Fatih Demir / HAKSÖZ HABER
Beyrutlu iş adamı Muhammed Kabalan, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi'nin geçen ay Suriye'yi ziyaret ettiğini duyurdu.
Savaşın harap ettiği ülkede faaliyet göstermek isteyen Çinli şirketler için danışman olarak çalışan Lübnanlı işadamı, Middle East Eye'a verdiği demeçte, "Ziyaret önemliydi ve bilgi almak için orada olmak istedim" dedi.
Devlet Başkanı Beşar Esed'in yemin törenine denk gelen Wang'ın ziyareti, Suriye hükümeti tarafından büyük bir gösteriş ile karşılandı. Tabi ki bu Şam tarafı için bulunmaz bir kaftan sayılan önemli bir dış destek olarak yorumlandı.
Çin Dışişleri Bakanı, Esed'in yüzde 95 oyla yeniden seçilmesini ülkenin gücünün bir işareti olarak ifade etti. Yapılan hayali seçimler ABD ve AB üyeleri tarafından geniş çapta ret bulmasına rağmen, karşıt pozisyonları iyi değerlendiren Çin için bir fırsata dönüşmüştü. Çin, Suriye'yi Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne katılmaya davet etti.
Çinli bürokrat Wang, "Suriye'nin Kuşak ve Yol Girişimi'nde yeni bir ortak olmasını memnuniyetle karşılıyoruz." ifadelerini kullanarak Suriye’nin katiline destek mesajlarını da yineledi. Wang, “Suriye'nin kendisine uygulanan tek taraflı yaptırımlara karşı çıkmasını destekliyoruz" dedi.
2013 yılında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping tarafından başlatılan Kuşak ve Yol Projesi (BRI), 70'den fazla ülkede karayolları, demiryolları ve deniz yollarının finanse edilmesine yardımcı olmayı amaçlayan multi-trilyon dolarlık bir kalkınma ve yatırım girişimi olarak sunuluyor.
Proje, Çin'in Asya, Afrika ve Orta Doğu'daki ekonomik ve siyasi etkisini önemli ölçüde genişletmeyi amaçlıyor. ABD ve Avrupalı ülkeler ise bu durumdan endişe duyuyor.
Esed hükümeti de ülkenin büyük bölümünde yaşanan yıkımlar neticesinde çöken ekonominin yeniden canlanacağını umuyor. Pekin'in verdiği siyasi desteğin Suriye'nin toparlanmasına yardımcı olacak finansal yatırımlarla destekleneceği de düşünülüyor.
Suriye’nin katili Esed, "Suriye, Kuşak ve Yol girişimine katılmak ve Çin ile ekonomi, teknoloji, kültür ve eğitim alanlarında işbirliğini güçlendirmek istiyor" dedi. Esed, Şam'ın "doğuya bakan" bir politika izleyeceğini de sözlerine ekledi.
Türkiye merkezli bir Suriyeli araştırma grubu olan Operasyon ve Politika Merkezi başkanı Karam Shaar, MEE'ye verdiği demeçte, "Ekonomik olarak konuşursak, Suriye hükümeti hiçbir zaman şimdi olduğu kadar acı çekmedi. Çin isterse Suriye rejimini kurtarabilirler." dedi.
'Esed'in Çin desteğine umutsuzca ihtiyacı var'
Pekin, Rusya ve İran'ın yaptığı gibi Suriye'ye asker göndermemiş olsa da, Çin, uluslararası sahnede Esed'in sadık bir kamu savunucusu oldu. Batı'nın hava saldırılarını kınarken BM'de Şam'ı savundu.
Güvenlik Konseyi'nde veto hakkını kullandığı 16 seferden 10'u Esed hükümetini korumak için oldu.
Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi'nden Natasha Hall, MEE'ye verdiği demeçte, "Çin, Beşar Esed'i gelecekte Suriye'yi yönetecek kişi olarak görüyor ve rejimin bu diplomatik desteğe umutsuzca ihtiyacı var" diyor.
Çin vatandaşı ve Beyrut'taki Çin-Arap Kültür ve Ticari Değişimi Teşvik Derneği başkanı Eliana İbrahim, Pekin'in Esed'e sunduğu siyasi desteği kabul ettiğini, ancak daha derin ekonomik ilişkilerin hangi temel üzerine inşa edilebileceğini sorguladığını söyledi.
Suriye'nin yeniden inşasının maliyetinin 250 ila 400 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor. 2018 toplam bütçesi 9 milyar doları bulan ve küresel finansal sistemden izole edilmiş bir ülke için bu para muazzam bir meblağ.
İbrahim, "Şu ana kadar Suriye'ye yatırım yapan herhangi bir Çinli ulusal şirket ise görmedim" dedi.
Batı’nın yaptırımlarından kaçınan Çinli büyük yatırımcılar Suriye’de henüz yoklar küçük birkaç girişimci haricinde de Suriye’de iş yapabilen Çinli şirket ve tacir yok. Ancak Çin’in gözü ilerleyen yıllara dönük hamlelerde.
Çin'in uzun bir yola doğru baktığını ve stratejik planlar yaptığı görülebiliyor.
*Bu yazı Sean Mathews'in Middle East Eye için kaleme aldığı makaleden derlenen veriler ile hazırlanmıştır.