Pakistan, Çin ve Hindistan üçgeninde tamamen buzul ve karla kaplı dağlardan oluşan bölge, 70 kilometreyi aşan tek parçalık Siachen Buzulu'yla kutuplardan sonraki en büyük üçüncü buzula ev sahipliği yapıyor. Bölge bu nedenle "üçüncü kutup" olarak anılıyor.
Bölgede Siachen Buzulu'nun yanı sıra 62 kilometrelik Baltoro Buzulu da bulunuyor. Bu buzul dünyadaki en yüksek 25 zirvenin 7’siyle çevrili olması nedeniyle dünyanın dört bir tarafından dağcı ve doğa yürüyüşü meraklılarını da buraya çekiyor.
Buzullar, Pakistan’ın can damarı olarak kabul edilen İndus Nehri'ni ve buna bağlanan diğer nehirleri beslemesi nedeniyle Pakistan açısından hayati önem taşmasının yanında Çin ile Pakistan’ı birbirine bağlaması sebebiyle stratejik öneme sahip.
Pakistan ile Hindistan, buzulların tartışmalı Keşmir’in uzantısı olması nedeniyle bu bölgede de hak iddia ediyor.
İki ordu aynı firmaya askeri malzeme siparişi verince savaş çıktı
İki ülke arasında Keşmir’deki Kontrol Hattı’nın belirlendiği 1949 yılındaki anlaşmaya göre buzulların hakimiyeti, “Kontrol Hattı'ndan kuzeye doğru” açıklamasıyla belirlenince iki ülke hattı farklı şekilde yorumladı.
Hindistan, Siachen Buzulu'nu kendi sınırları içinde kalacak şekilde hattın Saltoro Dağları boyunca uzanarak kuzeye gitmesi gerektiğini söylerken, Pakistan ise buzulun Pakistan’da kalacak şekilde Karakurum Geçidi boyunca uzaması gerektiğini iddia etti.
Bu nedenle anlaşamayan ülkeler, 1984’e kadar asker bulundurulmamış bölgelere asker göndermeye karar verdi. Hindistan ordusu, kendisine soğuk hava şartlarında kullanılan askeri malzemeleri sağlayan İngiltere menşeli bir firmaya Pakistan ordusunun da sipariş verdiğini öğrenmesiyle ilk operasyonu başlattı.
Hindistan ordusunun bu hamlesine Pakistan ordusunun karşılık vermesi üzerine "dünyanın çatısı" olarak kabul edilen bölgede ilan edilmemiş bir savaş çıktı.
Savaş sonucunda Hindistan, Siachen Buzulu'nun üçte ikisini kontrolü altına alırken, Baltoro Buzulu tamamen Pakistan kontrolüne geçti.
Askerler görev yerlerine ulaşmak için günlerce yürüyor
Siachen savaşının ardından birçok zirve ise Pakistan ordusunun eline geçti. O günden bu yana iki ülke de bölgedeki kontrol ettikleri alanlara askerler gönderiyor ve burada askeri noktalar kuruyor.
Pakistan ordusu, Siachen’deki karakolların ve askeri yaşamın kapılarını ilk kez açtı. Dünya Dilleri Yayın Yönetmeni Mehmet Öztürk, AA İslamabad muhabirleri Behlül Çetinkaya ve İslamuddin Sajid, Siachen bölgesindeki askeri yaşamı gözlemleyen ilk yabancı medya temsilcileri oldu.
Pakistan’ın kuzeyindeki Gilgit-Baltistan eyaletinin Skardu şehrinde bulunan helikopter filosu, Siachen bölgesine ulaşımda kullanılan helikopterlerin konuşlandığı, bölgeye gidecek ilaç, yiyecek, askeri malzeme ve diğer ihtiyaç malzemelerinin toplandığı yer.
Helikopterler binlerce metre yükseklikteki dağlar ile zemini tamamen buzul olan vadilerde uçuyor. Burada uçan helikopter pilotları, "Korkusuz 5" adıyla tanınıyorlar. Pilotlar, "Bu yükseklikte sadece biz uçuyoruz. Ayrıca dağların dümdüz yamaçlarında madenciler elleriyle kazdıkları tünellerde değerli taşlar arıyor." diyor.
Pakistan ordusunun kontrol ettiği zirveler ve askeri karakollar buradan yarım saatlik uçuşlarla başlıyor ve yaklaşık 3 bin metre ile 6 bin metre arasında onlarca karakol bulunuyor.
Bu karakollar ve gözlem noktalarında görev yapan askerler ise Skardu’dan Baltoro ve Siachen buzullarına giden yoldan son köye kadar araçlarla 5 saati bulan yolculukla gidip buradan itibaren yürümeye başlıyor.
Askerler 6 bin metreyi bulan en yüksekteki karakollara bir ayı aşan sürede çıkıyorlar. Bunun nedeni ise değişen iklim koşulları ve oksijen seviyesine alışmak. Askerler yol boyunca çeşitli yüksekliklerdeki karakollarda 1 ila 5 gün kalarak vücutlarını iklime alıştırıyorlar.
Karakollarda yüzlerce oksijen tüpü
İki kişilik “İglo” adı verilen yuvarlak prefabrik yapılardan ya da taş binalardan oluşan karakolların hepsinde en az bir askeri doktor ile yüzlerce oksijen tüpü bulunuyor. Buraya gelen helikopterlerde de pilotlar ve yolcular için oksijen tüpleri yer alıyor.
Karakollarda enerji güneş panellerinden sağlanırken, su ihtiyacı ise kar suyu eritilerek gideriliyor. Oksijen seviyesi nedeniyle çakmağın yanmadığı karakollarda ateş kibritle yakılıyor ve yemek pişirilen ocaklarda gaz yağı kullanılıyor.
Askerlerin ve ziyaretçilerin donma, baş ağrısı, vücut ağrısı ve akciğer sorunları yaşamaması için günlük en az 15 bardak su içmesi öneriliyor. Özellikle askerler bu bölgeye gönderilmeden önce girdikleri sağlık kontrollerinde kanlarındaki hemoglobin değeri ölçülüyor. Kanı akışkan olan askerler hemen göreve gönderilirken kan yoğunluğu yüksek olan askerler ise tedavi sürecine alınıyor.
Pakistan ordusundaki her asker görevleri boyunca en az bir kere 21 ila 30 gününü bölgede, daha fazla zamanı ise Saddle, Yusuf ve İbrahim adı verilen 6 bin metreyi aşan en yüksekteki karakollarda geçirmek zorunda.
Askerler toplamda ise iki yıla yakın Siachen bölgesindeki çeşitli karakollarda görev alıyor. Pakistan ordusu bu askerlere doğa koşullarına uygun kıyafet, silah, yiyecek, ilaç ve diğer ihtiyaç malzemesini sağlıyor. Bu malzemeler askerlere göreve giderken verildiği gibi haftanın birkaç günü helikopterlerden atılarak ulaştırılıyor.
Kışın hava sıcaklığı eksi 50 dereceye kadar düşüyor
Bölgede görev yapan askerler, kışın eksi 50 dereceyi görebildiklerini ve tipi nedeniyle karakolun ve helikopter pistlerinin kar altında kaldığını söyledi.
Kışın hastalıkların arttığını söyleyen askerler, tipi nedeniyle haftada birkaç kere malzeme tedariki yapmaya gelen helikopterlerin bazen 20 gün gelemediğini bu nedenle hastaların hayatını kaybettiğini anlattı.
Özellikle buzul üzerinde oluşan ve "Krevas" adı verilen buzul yarıklarının üzerinin karla örtülmesi sonucu bölgenin daha tehlikeli hale geldiğini kaydeden askerler, buraya alanlara basan birisinin yüzlerce metrelik yarığa düşebileceğini ve birçok askerin bu şekilde yaşamını yitirdiğini ifade etti.
Askerler, bu yüzden uzun yürüyüşlerde tek sıra halinde ilerliyor ve iple birbirlerine bağlı kalıyorlar. Böylelikle düşen biri diğerleri tarafından tutulabiliyor.
140 askeri yutan çığ
Hava şartları Siachen bölgesinde “iki ülkenin de en büyük düşmanı” olarak anılıyor.
Pakistan ordu yetkililerinin verdiği bilgiye göre 1984’teki savaştan beri bölgede ölen askerlerin yüzde 70’ine yakını doğa ve hava şartları nedeniyle hayatını kaybetti. Sadece Pakistan’ın 35 yılda ölen 470 askerinden 140’ı Gyari Karakolu üzerine düşen çığda, 100’ün üzerinde asker ise krevaslara düşmesi nedeniyle ölmüş.
Bölgedeki birçok karakola gidişlerde kullanılan güzergah üzerinde yer alan Gyari Karakolu, nispeten daha iyi hava şartları, çığ düşme ihtimalinin düşüklüğü ve düz zemini nedeniyle 140’ın üzerinde askeri ağırlayacak yapılara, garajlara ve depolara ev sahipliği yapıyordu.
2012 yılında 6 Nisan’ı 7 Nisan’a bağlayan gece karakola 1 kilometre uzaklıktaki bir vadinin 4 kilometre yukarısından kopan çığ, sürüklediği kayalarla düşmeye başladı.
Gyari’ye geldiğinde eğimin tersine doğru sürüklenmeye başlayan çığ, burada bulunan karakolu yuttu.
Sadece uzak bir noktada nöbet tutan asker ile araçla göreve giden başka bir asker hayatta kaldı. 140’ın üzerinde asker ise 20 metreyi aşan kar, taş ve toprak tabakası altında hayatını kaybetti.
Çığ, Gyari’deki karakol da dahil 1,2 kilometre karelik alanı etkisi altına aldı.
Hayatta kalan askerin ilk ifadesinde “İki dağın birbirine çarptığını gördüm.” dediği aktarıldı.
Kurtarma çalışmalarına yüzlerce askerin yanında yabancı ekipler de katıldı. Hatta Hindistan ordusu bile yardım teklifinde bulundu.
Kurtarma çalışmaları iş makineleri olmadan devam ettiği için ilk ceset 21 gün sonra çıkarıldı. Toplamda 1,5 yıl süren çalışmalar sonucu 133 ceset çıkarılırken kalanlara ise ulaşılamadı. Pakistan ordusu halen çığ altında 7 kişinin daha olduğunu tahmin ediyor.
Dağcıları Pakistan ordusu kurtarıyor
Siachen bölgesindeki Baltoro Buzulu çevresinde, dünyadaki en yüksek 25 zirvenin 7’si bulunuyor. Bunlara tırmanmak için dünyanın dört bir tarafından gelen dağcılar, karakollar yakınlarında kamp kuruyorlar.
Burada bulunan dünyanın en yüksek ikinci zirvesi K2 ile Broad Peak, Gasherbrum ve Masherburum’a gitmek isteyen dağcılar, Baltoro Buzulu'nun başladığı Paiyu Karakolu'ndan yola çıkarak önce Concordia Karakolu yakınlarındaki dağcı kampına ulaşıyor. Burada K2 ve Broad Peak’e gidenler ayrılırken diğer zirvelere tırmanmak isteyenler ise Uluslararası Keşif Rotası Kampı (IHEC) karakolu yakınlarına geliyor.
Bu üç karakol, bölgenin güvenliği yanında dağcı ve yürüyüş yapanları zor durumda kaldıklarında ya da sağlık problemi yaşadıklarında kurtarmak ve müdahale etmekle de görevli.
Pakistan Meteoroloji Departmanının 2017 yılında açıkladığı rapora göre, Baltoro Buzulu doğa sporları yapanların yoğun ilgisi ve askeri hareketlilik ile Siachen Buzulundaki askeri hareketlilik buzullardaki erimeyi de artırdı.
Son 30 yılda hızlanan erime neticesinde buzulların seviyesi alarm vermeye başladı.
En azından askeri hareketliliği ve sebep olduğu atıkları azaltmak isteyen eski Pakistan Başbakanı Navaz Şerif, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Hindistan’a seslenerek iki ülkenin de Siachen bölgesinden askerlerini çekmesini istemiş ancak bu istek reddedilmişti.
AA