Mehmet Garip Tanyıldızı / Akşam
İsyanın özü
Fransa'da 17 yaşındaki Nahel'in Paris'in Nanterre banliyösünde bir trafik ihlali sonrası polis kurşunuyla ölümü ülkede geniş çaplı protestolara sebep oldu.
Şiddetin dozunun gün geçtikçe arttığı olaylar Paris'in uzun zamandır şahit olmadığı bir isyan dalgasına dönüştü.
Banliyöde yaşayan Cezayir asıllı Nahel'e karşı polisin uyguladığı şiddet, kendisini "değersiz hisseden" milyonların biriken duygularının patlamasına yol açtı.
Afrika kökenli veya Arap göçmenlerle yoksul Fransızların yaşadığı banliyölerin isyanın merkezi olması olayların arka planına dair yorumların iki farklı noktada yoğunlaşmasına sebep oldu.
Bazı yorumcular, Fransa'da artan sınıflar arası gelir eşitsizliğini ve sosyal adaletsizliği patlamanın ana sebebi olarak görüyor.
Geçtiğimiz yıllarda da çalışma saatleri, Sarı Yelekliler ve emeklilik yaşı üzerinden Macron'un neo-liberal politikaları tartışma konusu olmuştu.
Öte yandan, olaylarla birlikte Fransız kamuoyunda ve dünya basınında banliyö krizi göçmen meselesi ve yükselen ırkçılık bağlamında gündeme geldi.
Ülkede son çeyrek asırda meydana gelmiş en büyük isyan, 2005 yılında iki gencin polisten kaçarken saklandıkları elektrik trafosunda ölmesinin ardından yine banliyölerde başlamıştı.
Fiziksel ve sosyal olarak merkezden uzakta ve toplumdan dışlanmış olan banliyö halkının bu iki duyguyla yüklü olduğu açıkça hissediliyor.
Fransız İhtilali'nin "Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik" mottosu bu minvalde düşünüldüğünde Cumhuriyet'in hiçbir vaadinin yerine gelmediğini görüyoruz.
Toplumsal memnuniyetsizliğin büyümesinde banliyölerin sosyo-ekonomik şartları ve Fransa'daki sosyal adaletsizlik şüphesiz etkili oldu.
Günlük hayatta ekonomik şartlar hayat standartları açısından belirleyici olsa da Batılı müesses nizam insanları temelde ırksal, kültürel ve dini olarak sınıflara ayırıyor ve ikinci sınıf insan muamelesi buna göre yapılıyor.
Nahel'in polis kurşunuyla öldürülmesi olayında da temel etkenin "ırksal profilleme" olduğunu söyleyebiliriz.
Çünkü Nahel'i katleden polisin rahatlığında o andaki ilk izlenimin belirleyici olduğu mantık örgüsüne daha uygun.
Olayın ve sonrasının ABD'deki George Floyd vakası ile benzerlikleri de bu yönünü güçlendiriyor.
İnsanlar, Nahel'in ekonomik durumundan dolayı değil göçmen olduğu için ikinci sınıf insan muamelesi gördüğünü düşündü.
İkinci sınıf insan muamelesi gören herkes kendisini Nahel ile özdeşleştirerek isyan etti.