Halim Taşdelen biri Hayrettin Karaman’ın ve diğeri Ekin yayınlarından çıkan iki kitabın ekseninde Reşit Rıza’nın genel bir biyografisini sundu. Konuşmacı, Abduh’la beraber çıkardıkları Menar çizgisinden, sünnet ve tasavvuf anlayışına, mezheplerden cin- melek fikrine, mucizelerden akıl’a bakışına, kadın konusundan hilafet anlayışına, istibdada karşı oluşundan farklı zamanlardaki (Şerif Hüseyin ve Mustafa Kemal’e olduğu gibi) farklı amaçlarla sunduğu desteği geri alıp yanlışlıkları ifade ile karşı duruşuna, hocası El Cisrî vasıtası ile ‘Urvetül Vüska’ çizgisi ile tanışıp aşırı etkilenerek geçirdiği değişime, gittiği her yerde önce desteklenip akabinde duruşu ve söylemleri neticesinde dışlanmasına kadar geniş bir yelpazede Reşit Rıza’nın hayatını anlattı. Menar tefsirinin modern bir tarz oluşu iddialarına/eleştirilerine yer verdi.
Taşdelen, Tefsir ve Kur’an okumalarının bir sistematik etrafında, genel programların dönüşümü olarak mutad bir halde ve tüm katılımcıların bir ders halkası tarzında katkı sunacakları bir formatta sürdürüleceğini, bu hafta bir başlangıç sadedinde ‘Fatiha suresine’ genel bir giriş yapacaklarını, bir sonraki programda tekrar bu sureyi daha etraflıca ele almaya çalışacaklarını belirterek, sure bağlamında şunları söyledi:
‘‘İlk olarak bütün halde inen suredir. Mekki’dir. Medeni diyenler de olmuştur, ancak muhtevası ve namaz ile bağlantısı düşünüldüğünde Mekki olması daha muhtemeldir. Başındaki ‘besmele’ Kur’andan bir alıntı olarak kullanılmaktadır; ‘sureden ayettir’ diyenler de vardır. ‘Hamd’i, tüm iyilikler kendine ulaşsın ulaşmasın bir şükran ifadesi olarak yalnız kendine ulaşan iyiliklerin teşekküründen ayırmak gerekir. Peygamberlik de O’nun bir rahmetidir. ‘Rahman’ özünde, ‘rahim’ işinde merhamet eden olarak alınabilir. Din /hesap/ödeme gününün kimseye danışmaya, söz vermeye gerek olmayacak şekilde tek hâkimi ve otoritesidir. ‘Ancak Sana kulluk eder, yalnız Senden tardım isteriz’ ifadesi bir ‘tevhid’ vurgusu taşır, müşriklerin Allah’ı bilip takdir edememesinin, putları aracı kılmalarının tam bir reddidir. Tasavvufun vesile, şefaat ve rabıta gibi özelliklerinin de yanlışlığının açık bir ifadesidir. Allah ‘dileyeni’, kulluk ve fiili olanını ihmal etmeden dua karşılığı hidayet edecek, doğru yala eriştirecek yegâne otoritedir. ‘Sıratı müstakim’ Kur’anın ve onun ete kemiğe bürünmüş, ahlak edinilmiş hali olan resulün sahih ve örnek yaşantısına ittiba ile dalaletten ve sapıklıktan uzak durmakla olur.’’
Karşılıklı teatiler ve soru cevap kısmının ardından program sonlandırıldı.
Haksöz Haber