Nuriye Çakmak / Yeni Şafak
Bir devlet pasaportu olarak değil, Filistin Otoritesi adına Filistinlilere verilen 'seyahat belgesi' kısıtlı yetkileri ve uygulanan ambargolar nedeniyle Filistinlileri adeta hapis altında tutuyor. Filistinliler bu kısıtlı hakkı da 1995 yılından bu yana kullanabiliyor. Kimlik kartı yerine kullanılamayan, kime verilip kime verilmediği henüz kesinliğe kavuşmamış Filistin pasaportundan Kudüs'te yaşayan Filistinliler faydalanamıyor. Onlar Ürdün'den alınan geçici pasaport ve İsrail'in verdiği geçici seyahat belgesini taşıyabiliyorlar.
Filistinlilerin rahatlıkla gidebildiği tek ülke Malezya
Filistin ile Türkiye arasında köprü kurmak amacıyla kurulan Filistin Dayanışma Derneği (FİDDER) Başkanı Muhammed Mişeniş, uluslararası basın kartı sahibi bir gazeteci ve 13 yıldır sivil toplum kuruluşlarında çalışıyor. Muhammed Mişeniş, Filistinlilerin yaşadığı seyahat zorluklarıyla ilgili sorularımızı yanıtlarken dünya ülkeleri içinde Filistinlilerin hiçbir zorlukla karşılaşmadan ve vize gerekmeden gidebildiği tek ülkenin Malezya olduğunu belirtiyor.
Türkiye ise Dışişleri Bakanlığı'nın resmi sitesinde yer alan bilgiye göre Filistinlilere vize uyguluyor. Türkiye'den Filistin'e gitmek için Filistin'den değil, İsrail'den vize almak gerekiyor. Türkiye, Filistinlilerden vize talep ederken İsrail'i vizeden muaf tutuyor.
Filistin pasaportunun bizlerin bildiği anlamda bir belge olmadığını söyleyen Mişeniş, 'Bu belgenin etki alanı o kadar kısıtlı ki, ben Filistin pasaportu taşıyorum ve bu belgeyle kendi ülkem olan Filistin'e giremiyorum. Gazzeliyim ve kendi ülkemin içinde seyahat edemiyorum, Kudüs'e giremiyorum, Batı Şeria'ya giremiyorum. Bunların hepsi yasak' diyor.
Filistin'den Gazze'ye gitmek için iki ülke geçiliyor
Filistinlilerin, Filistin bölgeleri arasında seyahat etmeleri neredeyse imkânsız. Örneğin Kudüs'te yaşayan bir Filistinli, Gazze'deki akrabalarını görmek istediğinde önce yurt dışına çıkması gerekiyor. Bu kişiler iki farklı ülkeden geçtikten sonra kapılar açılırsa Gazze'ye girebiliyor. Önce Ürdün'e, oradan Mısır'a geçiş yapmaları gerekiyor ve ardından Refah sınır kapısı açılırsa Gazze'ye girebiliyorlar.
Çoğu zaman yaralıların bile geçişine izin verilmeyen bu kapıdan geçmek ise çok zor. Kudüslü, Batı Şerialı biri için Gazze'ye gidebilmek adına kalan son ihtimal ise İsrail'den izin alınması. Bu izni alabilmek de Filistinliler için bir hayalden ibaret.
Mısır'dan alınan belge Mısır'da geçmiyor
Gazze'de herhangi bir konsolosluk yok. Sadece birkaç ülkenin temsilciliği var. Temsilciliklerin yetkileri de çok sınırlı. Pasaport ve vize konusunda, giriş çıkışlarda büyük baskılar yaşanıyor. Bu ise işgalin ve ablukanın en önemli ayaklarından birini oluşturuyor. Muhammed Mişeniş'in bildirdiğine göre 1995 yılından önce Gazzeliler Mısır'dan seyahat belgesi alıyordu. Ancak Mısır'dan aldıkları bu belgeyle Mısır'a giremiyorlardı. Ayrıca vize alınması gerekiyordu. Seyahat belgesi bittiğinde ise asla ülkeye girişlerine izin verilmiyordu.
Havaalanında işkence
Tüm Filistinlilerin yaşadığı vize sıkıntısının dışında Gazzeliler ayrı bir sıkıntı daha yaşıyor. Açık hava hapishanesine dönen Gazze'nin dünyaya açılan tek kapısı Mısır'ın elinde. Mursi'yi deviren darbeci Sisi'nin yönetimi ise İsrail'den farksız. Diğer ülkelerden birinden vize almayı başarabilen bir Gazzeli ülkesinden çıkış yapabilmek için Mısır'ın keyfi uygulamalarını da beklemek zorunda.
Mısır, bin bir zorlukla vize alabilen ve diğer ülkelere gitmek için hava alanına gelen Filistinlilere mahkum muamelesi yapıyor. Havasız ve koğuş gibi bir alana konulan Filistinlilerin hava alanının içinde dolaşması yasak. Zorla koyuldukları odadan çıkmalarına izin verilmiyor. Bazen onlarca kişi bu küçük odalarda günlerce bekletiliyor. Ne yatak var, ne yemek, ne de hijyen. Yerlere battaniye sererek uyumaya çalışan Filistinlilere keyfi uygulamalar yapılıyor ve çoğu zaman biletleri, vizeleri havaalanında bekletilirken yanıyor.
Mısır 'Türkiye vizesi'ni tanımıyor
Bunlarla yetinmeyen ve askeri darbenin ardından yeni bir uygulama başlatan Mısır yönetimi, Suriye, Filistin ve Yemen vatandaşları için sınırdan vize alma kolaylığını tek taraflı kaldırdı. Mübarek dönemini aratan uygulamalara imza atan Sisi yönetiminin yeni prosedürü, darbeye karşı duran Türkiye'ye bir tepki niteliğini de taşıyor. Mısır yönetimi Türkiye, Katar, Tunus, Malezya, Cezayir ve Libya vizelerini tanımıyor. Bu ülkelere gitmek için vize alan kişiler geri çevriliyor ve ülkeden çıkışlarına izin verilmiyor.
Filistin içindeki ve yurt dışındaki milyonlarca Filistinli aynı durumda
İşgal nedeniyle yurdundan olan 6 milyon Filistinli için de vize ve pasaport sıkıntısı söz konusu. Bu 6 milyon kişi ülkelerine giremiyor ve sığındıkları ülkelerin de dışına çıkamıyor. FİDDER Başkanı Muhammed Mişeniş, 'Türkiye'de yaşayan bir Filistinli olarak Birleşik Arap Ülkeleri'ne gitmek istesem büyük ihtimalle kabul edilmem çünkü Filistin pasaportum var' diyor. Dubai ise bir Filistinliyi ülkesine almak için Dubai'de yaşayan birini kefil göstermelerini istiyor.
Suriye'deki Filistinlilerin kaçış yeri yok
Mülteci kamplarındaki Filistinlilerin durumu ise çok daha kötü. Onların pasaport hakları yok ve dünya ülkeleri onları 'vatansız' olarak tanımlıyor. Suriye'de yaşayan Filistinliler ise savaştan en fazla etkilenenlerin başında geliyor. Esed döneminde hiçbir resmi belgeleri ve hakları olmayan Suriye'nin Filistinli mültecileri, savaş sürerken ne kendi vatanlarına dönebiliyor ne de komşu ülkelere kabul ediliyorlar. Geçtiğimiz yıl açlıktan kaynaklanan ölümlerle anılan Yermuk kampında binlerce Filistinli ölümle yüz yüze. İkinci kez mülteci olmak zorunda kalan Suriye'deki Filistinli mülteciler için Türkiye dahil birçok ülke vize istiyor. Suriye'de hizmet veren bir elçilik veya konsolosluk olmadığı için vize alma imkanları ise bulunmuyor.
Filistin pasaportuyla yapılan başvurular reddediliyor
Türkiye'de eğitim alan ve oturma izni olan birçok kişi ziyaret için gittikleri Gazze'den çıkamadıkları için Türkiye'deki eğitimlerine devam edemiyor. Türkiye'de yaşayan ve Filistin pasaportu taşıyanların büyük kısmı seyahat vizesi almak için başvurdukları konsolosluklardan geri çevriliyorlar. Geçtiğimiz ay kurban organizasyonlarında gönüllü olarak yer almak isteyen ve Türkiye'de yaşayan Filistinli gençler diğer tüm yardım gönüllüleri kabul edildiği halde gitmek istedikleri İslam ülkeleri tarafından geri çevrilmişti