Açıklama Dünya Mülteciler Günü'nden bir hafta önce yapıldı. BM, 1951 Mülteci Sözleşmesi'nin 50. yılı olan 2001'den bu yana her yıl 20 Haziran'ı, dünyanın dört yanındaki mültecileri onurlandırmak için Dünya Mülteciler Günü olarak kutluyor.
UNHCR'ın yeni verileri, savaş ve şiddetin küresel ölçekte tırmanması ve doğal afetlerin artmasıyla birlikte, ülkelerinden kaçan ya da kaçmak zorunda kalan insanların 2023 yılı sonunda 117,3 milyonu bulduğunu gösteriyor.
Kuruluş, bu yılın ilk 4 ayında zorla yerinden edilme rakamlarının da eklenmesiyle bu sayının 120 milyona ulaştığını tahmin ediyor.
Bu rakam 2022 yılı sonuna kıyasla yüzde 8'lik bir artış anlamına geliyor ve 8,8 milyon kişinin eklenmesiyle kuruluşun kayıt tutmaya başlamasından bu yana en yüksek orana ulaştı.
Zorla yerinden edilenlerin yaklaşık yüzde 40'ını çocuklar oluşturuyor.
Her 69 kişiden biri ya da tüm dünya nüfusunun yüzde 1,5'i şu anda zorla yerinden edilmiş durumda. On yıl önce yerinden edilenlerin toplam nüfusa oranı her 125 kişiden 1'iydi. Yani on yılda neredeyse iki kat bir artış söz konusu.
Bu rakam her dakika en az 20 kişinin çatışma, "zulüm ya da terörden kaçmak için her şeyini geride bırakmak zorunda kaldığı" anlamına geliyor.
BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, "Bu çarpıcı ve artan rakamların ardında sayısız insan trajedisi yatıyor" dedi ve uluslararası toplumu zorla yerinden edilmenin temel nedenleriyle mücadele etmek üzere acilen harekete geçmeye çağırdı.
Dünya çapında yerlerinden edilen insanların sayısı rekor seviyeye ulaştı
Mülteciler en çok hangi ülkelerden kaçıyor?
Rapora göre 2023'te mültecilerin yüzde 73'ü sadece beş ülkeden geldi: Afganistan, Suriye, Venezuela, Ukrayna ve Sudan.
Suriye, 12 yıldır süren iç savaş nedeniyle 2023 yılı sonuna kadar ülke içinde ve dışında zorla yerinden edilen 13,8 milyon kişi ile dünyanın en büyük yerinden edilme krizinin merkezi olmaya devam ediyor.
Dünya genelinde en fazla mülteci her biri 6,4 milyon ile Afganistan ve Suriye'den.
Bu iki ülke birlikte UNHCR'nin yetki alanındaki tüm mültecilerin üçte birine denk geliyor.
Bunları Venezuela (6,1 milyon mülteci ve uluslararası korumaya muhtaç diğer kişiler) ve Ukrayna (6,0 milyon mülteci) takip ediyor.
Küresel rakamlardaki bu yılki artış esas olarak Sudan'daki iç savaştan kaynaklandı. 2023 yılı sonuna kadar bu ülkede yaklaşık 11 milyon Sudanlı yerinden edildi.
Geçen yıl 6,4 milyondan fazla insan daha iyi bir yaşam umuduyla Afganistan'dan göç etti.
Petrol devi Venezuela'nın ekonomisinin 2013'ten beri iktidarda olan sosyalist Devlet Başkanı Nicolás Maduro döneminde çökmesiyle altı milyondan fazla insan ülkeyi terk etti.
Rusya'nın Ukrayna'daki işgali ve iki ülke arasındaki savaş devam ederken, Ukrayna'yı terk eden mülteci sayısı 2023 yılı sonunda altı milyona ulaştı.
BM'nin Filistinli Mülteciler için Yardım Ajansı UNRWA'ya göre, Gazze'deki savaş nedeniyle, Gazze Şeridi'nde 1,7 milyon insan (nüfusun yüzde 75'i) çoğu zaman birden fazla kez yerinden edildi.
2023 yılı sonunda mültecilerin yüzde 69'u komşu ülkelerde barınıyor.
Düşük ve orta gelirli ülkeler, dünyadaki mültecilerin çoğunluğuna ev sahipliği yapmaya devam ediyor; mültecilerin yüzde 75'i düşük ve orta gelirli ülkelerde konaklıyor.
Türkiye'de 4,6 milyon göçmen
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya Aralık 2023'te yaptığı açıklamada Türkiye'deki göçmen sayısının 4,6 milyon olduğunu söyledi.
Bakan Yerlikaya, "1 Aralık 2023 tarihi itibarıyla ülkemizde 3 milyon 237 bin 585’i geçici koruma altındaki Suriyeli, 1 milyon 113 bin 761’i ikamet izni ile kalanlar, 262 bin 638’i uluslararası koruma kapsamında kalanlar olmak üzere toplam 4 milyon 613 bin 984 düzenli göçmen bulunmaktadır” ifadelerini kullandı.
Aynı tarihli açıklamada 2023'ün ilk 11 ayında 234 bin düzensiz göçmenin yakalandığı bildirildi.
Her yıl milyonlarca insan nereye gideceklerini bilmeden evlerinden kaçmak zorunda kalıp tehlikeli yolculuklara katlanıyor. Refah seviyesi yüksek ülkeler duyarsız kalırken, Uluslararası yardım kuruluşları bu insanları korumak için bazı yardımlar sunuyor. Yerel yardım kuruluşları da mültecilere kaynak oluşturmaya çalışsa da mülteciler, göç ettikleri yerlerde sıklıkla ayrımcılıkla mücadele etmek zorunda kalıyor. Kötü muamele, eşit olmayan ücretler, sağlık ve eğitim ihtiyaçlarına erişimde güçlük, mültecilerin günlük problemleri arasında.
Ancak mültecilerin sayısı arttığında, bazı hükümetler çok sayıda yeni gelen mülteciyle başa çıkmakta zorlandıklarını söylüyor. Yapılan yardımlar yetersiz kalıyor ve etkin bir çözüm bulunamıyor. Yükselen sağcılık ise mültecileri daha fazla yerde daha fazla sorunla başbaşa bırakıyor.