Gonca Şenay’ın haber analizi:
Seçime ilk kez parti olarak giren Halkların Demokrasi Partisi (HDP) barajı aşması durumunda Türkiye’de siyasi dengeleri değiştirecek. HDP’nin bu koşullarda Meclis’e girmesinin itici gücü ise Güneydoğu ve Doğu Anadolu’dan gelecek oylar. Bu illerde yarış ağırlıkla HDP ile AKP arasında geçecek. İki Parti de bu dengeleri dikkate alarak aday listelerini hazırladı.
Diyarbakır yarışı
Baraj aşılırsa HDP’nin beklentisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 11 milletvekili ile temsil edilen Diyarbakır’dan 8 vekil çıkarmak.
HDP Diyarbakır’da bir sürprize imza attı. İmralı heyeti üyelerinden Bingöl milletvekili İdris Baluken, Diyarbakır’dan birinci sıra adayı oldu. AK Parti’de ise aynı sıradan aday gösterilen isim yine Bingöl milletvekilliği yapan Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz.
Baluken’den sonra HDP listesinde yer alan ilk 8 isim Nursel Aydoğan, eski müftü Nimetullah Erdoğmuş, Avrupa Parlamentosu eski milletvekili Feleknas Uca, Altan Tan, KCK davasından yargılanan isimlerden Çağlar Demirel, PKK’nın kurucularından Kemal Pir’in kardeşi Ziya Pir ve Devrimci Demokrat Kürt Derneği Eski Başkanı İmam Taşçıer.
Yarışın iki parti arasında geçtiği şehirde AK Parti listesinde de sürprizler var. Cevdet Yılmaz’ın arkasında yer alan isim Mehmet Selim Ensarioğlu. Aynı aileden bu dönem milletvekilliği yapan Galip Ensarioğlu ise liste dışı kaldı. AKP'nin üçüncü sırasında Refah Partisi, Fazilet Partisi ve Anavatan Partisi’nde siyaset yapan eski milletvekillerinden Haşim Haşimi yer alıyor. Dördüncü sıradaki isim ise 2011 seçimlerinde Hatip Dicle’nin vekilliğinin düşürülmesi üzerine Meclis’e girmeye hak kazanan Oya Eronat oldu.
Listede ayrıca Fazıl Hüsnü Erdem ve eski vekillerden Abdurrahman Kurt, Ali İhsan Merdanoğlu, Mustafa Elgörmüş de bulunuyor. HDP’nin barajı aşamaması halinde bu isimlerin tamamının milletvekili olma şansı yüksek. Aynı ihtimalde HÜDA-PAR’ın bağımsız adaylarına da vekillik yolu açılacak.
Ağrı’da Zana faktörü
Yerel seçimlerde HDP’den Sırrı Sakık’ın aday olmasıyla belediye başkanlığını kaybeden AK Parti ile HDP arasında Ağrı’da ise kıyasıya bir yarış yaşanacak. Ağrı’da HDP’nin birinci sıradan adayı Leyla Zana. İkinci sırada ise Avukat Berdan Öztürk yer alıyor. AK Parti’den Abdullah Atalay Ağrı’da Zana ile yarışacak isim. Ağrılı Atalay Boğaziçi Elektrik'in (BEDAŞ) Genel Müdürlüğünü yapmış bir isim.
İkinci sıradasi isim ise son olarak Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’nda (SETA) Hukuk ve İnsan Hakları Direktörlüğü yapan ilahiyatçı Yılmaz Ensaroğlu. HDP’nin beklentisi barajın aşılması durumunda Ağrı’dan iki vekil çıkarılması.
Batman'da HDP'nin beklentisi üç vekil
Sonuçları kritik illerden biri de özellikle 6-8 Ekim olaylarında HDP’lilerle Hüda-Par arasında gerilimin çok yüksek olduğu Batman olacak. Batman Meclis’te 4 milletvekili ile temsil ediliyor. Daha önce bağımsız adaylar ile HDP bu ilden 2 vekil çıkarmıştı. Tahminler bu rakamın yine ikide kalacağı, en fazla üç olacağı yönünde.
HDP’nin Batman milletvekilleri Bengi Yıldız ve Ayla Akat Ata iki dönem kuralı nedeniyle aday gösterilmedi. Yerlerine aday gösterilen isimler Ali Atalan ve Saadet Becerikli oldu. Batman’da AK Parti ise yarışa Ziver Özdemir ve eski milletvekili Mehmet Emin Ekmen ile giriyor. Baluken ve Yılmaz’ın Diyarbakır’a transferi ile birlikte HDP’den ilk sıraya gelen isim Hişyar Özsoy oldu. AK Parti’de ise ilk sırada yarışacak isim Şebnem Koçakeli.
Mardin’de Miroğlu ve Sancar yarışacak
Son yerel seçimlerde belediye başkanlığı AK Parti'den, Ahmet Türk ile birlikte HDP’nin kardeş partisi Demokratik Bölgeler Partisi’ne geçen Mardin’deki yarış da dikkat çekecek. HDP, bu dönem ilk defa milletvekili olacak akil insanlar heyetinde de yer alan Mithat Sancar ile yarışa girecek. 6 milletvekili olan Mardin’de iki partinin Meclis'e üçer milletvekili gönderebileceği belirtiliyor.
HDP’nin ilk üç sıradaki adayları, Mithat Sancar ile birlikte Süryani vekil Erol Dora ve geçen dönem tutukluyken vekil seçilen Gülser Yıldırım. AK Parti’de ise listenin ilk sırasında, kapatılan Demokratik Toplum Partisi’nin kurucularından Orhan Miroğlu yer alıyor. Miroğlu, partisinin kapatılmasından sonra siyasi yasak getirilen 37 kişi arasındaydı, yasağı 2014 yılında sona erdi. Miroğlu, çözüm süreci ile birlikte AK Parti’ye yakın bir çizgide yer aldı. Mardin’de listede ayrıca Gönül Bekin Şahkulubey ve Mehmet Vejdi Kahraman da yer alıyor.
Üç milletvekili bulunan Siirt’te ise AK Parti, ağır toplarından Yasin Aktay ile yarışa giriyor. Aktay’ın karşısındaki isim Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Müdürü'yken aday olmak için istifa eden Profesör Kadri Yıldırım.
Urfa’da Öcalan’ın yeğeni aday
2014 yerel seçimlerinde Osman Baydemir’i aday göstermesiyle HDP’nin Urfa'daki oy potansiyeli ilk kez fark edilmişti. Bağımsız adayların yarışa girdiği 2011 seçimlerinde ise parti 12 milletvekili ile temsil edilen bu ilden iki milletvekili çıkarmıştı. Parti olarak girilen seçimlerde beklenti bu rakamın en az 4 olması.
HDP listesinin ilk dört sırasında Osman Baydemir, Abdullah Öcalan’ın yeğeni Dilek Öcalan, milletvekili İbrahim Ayhan ve Viranşehir Belediye Başkanı iken KCK davasından yargılanan Leyla Güven yer alıyor. AK Parti listesinde ise Meclis’e girmesine kesin gözüyle bakılan isimler; Nureddin Nebati, Mehmet Kasım Gülpınar, Seyyit Eyyüpoğlu, Mazhar Bağlı, Halil Özcan, Hamide Sürücü ve Ahmet Eşref Fakıbaba.
Baraj geçilirse Van'da da dengeler değişecek
HDP’nin barajı geçmesi Van’da da dengeleri değiştirecek. İki parti de listelerini bu hassasiyetleri gözönüne alarak düzenledi. Eş Başkan Figen Yüksekdağ, HDP listesinin ilk sırasında yer alan isim oldu. Lezgin Botan, Eş Genel Başkan Yardımcısı Yurdusev Özsökmenler ve Adem Özcan listenin ilk dört sırasında yer alan isimler. AK Parti listesinde ise birinci sıradaki isim halen milletvekilliği yapan Burhan Kayatürk. Ömer Çaha, Nahide Hakan, Faruk Alpaslan yer alıyor. 8 milletvekili olan Van’da seçime bağımsız girilen 2011 yılında HDP 4 aday çıkardı. Partinin beklentisi 2015 seçimlerinde bunun en az 5 olması.
Bitlis’te de dikkat çeken bir yarış yaşanacak. Aynı aileden iki isim AK Parti ve HDP listelerinde ikinci sıradan Meclis’e girmek için çalışacak. Bitlis’te AK Parti listesinde birinci sırada Vedat Demiröz , ikinci sırada ise eski bakanlardan Edip Safter Gaydalı var. HDP’nin listesinde ise birinci sırada Mizgin Irgat, ikinci sırada Mahmut Celadet Gaydalı yer alıyor.
Milletvekili çıkaracak sayıda HDP seçmenini bulunduğu Mersin'de ise HDP yarışa eski AK Partili Dengir Mir Mehmet Fırat'la girdi. AK Parti ise Mersin'de listesinin üçüncü sırasında Kürt gazeteci-yazar Muhsin Kızılkaya'ya yer verdi.
KAYNAK: AL JAZEERA TÜRK