Çalışma hayatında son yıllarda bazı değişiklikler yaşandı. Klasik çalışma biçiminden farklı olan gündelikçiler, taksi ve dolmuş şoförleri, turizm rehberleri için farklı sigortalılık yöntemleri hayata geçirildi. Ayrıca genç jenerasyon, aynı anda birden çok iş yapabildiği gibi bunların bir bölümü işçi, bir bölümü girişimci statüsünde olabiliyor.
Akşam’da yer alan habere göre örneğin bir şirkette sigortalı olarak çalışırken diğer yandan arkadaşları ile kurduğu bir yazılım şirketinde bir uygulama için kodlama dili yazabiliyor veya ortağı olduğu bir reklam ajansında fikirler üretebiliyor. Bu gibi durumlara ilişkin 2011’de bir değişikliğe gidildi ve aynı anda birden çok statüde sigortalılık mümkün hale geldi.
Önceden Teklik Esastı
Özellikle part-time çalışmanın yaygınlaşması ve Bağ-Kur kapsamının genişlemesiyle birden çok statüde sigortalı olma durumları artmaya başladı. Çakışma hâlinde hangi sigortalılık statüsünün geçerli olacağıyla ilgili ve prim ödenmesinin mümkün hâle gelmesi için çalışmalar yapıldı.
Artık kişinin aynı anda hem bir işverene bağlı çalışması, hem de mesai dışında kendi adına açtığı büfede olması hâlinde hem işveren tarafından SSK’ya, hem de kendi adına Bağ-Kur'a prim ödenmesi mümkün hâle geldi. Bu durumda hem Bağ-Kur'a, hem SSK’ya prim ödenmiş oluyor, ancak kişi SSK’lı sayılıyor. Bu durumun kişiye katkısıysa emekli aylığının yüksek olması. Hem prim ödediği günler, hem de ödediği prim miktarı artan kişinin emekli aylığı da yükseliyor.
Yargıtay da Destekliyor
Yargıtay geçtiğimiz ay verdiği bir kararında SGK’nın 2011 yılından bu yana uyguladığı bu yöntemin İş Hukuku açısından da sorun oluşturmadığına hükmetti. Mesai saati dışında bir arkadaşına yardım için çalışan kişinin işyerindeki düzeni aksatmamak ve performans düşüklüğüne neden olmamak kaydıyla işten çıkartılamayacağını vurguladı. Dolayısıyla aynı anda hem işçi, hem de kendi işinin patronu olan bir kişi mesai saatlerini aksatmamak ve performansını düşürmemek kaydıyla mesai saatleri dışında kendi işini kurup çalışabilir. Ancak rekabet etmeme ve gizlilik şartlarına uyulması şart. SGK bu durumda kişinin Bağ-Kur'a primi ödemesini ve emekli maaşının yüksek olmasını sağlıyor.
Kendi İş Yeri Olan Başka Bir Yerde İşe Girerse
Bu durumun tersi hâlinde ise, yani kendi şirketi olan veya Bağ-Kur’lu olmayı gerektirecek şekilde şirket ortaklığı bulunan bir kişi, başka bir işveren yanında işe girip çalışmaya başlarsa otomatik olarak Bağ-Kur’luluğu sonlandırılıyor ve bu kişi adına SSK’ya tâbi olarak prim ödenmeye başlanıyor. Yani iş bulup çalışmaya başlayan bir dükkân sahibi kendi dükkânını kapatmadan veya başka birisinin üzerine devretmeden çalışabiliyor. Diğer yandan kişi isterse dilekçe vererek Bağ-Kur'a tâbi bir şekilde prim ödemeye devam edebiliyor. Bu durumda da kişi Bağ-Kur'a prim ödemiş olsa bile SSK'lı sayılıyor.
Emekli Sandığı’nın Önceliği Var
Aynı anda devlet memuru olan ve kısmî süreli bir şekilde 657 Sayılı Kanun’un izin verdiği bir işte çalışan kişi, hem SSK'ya, hem emekli sandığına prim ödüyor olsa bile 4/c’li, yani memur olarak sigortalı kabul ediliyor. Dolayısıyla SSK-Bağ-Kur çakışmasında SSK'nın, Emekli Sandığı ile SSK ve Bağ-Kur çakışmasında ise Emekli Sandığı’nın önceliği var. Hangi statünün önce başladığına bakılmaksızın bu üstünlükler geçerli.
Kendi İşinde Çalışan Biri SSK’lı Olamaz
Sık karşılaşılan bir diğer durum ise SSK'lı olarak emekli olmanın avantajından dolayı kişilerin kendilerini kendi şirketinden SSK'lı olarak göstermeleri. Bu durumda kişi hem Bağ-Kur'a, hem SSK'ya prim ödemiş olsa bile Bağ-Kur'lu sayılır ve SSK'dan emekli olamaz.