Erken önlem almasıyla konuşulan Peru, bugün toplam Covid-19 vakalarının sayısı bakımından ülkeleri karşılaştıran listede yaklaşık 300 bin vakayla salgının çok yayıldığı birçok ülkeyi geride bırakarak altıncı sırada yer alıyor.
Devlet Başkanı Martin Vizcarra vaka sayılarının azalmaya başladığını, durumun iyiye gittiğini söylüyor ama daha önce, aldıkları önlemlerin beklenen sonuçları vermediğini kabul etmişti.
Erkenden sıkı önlemler alan Peru neden salgından bu kadar kötü etkilendi?
Pazar yerleri
2020'de hükümet tarafından yaptırılan bir ankete göre Peru'da hanelerin yüzde 40'ının buzdolabı yok.
Perulu iktisatçı Hugo Nopo, "Bir çok hane gıda maddelerini bir kaç günden uzun bir süre saklayabilecek imkanlardan yoksun" diyor. İnsanların bu yüzden sık sık, özellikle de gıda ürünlerinin satıldığı pazarlara giderek alışveriş yapmak zorunda olduklarını ekliyor.
Devlet Başkanı Martin Vizcarra ülkede salgının en çok pazar yerlerinden yayıldığını söylemişti.
Resmi verilere göre Peru'nun başkenti Lima'daki La Victoria gıda pazarında Mayıs ayında yapılan testlerde satıcıların yüzde 86'sında koronavirüs tespit edildi.
Vizcarra "Satıcıların yüzde 40,50 hatta 80'inin hasta olduğu pazarlarımız var. Alışveriş yapıyorsunuz, size de geçiyor, eve gidiyorsunuz, virüsü de götürüyorsunuz. Bütün aileye yayılıyor" diyor.
Perulu sosyal araştırmacı Rolando Arellano da, önlemler çerçevesinde alışveriş saatlerinin azaltılmasının pazar yerlerini daha da kalabalıklaştırdığını, salgının yayılmasında bunun da rol oynadığını söylüyor.
Hükümet şimdi pazar yerlerinde daha sıkı yeni kurallar uygulamaya başladı fakat uzmanlar yetkililerin riskler konusunda adım atmakta çok yavaş davrandığını söylüyorlar.
Kayıt dışı ekonomi
Peru'da tüm çalışan nüfusun yüzde 70'i kayıt dışı ekonomide istihdam ediliyor. Bu Latin Amerika'da kayıt dışı sektörün çalışan nüfus içindeki payı bakımından en yüksek oranlardan biri.
Bunlar genellikle önceden planlanması mümkün olmayan ve sosyal mesafi önlemlerini almanın kolay olmadığı ortamlarda yapılan işler oluyor.
İktisatçı Hugo Nopo ayrıca, salgın döneminde sokağa çıkıp işe gitmesine izin verilen insanların çoğunun kalabalık pazarlarda yiyecek sattığına ve işe giderken toplu taşıma araçlarını kullandığına dikkat çekiyor.
Bankalar
Peru Devlet Başkanı Martin Vizcarra bankaların ve bankacılık sisteminin özelliklerinin de pandeminin yayılmasında önemli rolü olduğunu söylüyor.
Ülkde salgın döneminde gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) yüzde 12'si kadar bir tutarı işlerini kaybeden bireyler ve kapanan işyerlerine destek amacıyla kullanmaya karar verdi.
Hükümetin ekonomik destek paketi büyük de övgü aldı.
Fakat Peru'da yetişkinlerin sadece yaklaşık yüzde 38'inin bir banka hesabı var ve insanlara ödemeleri dijital olarak yapmak büyük ölçüde imkansız.
Dolayısıyla işsiz kalan insanların büyük çoğunluğu bankalara bizzat giderek yardımlarını alabiliyorlar ve bu da uzun kuyruklar oluşmasına yol açıyor.
Hükümet kuyruklar oluşmasına karşı önlem olarak bankaların çalışma saatlerini uzattı.
Sosyal mesafe
Yapılan son ulusal sayımlar Peru'da yoksul gelir grubundaki hanelerin yaklaşık yüzde 12'sinin aşırı kalabalık evlerde yaşadığını ortaya koydu.
Bazı yetkililer kamusal alanlarda da sosyal mesafe kurallarının uygulanmadığına işaret ettiler.
Peru Savunma Bakanı Walter Martos, "Polis ve ordu, sokaklar, pazar yerleri, bankalar ve otobüs duraklarında, virüsle birlikte yaşamanın kurallarına saygı duyulan yeni bir kültürün yaratılmasına katkıda bulunmak için yorulmadan çalışacak" dedi.
Sosyal araştırmacı Rolando Arellano ise ekonominin yavaş yavaş yeniden açıldığı ülkede; pazar yerleri, toplu taşıma ve diğer alanlarda salgının yayılmasını engellemek için yurttaşların sosyal mesafe konusunda eğitilmesinin de gerekeceğini söylüyor.
BBC Türkçe