Halkoylaması, Kuzey ve Güney Sudan arasındaki iç savaşı bitiren barış antlaşmasının şartlarından biriydi.
Sömürge döneminden bu yana ayrı çizgilerde gelişen güney ve kuzey din, kültür ve etnik köken açısından farklı yapılara sahip.
Kuzeyliler ağırlıklı olarak Arap ve Müslüman, güneyde ise nüfusun çoğunluğu Afrika kabileleri ve animizm inancını benimseyenler oluşuyor...
Merkezi kuzeyde bulunan Sudan yönetimi, petrol zengini Güney'in kopmasına sıcak bakmıyor. Ancak Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir, istemese de ayrılma kararı çıkması durumunda Güney Sudan'ı ilk kendilerinin tanıyacağını açıkladı. El-Beşir, ayrıca teknik, lojistik her türlü desteği vermeye hazır olduklarını belirtti.
Güneyliler de ayrılma durumunda herhangi bir sıkıntı oluşmayacağına inanıyorlar.
Öte yandan tarafların kaynakların paylaşımı, vatandaşlık düzenlemeleri gibi halkoylaması sonrası ortaya çıkabilecek pek çok soruna çözüm bulması gerekiyor. Özellikle sınırların çizilmesi ve petrol gelirlerinin nasıl paylaşılacağıyla ilgili bir belirsizlik var.
Oylamaya giden süreçte gerilimler yaşansa da şu anda bu gerilim yatışmış görünüyor...
Bölünmenin eşiğindeki Afrika ülkesi Sudan'ı daha yakından tanımak için BBC'de yer alan ve din, kültür, etnik, eğitim gibi çeşitli açılardan Sudan'la ilgili bilgiler ihtiva eden haritaları ilginize sunuyoruz:
COĞRAFYA
Sudan'ı bölen hatlar NASA'nın bu uydu görüntüsünde olduğu gibi uzaydan da görülebiliyor. Kuzey eyaletleri bereketli Nil vadisi hariç, daha çok çölle kaplı. Güney Sudan ise çayırlar, bataklıklar ve tropik ormanlar etkisiyle yeşil görünüyor.
ETNİK GRUPLAR
Sudan'ın kıraç kuzey bölgelerinde daha çok Arapça konuşan Müslümanlar yaşıyor. Güneyde ise baskın konumda olan bir halk yok. Her biri kendi dil ve inançlarına sahip olan 200'ü aşkın etnik grubun en büyükleri ise Dinka ve Nuerler.
BEBEK ÖLÜMLERİ
Sudan'da bebek ölümleri, sağlık alanındaki uçurumları da ortaya koyuyor. Güney Sudan'da 10 bebekten biri, ilk yaşını tamamlayamadan ölüyor. Daha gelişmiş olan Cezire ve Beyaz Nil gibi kuzey eyaletlerinde ise bu çocukların yarısı hayatta kalıyor.
SU ve KAMU SAĞLIĞI
Su kaynakları açısından da kuzey ve güney arasında farklar çok derin. Hartum'da Nil Nehri ve Cezire eyaletlerinde halkın üçte ikisi şebekeden su kullanıyor ve foseptik çukuruna sahip. Güneyde ise içme suyunun başlıca kaynağı artezyen kuyuları ve dış etkilere açık kuyular. Güneylilerin yüzde 80'inden fazlası tuvalet tesisatından bütünüyle yoksun.
EĞİTİM
Sudan'ın her yerinde ilköğretime erişim hane geliri ile doğrudan ilişkili. Güneyin en yoksul kesimlerinde çocukların yüzde birinden azı ilkokulu bitiriyor. Daha varlıklı olan kuzeyde çocukların % 50'ye yakın bölümü mezun oluyor.
GIDA GÜVENLİĞİ
Sudan'da gıda güvenliğine yönelik tehditlerin başında savaş ve yoksulluk geliyor. Savaşa sahne olan Darfur ve Güney Sudan sakinleri hâlâ büyük oranda gıda yardımına muhtaç. Buralarda oranlar daha zengin, şehirleşmiş ve tarıma daha az bağımlı olan kuzey eyaletlerine göre çok daha yüksek.
PETROL SAHALARI
Sudan her yıl milyarlarca dolarlık petrol ihraç ediyor. Bunun % 80'inden fazlasını sağlayan güney eyaletleri, gelirin sadece % 50'sini alıyor. Bu da kuzey ile gerginlik yaşanmasına neden oluyor. Petrol zengini Abyei bölgesi ise kuzeye mi yoksa güneye mi katılmak istediği konusunda ayrı bir referandum düzenleyecek.