Orta Afrika ülkelerinden Burundi’de 1962’den bu yana yaklaşık 2 bin 500 toplu mezar bulunduğu bildirildi.
Uluslararası Suçlara Karşı İnsanlığı Koruma Derneği Başkanı Aloys Batungwanayo, yaptığı açıklamada, “Burundi’de 1962’den bu yana yaklaşık 2 bin 500 toplu mezar bulundu. Öldürülen bazı kişilerin de nehirlere ve tuğla fırınlarına atıldığını düşünüyoruz.” dedi.
İsviçre’deki Lausanne Üniversitesi’nde tarih araştırmacısı da olan Batungwanayo, toplu mezar tarihçesinin eskilere dayandığına ve bazılarının sömürge dönemine uzandığına işâret ederek, ülkenin orta kesimindeki Muramvya bölgesinde 1903’te yaşanan Badasigana Katliamı’nı buna örnek gösterdi.
Batungwanayo, dönemin kralı Mwezi Gisabo’yu Almanların saldırılarına karşı ellerindeki ilkel silahlarla korurken ölen 300 kadar Burundili güvenlik görevlisinin toplu mezara defnedildiğini ifade etti.
Burundi’de 19’uncu yüzyılın başında Ntare Rugamba Kralı’nın Ruanda’ya saldırdığını anımsatan Batungwanayo, en kanlı çatışmaların Cohoha Gölü çevresinde yaşandığını ve çok sayıda Ruandalının yaşamını yitirdiğini dile getirdi.
Daha sonra ülkenin kuzeyindeki bu bölgeye “Yığma” anlamındaki Kirundo adının verildiğine dikkat çeken Batungwanayo, bu olayın toplu mezarlarda sâdece Burundililerin bulunmadığının göstergesi olduğunu vurguladı.
Batungwanayo, Hutu ve Tutsi etnik grupları arasında kanlı çatışmaların yaşandığı 1970’lerde ülkenin orta kesimindeki Mwaro bölgesinde 5 toplu mezarın bulunduğunu hatırlattı.
Yeni Toplu Mezarların Kazıldığı İddia Edildi
Burundi Üniversitesi’nden tarih profesörü Nicodeme Bugwabari de sâdece 1972’de ülkenin 7 ayrı bölgesinde yaklaşık 139 toplu mezarın bulunduğunu kaydetti.
Burundi’de 1988’de, eski Devlet Başkanı Pierre Buyoya’nın döneminde Hutu ile Tutsi grupları arasında ülkenin kuzeyindeki Ntega ve Marangara bölgelerinde şiddetli çatışmaların yaşandığını belirten Bugwabari, bu bölgelerde yıllar sonra 34 toplu mezarın ortaya çıkarıldığını bildirdi.
Öte yandan uzmanlar, 2015’te patlak veren yeni siyâsî sorunlar ve güvenlik krizinin ardından ülkede yeni toplu mezarların yapıldığı yönünde iddialar bulunduğuna dikkat çekti.
Burundi’de 10 yıldır iktidarda bulunan Devlet Başkanı Pierre Nkurunziza’nın, hükûmetle silâhlı gruplar arasında Ağustos 2000’de imzalanan Aruşa Anlaşması’nda yer alan “Devlet Başkanı’nın yalnızca iki kez seçilebileceğine” ilişkin maddeye rağmen, Nisan 2015’te üçüncü kez devlet başkanlığı için adaylığını açıklamasının ardından ülkede siyâsî kriz ve şiddet olayları başlamıştı.
Resmî verilere göre, Burundi’de son 1,5 yıldaki şiddet olaylarında binden fazla kişi yaşamını yitirdi, 300 binden fazla kişi güvenli bölgelere göç etmek zorunda kaldı.
Uluslararası Af Örgütü Ocak 2016’da Burundi’nin batısındaki Buringa’da, 9 toplu mezarın bulunduğuna ilişkin uydu fotoğrafları yayınlamıştı.
Ülkedeki “etnik çatışmaları” aydınlatmak üzere kurulan Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu ise geçen hafta, toplu mezarları inceleme çalışmaları başlatmıştı.
Kaynak: AA