Çin’de yaklaşık bin yıl önce keşfedildiği iddia edilen hava fişek gösterileri, sunduğu görsel şölen nedeniyle dünyanın dört bir yanında yapılan kutlamaların vazgeçilmezlerinden.
Fakat birçok kazaya sebep olduğu gibi, bilim insanları ve çevre aktivistleri hava fişek gösterilerinin doğaya verdiği zararlara dikkat çekerek, bu gösterilerin sonlandırılması için çağrıda bulunuyor.
Türkiye'de son olarak Sakarya'da havai fişek fabrikasındaki iki ayrı patlamada 9 kişinin hayatını kaybetmesinin ardından İstanbul, İzmir ve Edirne gibi birçok belediye havai fişek kullanımını yasaklamaya başladı.
Peki hava fişekler çevreye ve hayvanlara ne tür zararlar veriyor?
Havai fişek gösterileri evcil ve vahşi hayvanlar için tehlikeli
Bu göz kamaştırıcı görsel şölen insanlar için hoş olsa da, evcil hayvan sahipleri, patlama seslerinin hayvanlar için ne kadar stresli ve korkutucu olduğunu gayet iyi biliyor.
Bu yoğun ses ve ışık patlamaları sadece evcil hayvanlar için değil, doğada yaşayan vahşi hayvanlar için de zararları var. Sadece birkaç dakika süren bu gösteri özellikle doğada yaşayan kuşların yaşamında vahim sonuçlara yol açabiliyor.
Yüksek gürültülü patlama sesleri, kuşların paniğe kapılmalarına neden oluyor. Uçuş halindeki kuşlar korkudan yön duysunu kaybedip, bina ve ağaçları çarpabiliyor. Bazı hayvanlar, alışık olmadıkları bu ses karşısında dehşete kapılıp, yavrularının bulunduğu yuvaları bile terk edebiliyor.
Uzmanlar, bu patlamaların sebep olduğu panik sonucunda, kuluçkada duran ebeveynlerin yuvayı terk etmesiyle yumurtaların ve yavruların ölümüne neden olduğunda dikkat çekiyor.
Ceylan gibi diğer kara hayvanları gürültü ve ışıktan kaçarken, alışık olmadıkları alanlara girerek, yollarda arabalara çarpma riskleri de artıyor.
Havai fişekler, araçlardan çok hava kirliliğine sebep oluyor
Havai fişekler nedeniyle atmosfere yayılan ince parçacık miktarı, araç trafiğinin sebep olduğu hava kirliliğinden fazla olduğu tespit edildi.
2012 yılında Paris'te hava kalitesini ölçen kuruluş Airparif, kentte yapılan havai fişek gösterisi nedeniyle atmosferdeki ince parçacık miktarının yüzde 3 binin üzerinde arttığını belirtti.
Federal Alman Çevre Bakanlığı'nın verilerine göre de, 2016 yılbaşı gecesinde havai fişekler yüzünden yayılan partikül miktarı 5 bin tonu buldu. Bu miktar, araçların bir yıl boyunca atmosfere saldığı zararlı gaz miktarının yüzde 17'sine tekabül ediyor.
Birleşik Krallık'ta atmosferdeki metalik parçacıkların en büyük kaynağının havai fişek gösterileri olduğu ifade ediliyor.
Yerleri ve suları kirletiyor
Görsel şölenin ardından havai fişeklerin yüzde 60 ila 75’lik bölümü atık olarak kalıyor. Genellikle karton ve plastikten oluşan düzenek parçaları, ambalajların oluşturduğu çöpler, etkinlik sonrası sokakları kaplıyor. Bazı atıklar da deniz, nehir ve göle düşebiliyor.
Ayrıca havaya dağılan ince parçacıklar yakında bulunan nehir ve göl gibi su kaynaklarının da kirlenmesine sebep oluyor.
İnsan sağlığı için de zararlı
Kimyasal içerikli bu tozlar insan sağlığına zarar veriyor. Bu ince parçacıklar, solunum rahatsızlıkları olanlara, astımlı ve kalp hastalarında zararlı sonuçlara yol açıyor.
Euronews