ve kömürün gücünü, sömürge topraklarından "elde edilen" insan emeği ve altınla birleştiren İngiltere, yeni çağın en büyük imparatorluğu olan Büyük Britanya'yı kuracak, 1. Dünya savaşı ve sonrasına dek devam edecek olan "Pax Britannica" devri yaşanacaktı. Almanya'nın sanayileşme hamlesi, Japon İmparatorluğu ve ABD'nin güçlenmesiyle yavaş yavaş sonra eren bu devirde İngiltere, "üzerinde güneş batmayan imparatorluk" olarak anılacaktı. Kanada'dan Irak'a, Hindistan'dan Kenya'ya birçok toprak parçası İngiltere'nin hakimiyetine girecekti.
Batı'da "Pax Britannica" yani İngiliz barışı olarak anılan bu devrin, dünyanın Avrupa haricinde kalan toprakları için bir barış niteliğinde olduğunu söylemek ise oldukça güç. İngiltere'nin sömürge topraklarında yaşananlardan günümüze ulaşarak hatırlanmayı başarabilenler dahi, Pax Britannica'nın "3. dünya ülkeleri" için nasıl br devir olduğunu gözler önüne sermeye yetecek düzeyde. İngiliz İmparatorluğu'nun dünyayı domine ettiği bu devir bilhassa Asya, Ortadoğu ve Afrika için, günümüzde bile hala dinmemiş olan kan ve gözyaşının sistemli olarak akmaya başladığı dönemdir. İngiltere tarih boyunca, günümüzde var olan ülkelerden 22 tanesi hariç hepsini daha önce işgal etti.
İngiltere'nin hiç işgal etmediği topraklar beyazla gösteriliyor
İşgal etmedikleri ülkeler ise Avrupa'daki küçük prenslikler, oldukça iç bölgeler yahut diğer sömürgecilerin halihazırda işgal etmiş olduğu topraklar. Pax Britannica'ya karşı en çetin mücadele ise Afganistan'da ve bölgenin doğal uzantısı olan ancak yine İngilizlerin çizdiği Durand hattı ile ülkeden koparılan Veziristan'da yaşanmış. Çoğunluğunu Peştun savaşçıların oluşturduğu Afganlar, bu büyük "barıştan" mahrum kalmak için toplam 3 büyük savaş vermiş. Afganların İngiliz İmparatorluğu'nu son kez mağlup ettiği 3. Afgan İngiliz Harbi'nin bitimi olan 1919, "üzerinde güneş batmayan imparatorluğun" da dünya hakimiyetindeki tekelinin artık yavaş yavaş sonlandığı dönemdir. Ancak bu yıllardan sonra bile İngiliz sömürgeciliği, elini eski topraklarından çekmemiştir. Ancak İkinci Dünya Savaşı ve yıkıcı etkileri bu süreci zor da olsa başlatmıştır.