İşgal altındaki Doğu Kudüs'te Mescid-i Aksâ'nın da bulunduğu Eski Şehir'de, Selahaddîn Eyyûbî ile fetihlere katılan Hakkarili Kürtlerin bıraktığı izler, hem kentin sokaklarında hem de Filistinlilerin hafızasında canlılığını koruyor.
Kudüs'ün surlarla çevrili kadim bölgesinde sokakları, hanları, çarşıları ve evleri oluşturan neredeyse her taşın ardında keşfedilmeyi bekleyen bir hikâye bulunuyor.
Asırlar önce Kudüs’ü Haçlılardan geri almaya gelen İslâm ordusunda yer alan Hakkarililerin öyküsü de bunlardan biri.
Hakkarili Kürtlerin Kudüs şehrini savunurken bıraktıkları parmak izleri, Salahaddîn Eyyûbî'nin ordusundaki Kürtlere atfedilen "Hakkari Yolu" da dahil olmak üzere tarihî şehrin ara sokaklarında hâlâ görülebiliyor.
El-Hakkari Yolu
- Mescid-i Aksâ’nın çok yakınında bulunan “el-Hakkari Yolu” (Tarîk el-Hakkârî), adını, Salahaddîn Eyyûbî komutasında Haçlı ordularına karşı Kudüs’ün fethine katılan ve fetihten sonra buraya yerleşen Hakkarili Kürtlerden alıyor.
Bu kişilerin en öne çıkan isimlerinden olan ve Akka kentinde Haçlılara karşı savaşırken şehit düşen İsa bin Muhammed el-Hakkari’nin kabri de bu yol üzerindeki tarihî bir evin avlusunda bulunuyor.
Kudüs’ün fethine bizzat katılan İsa el-Hakkari, Haçlı Seferleri esnasında Salahaddîn’in amcası ve Nureddin Zengî’nin yakın adamlarından olan Esedüddîn Şirkuh’un emrine girerek devlet müessesesine dahil olmuştu.
İsa bin Muhammed el-Hakkari
Kudüs’teki Hakkarililerin varlığı konusunda en dikkat çeken isimlerden biri İsa bin Muhammed el-Hakkari.
İbnü’l-Esîr (el-Kâmil fî’t-Târih), İbn Kesîr (el-Bidâye ve'n-Nihâye), Tâceddîn es-Sübkî (Tabakât-üş-Şâfiiyye) gibi İslâm tarihçilerine göre İsa el-Hakkari, devrin önde gelen bir fıkıh âlimi olmasının yanı sıra Salahaddîn Eyyûbî’nin komutanı ve baş danışmanıydı.
- Cezire ve Halep medreselerinde dönemin önde gelen âlimlerinden ilim tahsil eden el-Hakkari, Haçlı Seferleri'ne karşı ilk cihada çıkanlardan biriydi.
El-Hakkari, Salahaddîn Eyyûbî’nin amcası, komutan Esedüddîn Şirkuh’un emrine girerek onunla beraber Mısır’a gitti. Eyyûbî hanedanının Mısır’da egemenlik kurmasında büyük rolü olan Şirkuh’un yönlendirmesiyle burada Salahaddîn’in hizmetine girdi.
Devletin en üst kademelerine kadar yükselen el-Hakkari, Selahaddîn’in Mısır’ı fethinin ardından Kahire kadısı tayin edildi. Salahaddîn’e danışmanlık yaptı ve ordusunda komutanlık görevi üstlendi.
- Salahaddîn Eyyûbî liderliğinde 2 Ekim 1187’de Kudüs’ün fethine katılan İsa el-Hakkari, 1189 senesinde Akka Muharebesi'nde şehit oldu ve naaşı Kudüs’e getirildi.
El-Hakkari Yolu’nun adı, İsrail’in 1967’de Doğu Kudüs’ü işgalinde de değişmeyerek aynı kaldı.
Naaşı, şehit olan diğer arkadaşlarının naaşlarıyla birlikte el-Hakkari Mahallesi'ne defnedildi. Kur'ân-ı Kerîm ve nebevî sünnetin öğretimi için medrese kuran Şeyh Hakkari'nin kabi hâlâ burada.
El-Hakkari, bugün Kudüs’ün Eski Şehir bölgesinde yaşayan Filistinlilerin hafızasında yerini koruyor.
Dirbas el-Kürdi el-Hakkari
Öte yandan Kudüs’ün fethinin ardından buraya yerleşen ve devrin önemli fakihlerinden kabul edilen Dirbas Bedreddin el-Kürdi el-Hakkari de, mezarı Eski Şehir’de yer alan Hakkarili Kürtlerden biri.
El-Ömeriyye Medresesi.
- Dirbas el-Hakkari, 13’üncü yüzyılda kurulan “Caviliyye Medresesi”nde dersler verdi.
Hakkarili âlim, Caviliyye Medresesi’nin bir bölümünü oluşturduğu, bugün “el-Ömeriyye Medresesi” adıyla bilinen ve ilkokul seviyesinde eğitim veren bu medresenin bahçesinde medfûndur.