HAKSÖZ-HABER
Özgür-Der Beykoz Şubesi, her ay düzenlediği seminerlerinde bu ay “Popüler Kültürün Etkileri ve Tavrımız” konusunu işledi. Kenan Levent, “Popüler Kültürün Tanımı, İşlevi/Fonksiyonu, Araçları ve Tavrımız” başlıkları ekseninde sunumuna başladı.
Kenan Levent sunumuna şöyle başladı:
“Popüler başlangıçta bir hukuk ve politika terimiydi. Latince popularis’ten- halka ait olan- geliyordu. 18. Yüzyılın sonlarında “çok tutulan”, 19. Yüzyılda ise “çok beğenilen” anlamına geliyordu.
Terim olarak popülerin iki temel tanıma var: Hâkim birinci tanımda; “yaygın olarak beğenilen, tüketilen” anlamına gelir. İkinci tanım ise “halka ait” anlamına geliyor.”
Her iki yaklaşım biçiminin olumlu ve olumsuz boyutlarına değinen Levent, popüler kültürün, toplumsal, iktisadi, kültürel, politik ve ideolojik boyutlara sahip bir olgu olduğunu söyledi. Ve kavramın en önemli özelliğinin ’Bir şeye ihtiyaç duymadığı halde o şeyi ihtiyaç haline getirmek ve tükettirmek’ gibi mesajlar eşliğinde gündelik hayatın “tüketim kültürü” olarak kodlanması olduğunu belirtti.
Levent, popüler kültürün; gündelik hayatın kolay ve boş bir şekilde geçirilmesi, kitleleri kontrol altında tutma ve kitleleri oyalayıcı bir ideolojik işleve sahip olduğunu ifade etti. Önemli sloganlarından birinin “Herkes Her Şeyi Yapabilir, Herkes Her Şey Olabilir” olduğunu ve bu yolla insanlara sahte hedefler peşinde koşmanın dayatıldığını vurguladı.
Çabuk Kullan, Hızlı Tüket
Popüler kültürün, “sürekli değişim”, “çabuk kullanım ve hızlı tüketim”, olguları etrafında; zevkleri, hisleri, düşünceleri aynı, aynı yeme-içme alışkanlıklarına, aynı tarz giyinme gibi, “en sevilen” ve “en beğenilen” oluşturularak standart kişilikler ve hayatlar oluşturma işlevine sahip olduğunu ifade etti. Bir diğer önemli işlevinin ise “marka” bağımlısı insanlar oluşturmasıdır.
Popüler kültürün, modern kapitalist toplumlardaki hegemonik tahakküme direniş olarak mı, yoksa çanak tutma olarak mı okunması etrafındaki tartışmalara “arabesk” müzik örneği üzerinden değinen Kenan Levent, maddi ve ideolojik baskıyı harekete geçirip perçinlediği kanaatinde olduğunu söyledi.
Popüler kültürün tanımlanması ve yaygınlaşmasında kullanılan araçların; moda, medya, turizm, oyuncak, kültür, spor ve eğlence endüstrisi olduğunu ifade etti. Popüler olanın oluşturulması ve kitleselleşmesinde popüler spor, sporcu ve sanatçıların, TV programlarının ve magazin dünyasının sahte kahramanlarının kullanıldığını belirtti.
Diziler İnsanlara Sahte Düşler Satıyor
Levent, sosyal medya, internet, popüler kitaplar, TV ve futbolun popülerin inşasındaki rollerine değindi. Sinema filmlerinin ve TV dizilerinin insanlara sahte düşler sattığını ve ahlaki erozyona yol açtıklarını belirtti. Futbolun kitleleri hizaya getirme ve uyutma aracı olarak işlev gördüğünü ve futbol takımlarının birer “modern cemaat” olarak nitelendirilebileceğini ve insanların aidiyet duygularını tatmin aracı haline geldiğini ifade etti.
Kenan Levent, popüler kültürün etkilerine karşı, Hz. Peygamber ve beraberindekilerin cahiliyeye karşı geliştirdikleri; ret, kabul; bölme/ayırma ve muhalif olanı inşa şeklinde özetlenecek tutum ve tavırlarının örnek alınabileceğini söyleyerek çeşitli örnekler verdi. Yasaklayıcı bir tutum yerine dengeli ve ilkeli bir tutumla popüler kültür unsurlarına yaklaşılması gerektiğini belirtti.
“Onlar ‘tümüyle boş’ şeylerden yüz çevirenlerdir.” (Mü’minun, 3) ayetinde geçen lağv (her türlü faydasız ve değersiz söz ve fiiller) kavramı ekseninde popüler kültür unsurlarına yaklaşılabileceğini belirtti. Tüketim kültürüne karşı, israf, infak ve karz-ı hasen kavramlarının sağlayacağı bilinç ve salih amellerin önemli bir imkân olduğunu vurguladı. Her türlü canlı ve sanal görsel kirliliğe karşı Nur Suresindeki “Gözlerini (harama çevirmekten) kaçındırsınlar…” ayeti ekseninde yaklaşılmasının doğru olacağını belirterek konuşmasını tamamladı. Namaz için verilen aranın ardından sohbet interaktif şekilde bir süre daha devam etti.