Bethan McKernan / The Guardian
Çev: Eyüp Sabri Togan / Haksöz Haber
Ekonomik kriz Beşşar Esed rejiminin kontrolü altındaki Süveyda beldesinde hafta sonu yeni protestolara yol açtı. Protestolar Esed rejimine en güçlü bağlılığı gösteren destekçilerine de sirayet ederken bu durum rejimin yıllardır karşı karşıya kaldığı en çetin meydan okumaya dönüşmekte. Hükümet yanlısı Süveyda caddelerinde görülen manzaralar 2011 yılın Arap baharı protestolarını andırıyor.
‘Biz yaşamak değil, onurla yaşamak istiyoruz,’ ve ‘Kim halkını aç bırakırsa haindir,’ sloganları atan protestocular güney şehrinde günlerdir devam eden yürüyüşlerde Esed’in ve Baas Partisinin devrilmesi çağrısı yaptı. Bir diğer gösteri ise bu Cumartesi günü için planlandı.
Esed her şeyi elde etti ama Suriye savaşını kazanmış değil, üstelik korona virüsü tehditi ile ülkenin en zengini olan kuzeni Rami Makhlouf ve Moskova ile Tahran arasında farklılaşan çıkarları dengeleme siyaseti ile artık daha çok cephede mücadele ediyor.
Esed’in halihazırdaki en büyük problemi kapı komşusu Lübnan’daki ekonomik sarsıntı. Bu sarsıntı Suriye ekonomisini erime noktasına getirdi. Amerika Birleşik devletlerinin Suriye rejimine karşı uygulamaya önümüzdeki hafta yürürlüğe koyacağı yeni yaptırımlar potansiyel olarak yıkıcı etkiye sahip.
Suriye parası geçtiğimiz aylarda serbest düşüşe geçti ve karaborsada 1 dolar 3,500 Suriye pounduna yükseldi. Yılbaşında 1 dolar 700 Suriye poundundan işlem görüyordu. Yaşam şartları iyice aşırlaşırken, un, şeker, pirinç ve ilaç bulmak son derece zorlaştı.
Ülkenin yüzde 80’i yoksulluk sınırında yaşarken, rejim yetkililerinin çocukları spor arabalarda, mücevherler içinde ve İnstagram hesaplarında teknolojik cihazlarıyla hava atıyorlar.
Perşembe günü Esed başbakanı Imad Khamis’i azlederek halkın kızgınlığını bir nebze yatıştırmak istediyse de, en Esedçi bilinen sahil şehri Lazkiye’de bile rejimin yolsuzluklarına karşı eleştiriler gözle görülür hale geldi. Devlet erkanından, milletvekilleri, işadamları temsilcileri ve ordu mensupları da geçtiğimiz haftalarda hükümet politikalarını açık açık eleştirdiler.
Şuayp Rifai adlı aktivist, ‘‘Çocuklarınız açken, ne güçlünün kim olduğu, ne Rusya’nın istekleri ve ne de jeopolitik durumlar umurunuzda olur. Rejimin en üst kesimlerinden rejime sıradan bağlılık gösteren, en en alt kesimlere kadar bu (sokağa taşan rahatsızlıklara) her gün rastlanılır oldu’ şeklinde konuştu.
Esed için en büyük risk artık Putin’in, İran’in talepleri veya bölge ülkelerinin planları da değil. Bu risk kendi halkından, patlamaya hazır bir düdüklü tencere üzerinde oturan kendi halkından geliyor.
Bu arada, Kuzey-Batı Suriye’deki İdlib bölgesinde, Suriye parasının dramatik değer kaybından dolayı, bir somun ekmek yüzde 60 oranında zamlanması, bölgenin önde gelen cihat grubu Heyeti Tahriri Şam (HTŞ) aleyhine gösterileri tetikledi. Muhaliflerin kontrolü altındaki bölgelerde Türk lirası yıllardır tedavülde. HTŞ’nin sivil kanadı perşembe günü bir açıklama yaparak, yerel halkın hoşnutsuzluğunu yumuşatmak adına maaşları Türk Lirası ödeyeceklerini duyurdu.
Ankara ve Moskova arasında devam eden ateşkese rağmen, Rus uçakları İdlib ve çevresine üç aydan beri ilk defa hava saldırı düzenledi. Saldırılar sonucu en az üç kişi öldü.
Bu yılın başında, (rejimin) İdlib’i ele geçirmek için yaptığı saldırılar Suriye savaşının bugüne dek gördüğü en feci boyutlarda halkın yerlerinden sürülmesine yol açarken, 1 milyon kişi zaten dolu olan Türkiye sınırındaki kamplara hareket etmek zorunda kaldı.