Birleşmiş Milletler (BM) tarafından hazırlanan güncel veri ve raporlar, dünya çapında çok çeşitli nedenlerle yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kalan insanların sayısının 80 milyonu aştığını gösteriyor. 2019 sonu itibariyle, bu rakamın yarıdan fazlasını -46 milyon- ülke içindeki yer değiştirme ve zorunlu göçler oluştururken, kadın ve çocukların süreçten en çok etkilenen kurbanlar olduğunun altı çiziliyor. İstatistiklere göre, dünyadaki mülteci ve sığınmacıların çoğunluğu ise Müslümanlar teşkil ediyor.
BM raporları mülteci hareketlerinin üçte ikisinin yalnızca şu beş ülke kaynaklı olduğunu vurguluyor: Suriye, Afganistan, Sudan, Myanmar ve Somali. Listede İran’la Suudi Arabistan’ın savaşına sahne olan Yemen de üst sıralarda yer alıyor.
SEBEPLER ÇOK ÇEŞİTLİ
İnsanların yaşadıkları bölgeleri terk etmek durumunda kalmalarının arkasında çok çeşitli nedenler bulunuyor. Bunların başlıcalarını iç savaşlar, işgaller, mevsim değişikliği ve kuraklık, ekonomik ve sosyal çalkantılar, siyasî baskılar, etnik ve dinî çatışmalar şeklinde sıralamak mümkün. Krizin yaşandığı ülkelerde insanların çoğu sınırların ötesine kaçma imkânı bulamazken, ülke içindeki yer değiştirmelerde ise en büyük problem barınma ve gıda noktasındaki altyapı yetersizlikleri.
Uluslararası yardım kuruluşları, devletler ve sivil organizasyonlar mültecilere destek konusunda girişimlerde bulunsalar da, insanların evlerinden uzaklaşmak zorunda bırakan krizler sona ermedikçe kalıcı bir çözüm umudu da ufukta görünmüyor.
ASIRLIK BİR SORUN
İslâm dünyasının modern dönemde mülteci meselesindeki en eski tecrübelerinden birini hâlâ Filistin oluşturuyor. İsrail’in kuruluşuyla birlikte yüz binlerce Filistinli komşu ülkelere ve dünyanın dört bir yanına dağılırken, günümüzde en az 5 milyon Filistinlinin toprakları dışında mülteci konumunda yaşadığı tahmin ediliyor.
Ayrımcılık ve ırkçılık peşlerini bırakmıyor
İç savaşın 10’uncu yılını tamamladığı Suriye’de en az 7 milyon insan ülkeyi terk etti. Bu rakam Afganistan için 2,8 milyonu bulurken, Sudan’dan 2,5 milyon ve Myanmar’dan da en az 1 milyon insan çevre ülkelere sığındı. Mülteciler gittikleri yerlerde yalnızca fiziksel zorluklarla mücadele etmiyor, aynı zamanda kendilerini çoğu kez katı bir ırkçılık veya ayrımcılık da karşılıyor. Hükümetlerin uyguladığı entegrasyon programlarının henüz yeterli düzeyde olmaması ve insanların zihinlerindeki önyargılarla baş etmenin güçlüğü, bu noktadaki insanî krizin daha da derinleşmesine yol açıyor.