Vaddah Hanfer, Al Jazeera Forum'un son günündeki Arap uyanışlarının geleceğinin tartışıldığı panelde konuştu. Hanfer panel sonrası Al Jazeera Türk'ün sorularını yanıtladı. Bölgenin en önemli gazetecileerinden biri olarak görülen Hanfer, Mısır'daki darbeci yönetimin çökeceği görüşünde.
Mısır’da devrimin geri alınamayacağını söylüyorsunuz. Sizce Mısır’ın yeni bir devrime mi ihtiyacı var? Müslüman Kardeşler ve eski yönetim hapisteyken bu mümkün olabilir mi?
Son üç günde halkın cumhurbaşkanlığı seçimine katılmayı reddettiğine tanıklık ediyoruz. Bence bu darbeci rejimin çöküşünün başlangıcına işaret ediyor. Ve bu çöküntü tahminimizden daha kısa sürede ve daha yenilikçi bir şekilde olacak. Rejim halkı sokaklara dökülmekten imtina ettirecek medya propagandasına ağırlık verdiği halde bunun da başarısız olduğu aşikar. Bu bir zaferdir. Birçok unsuruyla darbe başarısız olacaktır. Bu unsurların bazıları darbe rejiminin kendi içindeki ayrılmaz parçaları olan unsurlar. Ekonomik olarak başarılı olamayacaklar, siyasi vizyonları yok. Sosyal açıdan bakıldığında halkın gözünde birçok felaket getirmiş eski diktatörlük imajını yeniden yaratacaklar. Bir programları olmadığı için çökecek. Peki bu çöküş devrimle mi gelecek? Öyle büyük bir devrime bile gerek kalmayacağını düşünüyorum. Rejim çökene dek biraz sabır, biraz direniş yetecektir.
Peki Müslüman Kardeşler bu yeni devrimin bir parçası olacak mı sizce?
Müslüman Kardeşler son 100 yıldır Mısır toplumun bir parçası. Toplumun her kesimiyle diyaloğun geleceğinden söz ederken toplumda meşruiyeti bulunan bir kesimi dışlayıp, yasaklıyorsanız demokrasiden nasıl bahsedebilirsiniz. Müslüman Kardeşler ile aynı görüşte olabilirsiniz, olmayabilirsiniz de ama geleceği kurarken toplumda önemli bir yer kaplayan kesimleri ve onların gerçekliğini toplumun geleceğini kurarken hesaba katmak zorundasınız. Bu olmadan istikrarsızlık ve stres düzenin sonunu getirecektir.
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri son dönemde Müslüman Kardeşler üyelerini hapse attı. Müslüman Kardeşler’den neden korkuyorlar
Bence bölgedeki birçok hükümet değişim ve devrim kavramından korkuyor, bunun illa Müslüman Kardeşler olması gerekmiyor. Bence devrimden çıkarmaları gereken asıl ders tarihin akışını doğru gözlemleyip bir an önce düzeni reforme etmeleri gerektiğidir. Yerel halkı tarihin akışına uygun olarak reformlar yaptığımıza, farklı bir şey yaptığımıza ikna etmeliyiz, tam tersine değil. Bence bu akım karşısına kim çıkarsa çıksın başarıya ulaşacaktır.
Al Jazeera Forum'da son gün
Hanfer öncesinde Al Jazeera Forum'un son gününde Arap dünyasındaki değişim hareketlerinin geleceğinin konuşulduğu panele katıldı. Panele Hanfer'in yanısıra Avrupa Birliği Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü Florence Gaub, Mırıs Ghad el Thawra Partisi Başkanı Eymen Nur, Sudan Now Hareketi'nin lideri Ghazi Salah Eddin ve Kuveyt Üniversitesi Siyasi Çalışmalar Profesörü Shafeeq Ghabra katıldı.
İlk sözü alan Vaddah Hanfer Arap Baharı'yla başlayan uyanışı Latin Amerika'nın son 20 yılındaki gelişmelerle kıyasladı. Hanfer 'dikta rejimlerinin başarısızlığa mahkum olacağını' vurguladı.
Hanfer'in konuşmasından satırbaşları:
Gençlerin ümitlerini öldüren bir insan nasıl ekonomide ve politikada başarılı olabilir, dış ilişkileri geliştirebilir. Darbe yapan insan, başarısızlığa uğradığında korkuyor. Ya idam ya da hapis korkusu yaşıyor. Bunu yaşamamak için de orantısız güç kullanıyor. Diktatör ve askeri rejimle başa gelenler başarısızlığa uğradıklarında orantısız güç kullanıyor.
'Arjantin'de 5 günde 5 lider değişti'
Latin Amerika bir değişim yaşadı. Tunus sokakları gibi Tahrir meyanındaki gibi olaylar yaşamadı, daha kötü günler yaşadı. Arjantin’de 5 günde 5 cumhurbaşkanı değişti. Şili’deki gibi askeri darbeler oldu. Latin Amerika şu an istikrara kavuşmaya çalışıyor. 21 yılda diktatörlüğü bitirmek kolay değil.
(Mısır'daki askeri darbeyle ilgili) Onların arkasında olan güçler, bu tür darbeler bizim için belki hayırlıdır. Darbeye sessiz kalanlar için bir deneyimdir bu. Onlar da zulümü görecekler. Darbe hiçbir zaman kansız olarak gelmemiştir iktidara.
Biz tabii ki ki gücü ve orantısız gücü gördük. Bizim tecrübemiz var. Bunu tekrar deneyimlememize gerek yok.
Dünya Savaşı sonrasında bu devletler çok zayıf temeller üzerine kuruldu. Şu anda olan hareketler bütün bu yanlışlıkları düzeltmek için ortaya çıkan hareketler. Araplar 4 nesil boyunca bunun bitmesi gerektiğini anladı.
Biz bu kadar büyük dalganın karşısında nasıl durabiliriz? Libya’da, Mısır’da yaratıcılık yok. Geleceğin mantığını anlamıyorlar. Gelecek halkındır. Bu parçalanmanın yok edilmesi için daha akıllı olmamız gerekiyor. Şimdiki nesil biraz geç doğdu ama daha istekliler. Akılsız insanlar yönetimde kalabileceklerini mi sanıyorlar? Askeri darbe yapanlar tecrübelerden öğrenmiyorlar. Ama bu bir süreç, bir deneyim."
'Mısır seçimi tiyatro'
Mısır'da devrik lider Hüsnü Mübarek'e karşı seçim yarışına girerken defalarca hapse atılmış siyasetçi Eymen Nur ise darbe süreciyle ilgili özeleştiri yaptı. Ama geleceğe dair umutlu konuştu. Nur Mısır'da katılım oranı düşük kalınca darbe lideri Sisi'nin oy kullanma süresini bir gün daha uzattığı seçimler için tiyatro dedi.
'Benim için bugün 28 Mayıs büyük bir cenaze merasimidir. Bugün bir başkan devrim yapanların dışından gelip Cumhuriyet Sarayı'na yürüyor. Ben 2005’te Mübarek’e karşı aday oldum. 2012’de kabul etmediler seçime adaylığımı. Mübarek zamanında bile bunu yaşamadık. Şu an olanlar tam bir tiyatro. Tiyatro’da geçenler yazar ve yönetmenin isteği dışında sahneleniyor. Bugün cumhurbaşkanı boş seçim sandıklarıyla saraya gidecek. Bu kadar özgürlük isteyen gençler, insanlar şu andaki olaylara şaşırmış halde bakıyorlar. Mısır halkı daha önce kendini göstermiştir. Vehm ve kandırma üzerine kurulan yönetimler yok olacaktır. Şu andaki cumhurbaşkanlığı seçimleri çok komik olabilir bize göre, hatta Kahire’deki hayvanat bahçesindeki maymunlar, hayvanat bile bu seçimlerin sahte olduğunu biliyor. Mübarek döneminde bana seçim sonuçlarını getirdiler. Mübarek yüzde 99.99 almış; 'Niye yüzde 100 değil' diye sordum. 'Halk artık bunu istemiyor. Ayıp oluyor' En azından bir eksik olsun diyorlar' karşılığını aldım.
'Devrimden sonra rehavete kapıldık'
Mahkemeye seçim sonuçları için dava açtım. Sorumlu kişi bana sarıldı. 'Sen seçimi kazandın mı, niye şikayet ediyorsun. Niye cumhurbaşkanının karşısına çıkacaksın ki?' diye sordu. Ben de 'Çok insan öldü, işkence gördü' dedim. O da 'sana bir şey oldu mu' diye sordu. 'Yok' dedim. 'O zaman niye şikayet ediyorsun' dedi.
Biz öldürücü bir yanlış yaptık, Mübarek ayrıldığında, sandık ki olay bitti. Ama diğer taraf strateji çiziyordu. Planlarını yapıyordu. Bir yılda devrimciler devrim karşıtı haline getirildi. Devrimin 1. Yılında insan toplamakta bile zorlandık. En son başkanlık seçiminde de bu oldu. Seçimle gelenler insanları dinleme kabiliyetini gösteremediler. Kendim dahil kimseye haksız haklı demiyorum.