Bosna Hersek Araştırma ve Koruma Ajansına (SIPA) bağlı özel birliklerin perşembe günü Bosanski Novi'deki savaş suçu operasyonu kapsamında ülkedeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti'ndeki (RS) bazı karakol ve kamu kurumlarında da arama yapmasının ardından entite hükümeti "devlet düzeyindeki mahkeme ve savcılıkla tüm işbirliğini kestiğini" açıklayarak ülkedeki anayasal düzene başkaldırdı.
Bosna Hersek Mahkemesi ve Bosna Hersek Savcılığının talimatıyla Bosanski Novi'de farklı adreslere operasyon düzenleyen SIPA ekipleri, operasyonda 1992 yılında bölgedeki Boşnak sivillere yönelik savaş suçu işledikleri iddiasıyla beş Sırp vatandaşını gözaltına almış, şehirdeki polis karakolunda ve bazı kamu binalarında arama yapmıştı. SIPA, Sırp Cumhuriyeti'nde daha önce de savaş suçu operasyonları çerçevesinde 40 kez karakollara girerek arama yapmış olsa da perşembe günkü operasyonun ardından entite hükümetinin verdiği tepki, ülke ve bölge kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Ülke medyası, entite hükümetinin tepkisini "anayasal düzene darbe" olarak nitelendirirken, siyasiler bu kararın ilerki dönemde kurumlar arası çatışmaya neden olabileceği konusunda uyarılarda bulundu.
"Açıklama savaşları"
Sırp Cumhuriyeti hükümeti ile devlet kurumları arasındaki tansiyonun yükselmesinin ardından kurumlar ve kişiler arasında açıklama savaşları da yaşanmaya başladı.
Operasyonun ardından olağanüstü toplanan Sırp Cumhuriyeti hükümeti, devlet düzeyindeki mahkeme, savcılık ve SIPA ile ilişkilerini kestiklerini açıklarken, bu açıklamaya cevap veren Bosna Hersek Savcılığı, hükümetin bu tepkisinden dolayı şaşkınlık duyduklarını kaydetti.
İlişkileri kesme kararı Anayasa'ya aykırı
Bosna'daki savaşı sona erdiren Dayton Barış Anlaşması, her ne kadar ülkede silahları susturmuş olsa da Bosna Hersek'i karmaşık bir siyasi sistemle baş başa bırakmıştı. Dayton'un bir ürünü olarak nitelendirilen Sırp Cumhuriyeti de bu karmaşık sistemin parçalarından biri. Kendi başkanı, başbakanı, hükümeti, meclisi, anayasası, bayrağı olan Sırp Cumhuriyeti özerk bir statüye sahip.
Ulusal ve uluslararası kanunları uygulamak, yasal süreçler için gerekli kanıt ve bilgileri toplamak, devlet liderlerini ve diplomatik temsilcileri korumak için 2002 yılında bağımsız bir kurum olarak kurulan SIPA ise terörizm ve savaş suçları gibi ciddi suçlar söz konusu olduğunda tüm ülke sınırlarında yetkisi olan tek polis kurumu olsa da statü olarak çatı bir polis teşkilatı olarak faaliyet gösteremiyor.
Operasyon Bosnalı Sırpları böldü
SIPA'nın son operasyonu, tüm bu karmaşanın yanı sıra entitedeki Sırp siyasi partilerinin görüş ayrılığını da derinleştirdi. Entite hükümetinin kararının Sırp Cumhuriyeti Meclisi'nde oylandığı oturuma Boşnak milletvekillerinin yanı sıra muhalefetteki Değişim İçin Birlik ittifakının Sırp milletvekilleri de katılmadı. Entitede muhalefet, devlet düzeyindeki hükümette ise iktidar ortağı olan Değişim İçin Birlik ittifakı, SIPA'nın yaptığı operasyonun yasalara uygun olduğunu savunurken, bu operasyona sadece Dodik'in himayesindeki entite hükümetin karşı olduğu işaret etti.
AA