Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Ayodhya kentinde 32 yıl önce milliyetçi Hindular tarafından yıkılan Babri Camii'nin yerine inşa edilen Hindu tanrısı Ram’a adanan "Ram Janmabhoomi Mandir" tapınağının açılışını yaptı.
Modi, Ayodha kentinde düzenlenen törene geleneksel kıyafetleriyle katılırken aralarında siyasetçiler ve film yıldızlarının da bulunduğu yaklaşık 7 bin kişi, törende yer aldı.
Başbakan Narendra Modi, güçlü Hindu milliyetçi politikasının zaferini somutlaştıran ve bu yılki yeniden seçim kampanyasının bir başlangıcı olarak görülen, büyük bir törenle Ram Janmabhoomi Mandir tapınağını açtı.
- Törene geleneksel kıyafetleriyle katılan Modi, yıkılan tarihî caminin yerine tapınak inşa edilmesini “yeni bir dönemin” başlangıcı olarak yorumladı. Modi etkinlikten sonra yaptığı açıklamada ise, “Bugün tarihe geçecek. Bu tarihî vesileyle vatandaşlarımız tebrik etmek istiyorum.” dedi.
Modi'nin iktidardaki Bharatiya Janata Partisi için Babri Camii’nin yıkıntıları üzerine inşa ettirdiği tapınak, ülkenin yönetimini çoğunluğun inancıyla uyumlu hale getirmeye yönelik on yıllardır süren kampanyada dönüm noktası niteliğinde bir anı simgeliyor. Nitekim kendisi, "uğurlu" açılıştan önce 11 günlük bir ritüel başlattığında, "Tanrı beni Hindistan'ın tüm halkını temsil edecek bir araç yaptı" sözlerini ifade etmişti.
Tapınağın açılışı nedeniyle Ayodhya kentinin yer aldığı Uttar Pradeş eyaletinde "resmî tatil" ilân edildi. Ülkenin başkenti Yeni Delhi'de de devlet okulları tatil edilirken memurlara yarım gün izin verildi.
Öte yandan muhalefet, Modi’yi açılışı siyasî malzeme olarak kullanmakla suçladı. Muhalefet, iktidardaki Bharatiya Janata Partisi’nin (BJP) önümüzdeki birkaç ay içinde yapılması beklenen genel seçimlerde nüfusun yüzde 80’inin Hindu olduğu bir ülkede tapınak açarak oy isteyeceğini savunuyor.
“Kırmızı halı” etkinliği olarak kutlanan açılışa Bollywood’dan da pek çok ünlünün katılması, Hindistan’daki sağ milliyetçiliği “normalleştirme” çalışmaları kapsamında yorumlanıyor.
217 milyon dolara mal olan ve bağışlarla inşa edilen 3 katlı tapınağın yalnızca ilk katı açıldı. Diğer katlarının yıl sonuna kadar açılması bekleniyor.
Açılış törenine katılan Hintliler.
Tarihî Babri Camii ve tartışmalı davası
Uttar Pradeş eyaletinde yer alan tarihî Ayodhya şehrinde, geçmişte Babri Camii'nin bulunduğu alan, uzun yıllardır Hindularla Müslümanlar arasında tartışma konusu olmuştu.
Aşırılıkçı Hindular, Müslümanların 16. yüzyılda Hindu Kral Rama adına yapılan tapınağı yıktıklarını ve yerine cami inşa ettiklerini öne sürüyor.
Hindu gönüllüler, din adamları, militanlar ve gençlerden oluşan 150 bin kişilik bir grubun, Babri Camii'nin yıkımına katılmak için birbirleriyle yarıştıkları anlar.
Aşırılıkçı Hindular, Aralık 1992'de Babür İmparatorluğu döneminde inşa edilen Babri Camii'ni yıktı.
Caminin yıkılması, ülke çapında 2 bin civarında kişinin ölümüyle sonuçlanan ayaklanmalara neden oldu.
Hindu muhafazakarları, 6 Aralık 1992'de, 16. yüzyıldan kalma Babri Camii'nin duvarına demir çubuklarla saldırdı.
Hindistan'da Müslümanlar, söz konusu alana yeniden bir cami, Hindular ise tanrı kabul ettikleri Kral Rama'nın burada doğduğunu savunarak tapınak inşa edilmesini istiyordu ve Babri Camii'nin arsasına Hindu tapınağı inşa etme planları nedeniyle Müslümanlar ile Hindular arasında uzun süredir devam eden bir anlaşmazlık vardı.
- Yıllar süren davaların ardından Hindistan Yüksek Mahkemesi, Müslümanlar ile Hindular arasında süren Babri Camii arazisiyle ilgili davayı, 9 Kasım 2019'da sonuçlandırarak Hindular lehine karar verdi.
150 bin kişinin kazma, kürek ve levyelerle ibadethaneye saldırması, yaklaşık 500 yıldır ayakta duran Babri Camii'nin 5 saat içinde yıkılmasıyla sonuçlandı.
Hindistan Yüksek Mahkemesi, söz konusu tarihte arazinin Hindu tapınağına ayrılması kararı aldı. Kararda, arazinin tapınak inşası için mütevelli heyetine verileceği, Müslümanlara da Ayodhya'da 2 hektarlık arazi tahsis edileceği belirtilmişti.
Cami-tapınak anlaşmazlığının zaman çizelgesi:
1528 - Cami inşaatı
Babri Camii, ilk Babür Kralı Babür'ün yönetimi altındaki Babür komutanı Mir Baki tarafından yaptırılmıştır.
1853 - Kaydedilen ilk çatışma örneği
Bir Hindu mezhebi, Babür'ün hükümdarlığı sırasında,
caminin kurulduğu arazinin, tanrıları Rama'nın doğduğu yer olduğunu söyleyerek aynı bölgede hâlihazırda var olan tapınağın yıkılarak yerine cami yapıldığını iddia ettiler.
Babri Camii'nin 19. yüzyıldan bir fotoğrafı.
1859 - İngilizler çit dikti
İngiliz sömürge yönetimi, bölgeyi Hindular ve Müslümanlar olmak üzere iki ayrı bölüme ayırdı. Müslümanların içeride ibadet etmesine, Hinduların ise dış avluda ibadet etmesine izin verildi.
23 Aralık 1949 - Cami 'tartışmalı mülk' haline geldi
Polis raporlarına göre hükümet, Hindu rahipleri tarafından yapının içine Ram tanrısının putlarının yerleştirildiği iddiasının ardından camiyi "tartışmalı mülk" ilân etti ve kapısını kilitledi. Bundan sonra camide Müslümanlar namaz kılmadı.
1950-61 – Hukuk davaları açıldı
Mahkemede, bölgede Hindu ritüellerini gerçekleştirme haklarından, sitenin mülkiyetini ilân etme ve sahiplenme talebinde bulunan Müslüman bir gruba kadar uzanan dört hukuk davası açıldı.
1984 - Hindu tapınağı komitesi
Bir Hindu tapınağının inşasına öncülük etmek üzere Vishwa Hindu Parishad'ın (VHP) de aralarında bulunduğu Hindu aşırı sağ grupları tarafından bir komite oluşturuldu.
1987 – Ramayana dizisi
Devlet kanalı Doordarshan'da 1987'de başlayıp 18 ay boyunca devam eden dönemin önemli dizilerinden Ramayana’da, Tanrı Rama’nın hikâyesi, milyonlarca Hindu'nun evine girerek somut bir olay haline dönüştü.
Dizide, Tanrı Rama'nın, karanlığa karşı zaferinden sonra Babri Camii'nin bulunduğu yere, Ayodhya Krallığı’na dönmesi ve buna benzer konular işlenmesi dikkatleri bölgeye çekti.
Ramayana dizisinin posteri.
1990 – BJP'nin Ram tapınağı kampanyası
BJP lideri Lal Krishna Advani, caminin yerine bir tapınak inşa etmek için ülke çapında bir kampanya yürüttü. Kampanya, arkasında bir şiddet izi bırakarak Advani'nin doğudaki Bihar eyaletinde tutuklanmasıyla sonuçlandı.
6 Aralık 1992 - Hindu milliyetçisi çete camiyi yıktı
Yıllarca süren bu gerginlik, 6 Aralık 1992'de Hindu karsevaklar (gönüllü işçiler), Sadhular (Hindu din adamları), militanlar ve gençlerden oluşan 150 bin kişinin kazma, kürek ve levyelerle mescide saldırması ve 5 saat içerisinde yaklaşık 500 yıldır ayakta duran Babri Camii'ni yıkmasıyla sonuçlandı.
Caminin yıkılma haberi, ülke çapında ayaklanmaların yaşanmasına yol açtı. Hindistan'ın bölünmesinden sonra yaşanan en büyük toplumsal şiddet olayına dönüşen ayaklanmalarda 2 bine yakın kişi öldü, 5 binin üzerinde kişi de yaralandı. Olaylar Pakistan ve Bangladeş'e de sıçradı.
Babri Camii'nin yıkılmasından bir gün sonra apar topar inşa edilen Rama tapınağında dua eden bir Hint asker.
16 Aralık 1992 - Liberhan Komisyonu
Caminin yıkılmasından on gün sonra merkezî hükümet olayı araştırmak için Liberhan Komisyonu'nu oluşturdu.
2003 – Arkeolojik araştırma
Arkeologlar bölgede bir Hindu tapınağının bulunup bulunmadığını belirlemek için mahkemenin yönlendirdiği bir araştırma başlattı. Araştırma, caminin altında bir tapınağa dair kanıt bulunduğunu söylese de birçok arkeolog ve Müslüman, bu bulgulara karşı çıkıyor.
Haziran 2009 - Liberhan Komisyonu raporu
Komisyon, caminin yıkılmasından 17 yıl sonra raporunu sundu. Raporda, caminin yıkılmasından BJP'nin bazı liderlerinin ve onun ideolojik akıl hocası Rashtriya Swayamsevak Sangh'ın (RSS) sorumlu olduğu belirtti. Advani de dahil olmak üzere bazı üst düzey BJP liderleri yargılandı.
Eylül 2010 – Bölge ‘paylaşılacak’
Allahabad Yüksek Mahkemesi'nin üç yargıcı, tartışmalı bölgeyi Hindular ve Müslümanların paylaşması gerektiğine karar verdi. Mahkeme, 2,77 dönümlük alanın üçte ikisinin Nirmohi Akhara mezhebi ve Ramlalla Virajman gibi Hindu gruplara, geri kalanının ise Müslüman gruba (Sünnî Merkezi Vakıf Kurulu, UP) ait olduğunu söyledi.
Yıkım nedeniyle Hindistan'da çıkan ayaklanmalarda çoğu Müslüman 2 bine yakın kişi öldü.
Mayıs 2011 – Karar askıya alındı
Yüksek Mahkeme, Hindu ve Müslüman grupların itirazları üzerine Yüksek Mahkeme kararını askıya aldı.
21 Mart 2017 – Mahkeme dışı uzlaşma
Hindistan'ın baş yargıcı Hindular ve Müslümanlar arasında mahkeme dışı bir anlaşma yapılmasını önerdi.
19 Nisan 2017 – Komplo suçlamaları
Yüksek Mahkeme, cami yıkımı davasında üst düzey iktidar partisi liderleri Advani, Murli Manohar Joshi ve diğer 13 kişiye yönelik komplo suçlamalarını yeniden gündeme getirdi.
5 Aralık 2017 – Yargıtay duruşması
Üst mahkeme, anlaşmazlığa ilişkin 13 temyiz başvurusunu değerlendirdi.
25 Ocak 2019 – Beş hakimden oluşan kürsü davayı görecek
Hindistan Başyargıcı (CJI) Ranjan Gogoi, o zamanki CJI Dipak Misra'nın üç yargıçtan oluşan bir kurul kurulması yönündeki daha önceki emrini geçersiz kılan davayı dinlemek için beş yargıçtan oluşan bir kurul kurdu. Yeni kurulda Baş Yargıç Gogoi ve Yargıçlar SA Bobde, DY Chandrachud, Ashok Bhushan ve SA Nazeer yer alıyor.
8 Mart 2019 – Arabuluculuk paneli kuruldu
Üst mahkeme, mahkeme dışında bir anlaşmaya varmak için eski Yüksek Mahkeme yargıcı FM İbrahim Kalifulla'nın başkanlığında bir arabuluculuk heyeti kurdu.
2 Ağustos 2019 – Arabuluculuk başarısız oldu
Yüksek Mahkeme arabuluculuk çabalarının başarısız olduğunu söyledi.
6 Ağustos 2019 – Günlük duruşma
Yüksek Mahkeme, Ayodhya arazi anlaşmazlığıyla ilgili günlük duruşmalara başladı.
16 Ekim 2019 – Duruşma sonuçlandı, karar saklıdır
Yargıtay duruşmayı sonuçlandırdı; beş yargıçtan oluşan kurul, kararı saklı tuttu.
9 Kasım 2019 – Yargıtay kararı
Yüksek Mahkeme, arazinin şartlara bağlı olarak bir Hindu tapınağının inşasını denetlemek üzere bir vakfa devredilmesi gerektiğine karar verdi. Ayodhya'da Müslüman gruplara ayrı bir arazi tahsis edildi.
5 Şubat 2020 – Güven kuruldu
Tapınağın inşasını ve yönetimini denetlemek için 15 üyeli bir Shree Ram Janmabhoomi Teerth Kshetra Vakfı kuruldu.
5 Ağustos 2020 – Başbakan temel taşını attı
Hindistan Başbaşanı Modi tapınağın temel taşını koydu.
30 Eylül 2020
Lucknow'daki bir mahkeme, bir zamanlar Başbakan Modi'nin akıl hocası olan Advani'nin de aralarında bulunduğu üst düzey BJP liderlerini delil yetersizliği nedeniyle beraat ettirdi.
22 Ocak 2024 - Tapınağın kutsanması
Bazı kanatların inşası hâlâ beklemede olmasına rağmen, Ram tapınağı resmî olarak açıldı.