Türkiye saatiyle gece 02.00'de, 27 ülkeli AB ile İngiltere arasında, ticari, hukuki ve güvenliğe ilişkin konularda yeni düzenlemeler yürürlüğe girecek.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile AB yetkilileri, ticaret anlaşmasında son anda vardıkları uzlaşmayla, ekonomik olarak birçok kesimi zorlayacak vergileri devre dışı bıraktı.
Ancak bu anlaşmaya rağmen AB ile İngiltere arasında yeni dönemde seyahat, göç, ticaret, güvenlik ve çalışma yasalarına yönelik birçok ciddi değişiklik gerçekleşecek.
Örneğin nakliye firmalarının limanlarda yaşanabilecek gecikmelerle ilgili endişeleri giderilmiş değil. İngiltere'nin Dover limanında uzun TIR kuyrukları oluşacağına yönelik korkular ticaret anlaşmasıyla bir miktar hafifledi ancak yeni gümrük yasaları konusundaki belirsizlik sürüyor.
Neler değişecek?
Gece yarısı devreye girecek değişiklikler şunlar:
• İngiltere ile AB arasındaki serbest dolaşım hakkı sona erecek. Bunun yerine İngiltere'nin "puan bazlı" göçmenlik yasaları yürürlüğe girecek.
• İngiltere'de yerleşik kişilerin Avrupa Birliği'nde 90 günden fazla süre kalmak için vize almaları gerekecek.
• Gümrükten muaf (duty-free) alışveriş geri dönüyor. Avrupa'dan İngiltere'ye geri dönenlerin 42 litre bira, 18 litre şarap, dört litre damıtılmış içki ve 200 sigaraya kadar vergisiz alışveriş yapma hakkı olacak.
• İngiltere'ye yerleşmek isteyen AB vatandaşları da (İrlanda Cumhuriyeti'ndekiler hariç) herkese uygulanan puan bazlı göçmenlik düzenlemesine tabi tutulacak.
• İngiliz polisinin AB'nin suç, parmak izi ve aranan kişiler veritabanlarına anlık erişimi olmayacak.
• İngiltere, İskoçya ve Galler'deki tüccarların AB ile iş yaparken daha fazla belge hazırlaması gerekecek.
Birleşik Krallık'ın geri kalanından farklı olarak Kuzey İrlanda, AB yasalarından bazılarını sürdürecek. Bunun nedeni Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti arasındaki "görünmez" sınırın varlığını sürdürecek olması.
BBC'nin politika muhabiri Laura Kuenssberg, yeni döneme ilişkin yorumunda, "Eğer Boris Johnson'ın gözünden bakarsanız, bu heyecan verici ve büyük bir olay. Ama iş dünyasının gözünden bakarsanız bu hem fırsat anlamına gelebilir hem de yeni sorunlar ve aksaklıklara meydan verebilir" dedi.
Yeni yılda yeni dönem: Güçlükler ve belirsizlikler
Brexit kararı 2016 referandumuyla alındıysa da hiçbir şeyin değişmediği uzun bir geçiş sürecinden sonra, ayrılığın gerçek hayatta somut olarak ne anlama geldiğini herkes bu geceden sonra anlayacak.
Sonuçta bir anlaşmaya varılmış olması, anlaşmasız bir ayrılığın olası sert etkilerinden kaygılanan herkesi rahatlatmış olsa da, aslında mümkün olan en sert Brexit anlaşmalarından birine varıldı. İngiltere, bir önceki Muhafazakar Başbakan Theresa May'in vadettiği sorunsuz, kesintisiz ayrılış sürecinin çok uzağında.
Anlaşma sağlanamasaydı yaşanacak olan kaostan son anda kurtulan ülke, artık Avrupa Gümrük Birliği ve tek pazar sisteminin dışında.
İngiltere'nin AB standartlarına ve rekabet kurallarına sadık kalması karşılığında gümrük vergisi öngörülmüyor ama 2021'den itibaren ticareti çok daha zor ve netameli hale getiren vergi dışı birçok bürokratik engel ortaya çıkacak.
Her şeyden önce İngiltere ekonomisinin çok büyük bir kısmının hizmet sektöründen oluştuğunu ve bu anlaşmanın hizmet sektörünü hemen hiç içermediğini hatırlatalım.
Birleşik Krallık sınırları içindeki mali hizmetler sektörü muhtemelen aylarca, ortak pazara ne ölçüde ve hangi koşullarda erişebileceğine dair, AB'nin tek taraflı olarak vereceği kararı bekleyecek.
İngiltere ayrıca iki taraf arasında verilerin serbestçe akışının ne ölçüde mümkün olabileceği konusunda da AB'nin vereceği kararı bekleyecek.