Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), “Bosna Kasabı” olarak bilinen Ratko Mladiç’i ömür boyu hapse mahkum etti. Mladiç, Srebrenitsa katliamı ve diğer savaş suçlarının baş aktörü olarak kabul ediliyor.
Avrupa basınından yorumlar sunan Euro Topics’e göre, köşe yazarlarından bazıları yargı kararının, hukuk ve adalet inancı açısından önemini vurgularken, bazıları da kararın, Sırbistan’da geçmişle yüzleşme için uygun koşulları sağlamayacağı görüşünde:
Geçmişle Yüzleşme
Bosna-Hersek merkezli Oslobođenje gazetesi, Mladiç hakkında verilen kararın Sırpların geçmişte işledikleri suçlarla hesaplaşmalarını sağlayabileceğini söylüyor:
“Sırbistan’da on Sırptan dokuzu Srebrenitsa soykırımını inkâr etmekle kalmayıp 8 bin Bosnalı sivilin katledilmesinin korkunç bir suç olduğuna da inanmıyor. Sırpların algısında Mladiç’in kurbanları diye bir şey yok. Çünkü onlar bunu, Sırp halkının ‘kurtuluş savaşındaki’ tali kayıpları olarak görüyor. ... Ratko Mladiç gibi savaş suçluları için anıt dikmek, Sırpların gerçeği görmesine yardımcı olmayacaktır. Bunun tek yolu, kendileriyle yüzleşmek ve sebep oldukları masum kurbanları dürüstçe kabullenmek olacaktır.”
“Bütün Failler Cezasını Çekmeli”
Finlandiya merkezli Ilta-Sanomat, karar memnun ve suçlular bulunup adalet sağlanmalı, diyor:
“Adalet fikri, generallerin ve siyasetçilerin işledikleri korkunç suçlar için tıpkı sıradan suçlular gibi sorumluluk üstlenmek zorunda olduğunu söyler. Ancak bugüne dek az sayıda tiran ve eli kanlı general buna mecbur kaldı. Sorumluların bir kısmı milliyetçilik, ideolojiler ya da inançlarının etkisiyle hareket eden fanatik insanlar. İntihar bombacıları ve onları bu yola sokanlar da mahkeme kararlarından pek çekinmiyor. Buna rağmen yasanın hüküm vermesi gerekir, aksi hâlde uluslararası topluluğun bir parçası olma hayaline dair son umutlar da uçar. Canice suçların failleri mahkeme önüne çıkarılmalı, burada da intikam değil, yasa karar vermeli. Ratko Mladiç vakasında olan buydu.”
“Irkçılığa Karşı Yanan Bir Meşale”
Avusturya merkezli Der Standard gazetesi, Mladiç kararı hepimize bir uyarı özelliği taşıyor, diyor:
“Mladiç’in sebep olduğu kitlesel katliamdan önce Müslüman karşıtı yoğun bir propaganda vardı. Müslüman isimli Bosnalılar aşırı uçta, radikal ve terörist olmakla suçlanıyordu. İnsanlara bütün Müslümanların tehlike anlamına geldiği anlatıldı. Bugün Avrupa’da Müslümanlara karşı beslenen önyargılara ve onlara karşı giderek artan düşmanlığa artık bir son vermek lazım. Belli gruplara karşı beslenen düşmanlığın nasıl kışkırtıldığını, daha 1990’lı yıllarda Bosna-Hersek’te gördük. Buradaki amaç, bu düşmanlığın yıllar içinde topluma nüfuz etmesi ve sonunda felaketlere yol açmasıydı. Bu nedenledir ki Mladiç hakkındaki karar, insanları kategorize etmeyip onları tek tek, birer birey, birer yurttaş olarak görmek gerektiğine dair, hepimize verilmiş bir uyarı niteliğinde.”
“İçi Boş Sembolizm”
Slovenya merkezli Delo, kararın çok bir şeyi değiştirmeyeceğini düşünüyor:
“İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa topraklarında yaşanan en korkunç katliamdan 22 yıl sonra bugün, sormamız gereken en önemli soru, kararın Mladiç’in kurbanlarının yakınları ve çocukları için ne ifade ettiği. Maalesef içi boş bir sembolden fazlasını etmiyor. Gerçi Balkanlardaki katliamların ana sorumlularından biri olan bu vahşi kasap hak ettiği cezayı aldı ama sadık şekilde izlediği ve kanlı olaylara neden olan o şiddet yüklü ideolojisi de onunla birlikte unutulacak mı? Kesinlikle hayır. Uluslararası topluluk, ölenler unutulmasın diye uğraşırken yaşayanları unuttu. Bugün Bosna-Hersek halkı hangi dinden, hangi etnik kökenden olursa olsun, yamyam seçkinlerin rehinesi durumundadır.”
“Savaş Baronu Hâlâ Destek Görüyor”
Hırvatistan merkezli Večernji List, Mladiç’in mahkeme kararına rağmen kimi politikacıların gözünde hâlâ kahraman olmasından şikâyetçi:
“Sırp medyası da dâhil olmak üzere bütün medya kuruluşları Mladiç’i savunacak seviyeye kadar alçalmadı ama siyasetçiler resmen kendilerini tutamadı. [Bosna-Hersek topraklarındaki Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı] Milorad Dodik’le karşılaştırıldığında daha ılımlı olan Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi Mladen Ivaniç, Mladiç’e temyiz sürecinde destek olma sözü verdi, çünkü ona göre, böylesi bir karar Bosna’da yeni siyasi gerilimlere yol açabilir. Mladen’e kalsa katiller, tecavüzcüler ve hırsızlar serbest bırakmalı ki, aileleri ve yurttaşı olduğu uluslar rencide olmasın.”
Sırplarla Hesaplaşma
Polonya merkezli Rzeczpospolita, Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi içtihadındaki dengesizliğe işaret ediyor:
“En önemli Sırp komutanlar ve siyasetçiler bu mahkemede hüküm giydi ya da bir bir hücrede hayatlarını kaybettiler. Eski Yugoslavya’daki diğer uluslardan çok az kişi ve düşük rütbeli olanlar hüküm giydi. Öte yandan Yugoslavya savaşının tek nedeni Sırp milliyetçiliği, tek sonucu da Sırp vahşeti değildi. Belki de Sırplar Batı’yla aralarındaki çatışmayı kaybettikleri ve sorumluluğu onların üzerine yıkmak kolay olduğu için böyle olmuştur. Ama bu, dünya üzerindeki yargı kararları hakkında içimizin rahat olmasını sağlayacak bir gerekçe değil.”