Noter, tapu, pasaport, vize, diploma, trafik harçlarına zam ve KDV oranına yapılan artışlarla temmuz ayında asgari ücret ara düzenlemesi daha cebe girmeden uçarken başka bir acı reçetenin daha yolda olduğu öne sürüldü. Üst düzey bir yetkili bütçe açığının düşürülmesi için yeni adımların da atılacağını belirtti.
Seçim harcamaları ve bu dönemde verilen vaatlerle birlikte bütçede açık büyürken, ekonomi yönetimi gelirleri artırmak için peş peşe zam ve vergi artışı yoluna gitti. AK Parti’nin torba yasa ile Meclis’e sunduğu başta Motorlu Taşıtlar Vergisi olmak üzere Kanun Teklifi’nde yer alan vergi artışlarına ilişkin tartışmalar sürerken, Resmi Gazete’de yayınlanan sürpriz bir Cumhurbaşkanlığı kararı ile yeni pek çok ek vergi ve harç artışları yürürlüğe girdi. Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan kararla noter, tapu, pasaport, vize, diploma ve trafik harçları dahil maktu harçlara yüzde 50 oranında zam yapıldı.
Yurtdışından yolcu beraberinde getirilen telefonların izin harcı ise 20 bin TL oldu. Peş peşe gelen zamlar tepki çekerken yeni zamların yolda olduğu öne sürüldü. Reuters’a konuşan üst düzey bir hükümet yetkilisi, hükümetin gündeminde gelir artırıcı ve harcamaları kısıcı yeni adımların olduğunu belirtti. Vergi artışlarının gerekçesi olarak seçim öncesi artan harcamalara işaret eden yetkili dün vergilerde yapılan artışlarla bütçenin gelir tarafını düzeltmeyi amaçladıklarını ifade etti. Bütçe açığının düşürülmesinin amaçlandığını söyleyen hükümet yetkilisi ‘’Başka bazı adımlar da gündemde olacak. Harcamalarda da azaltıcı yönde adımlar planlanıyor. Seçim ve daha önce önceki bazı kararlar nedeniyle bütçede ciddi bir toparlanmaya ihtiyaç var” ifadelerini kullandı. Mali disiplini artıracaklarını söyleyen yetkili Kur Korumalı Mevduat’ın (KKM) maliyeti dahil olmak üzere Merkez Bankası’na transfer edilmesinin de bütçedeki öngörülebilirliği artırma yaklaşımına dayandığını aktardı.
5 AYDA BÜTÇE AÇIĞI 263 MİLYARI AŞTI
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın mayıs ayına ilişkin bütçe gerçekleşme sonuçlarına göre, mayısta merkezi bütçe, 118,9 milyar TL fazla verdi. Böylece ocak-mayıs döneminde bütçe açığı 263,6 milyar TL oldu. Mayısta bütçe geliri 549,4 milyar TL, bütçe gideri 430,5 milyar TL oldu. Ocak-mayıs döneminde bütçe geliri 1 trilyon 612 milyar TL, bütçe gideri 1 trilyon 876 milyar TL oldu. Mayısta kurumlar vergisi ödemeleri, bütçe fazlası verilmesinde etkili oldu. Geçen sene mayısta 289,7 milyar TL olan vergi gelirleri, bu sene mayısta 507,4 milyar TL oldu. Mayısta kurumlar vergisi geliri 255,7 milyar TL olarak kayıtlara geçti.
‘KKM’nin merkez’e devri ile yeni vergiler yolda’
Kur korumalı mevduat büyüklüğü, 1,5 iş gününün olduğu 27 Haziran haftasında 19,8 milyar lira arttı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 27 Haziran haftasında KKM büyüklüğü 2 trilyon 739 milyar 394 milyon liraya ulaştı. Böylece KKM’de yeni zirve görüldü. KKM hacmi, dolar bazında ise 106 milyar dolar seviyesinde. Verilere göre, 27 Haziran haftasında bankacılık sektörünün mevduatı 11 trilyon 526 milyar liradan 11 trilyon 638 milyar liraya çıktı. Aynı dönemde krediler ise 9 trilyon 899 milyar liradan 9 trilyon 986 milyar liraya ulaştı. 1,5 iş gününde takipteki alacaklar ise 167 milyar 819 milyon liradan 168 milyar 168 milyon liraya yükseldi. Yılın ilk 5 ayında 263,6 milyar lira açık veren bütçenin hem ücret artışları, hem depremin yarattığı negatif etki, hem de seçim nedeniyle yapılan harcamalar nedeniyle daha da artması beklenirken, ekonomi yönetimi KKM’yi Merkez Bankası’na devrederek bütçe açığı azalatmayı planlıyor. Hazine eski Bakanı Nureddin Nebati KKM’nin bütçeye maliyetinin 95,3 milyar lira olduğunu açıklamıştı. KKM’nin TCMB’ye devredimesinin enflasyonu patlatacağını söyleyen uzmanlar yapılan bu değişikliğin bütçe açığının üstünü örtmek olduğunu ve bu durumun enflasyonu tırmandıracağını vurguladı. İktisatçı Mhefi Eğilmez konuya ilişkin sosyal medya hesabından yapığı açıklamada KKM’nin Hazine yerine TCMB tarafından para basılıp ödenmesi ve o yolla bütçe açığının düşük gösterilmesi yapısal reform değil kendini kandırmak olduğunu belirterek ‘’Vergi artışları geliyor. Bu kadar vaatle bu bütçenin yılı çıkaramayacağını söylemiştik’’ dedi.
‘Ekim ayında 4,5 milyon mükellefe yeni artışlar yapılacak’
Galatasaray Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Vergi Uzmanı Dr. Nedim Türkmen son vergi zamlarının enflasyondaki yükselişi hızlandıracağını söyledi. DW Türkçe’ye konuşan Türkmen, iktidarın söz konusu vergi artışlarına gerekçe olarak sunduğu ‘deprem finansmanı’nın gerçeği yansıtmadığına işaret ederek “Böyle bir şey söz konusu değil. Burada depremin öne sürülmesinin nedeni anayasaya aykırı olarak geçmişe yönelik vergileme getirilmesidir. Bu düzenlemeler Anayasa Mahkemesi’nden dönmesin diye deprem öne sürülüyor” dedi.
Bugüne kadar depremle ilgili 115 milyar TL bağış ve yardım toplandığını, mayıs ayında da şirketlerden deprem gerekçesiyle 35 milyar TL ek vergi alındığını hatırlatan Türkmen, “İlk 5 aya baktığımızda depremle ilgili bütçeye yansıyan öyle önemli bir şey yok. Bu tamamen uygulanan seçim ekonomisinin yarattığı bütçe açığını kapatmak için yapılan zamlar” diye konuştu.
Ek vergilerin son düzenlemelerle sınırlı kalmayacağı, önümüzdeki aylarda yeni vergi artışlarının da yapılabileceği belirten Dr. Nedim Türkmen, torba yasa ve Resmi Gazete’deki düzenlemelerde yaklaşık 4,5 milyon gelir vergisi mükellefinin ve gayrimenkul sahiplerinin yer almadığına işaret ederek, “Ekim ayı itibariyle bu kesimleri de içeren yeni vergi artışlarının yapılacağını düşünüyorum” dedi. Uygulamaya konan ve konulacak tüm ek vergilere rağmen mevcut bütçe açığını kapamanın çok zor olduğunu belirten Türkmen, EYT giderleri ve memur maaşlarının en az 22 bin TL’ye yükseltilmesinin maliyetine değinerek ‘’Bu nedenle Mehmet Şimşek’in bahsettiği milli gelirin yüzde 3,5’i kadar olacak bir bütçe açığının önümüzdeki 3 yıl tutturulması mümkün değil’’ dedi.