Güney Kafkasya'da gerilimin bir kez daha tırmanmasına yol açan rota sorunu Pazartesi sabahı itibarıyla çözüldü, artık Karabağ'daki işgalci Ermenilerin yaşadığı Hankendi'ye aynı anda iki güzergahtan TIR geçişi sağlanıyor.
Ağdam-Hankendi ve Laçın-Hankendi yollarından Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) TIR'ları bu sabah itibarıyla eş zamanlı geçmeye başladı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Müşaviri ve Dışişleri Bakanı Hikmet Hacıyev, sosyal medya hesabından "Ağdam-Askaran-Hankendi yolu açık ve işlevseldir, öyle de olmalıdır. Bu, Azerbaycan'ın ilkeli, adil, meşru ve geri dönülemez tutumudur" mesajını paylaştı.
Ermenistan, aylardır Laçın-Hankendi rotasının Azerbaycan tarafından kapatıldığını savunup Karabağ'daki Ermeni nüfusun 'abluka' altında tutulduğunu savunuyordu.
Bakü yönetiminin Ağdam-Hankendi yolunun eş zamanlı kullanılması teklifine ise Karabağ'daki ayrılıkçı Ermeniler karşı çıkıyordu.
Uluslararası haber ajansı AFP, hiçbir ülkenin tanımadığı Karabağ'daki Ermenilerin konvoyların Azerbaycan topraklarından teslimini kabul ettiklerini bildiriyor.
Yeni anlaşmaya göre, insani yardım ve diğer ürünler Uluslararası Kızılhaç Komitesi araçları tarafından taşınacak.
AFP, istikrarsız bölgede tansiyonun düşmesi için ilk adımın atıldığı yorumunu yaparken, son aylarda sınır hattındaki askeri hareketliliğin 'baş düşmanlar' arasında yeni bir savaş korkusunu tetiklediğini yazdı.
2020 sonbaharında yalnızca 44 günde Ermenistan'a tarihi bir hezimet yaşatan Azerbaycan, Karabağ'da işgal altında tutulan topraklarının büyük bölümünü geri aldı. Savaşı bitiren ateşkes anlaşması imzalandı ancak taraflar arasında henüz kalıcı bir barış anlaşması yok.
'ASKERLERİ GEREKSİZ YERE ÖLÜME GÖNDERMEYİN'
Azerbaycan'ın özellikle 2020'de zafere ulaşmasının ardından rahatsızlığını gizleyemeyen güney komşusu İran ise, geride kalan üç yılda sınıra ordu yığıp tatbikatlar yaptı, Bakü yönetimi ve Türkiye'ye tehditler savurdu. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan son olarak Tahran yönetiminin İran ve Ermenistan'ı birbirine bağlayan tarihi güzergahın kapatılmasına ya da sınırlanmasına izin vermeyeceğini söyledi.
İran Ulusal Güvenlik Komisyonu üyesi milletvekili Yakup Rızazade ise, Azerbaycan'ın bölgede herhangi bir askeri operasyon yapmamasını istedi. Rızazade, Azerbaycan'ın böyle bir adım atması halinde İran'ın 10 kat daha güçlü bir operasyonla karşılık vereceğini savundu, "Dolayısıyla, Azerbaycan gereksiz yere askerlerini ölüme göndermemeli" dedi.
İranlı politikacı, Tahran yönetiminin Azerbaycan ve Nahcıvan'ı birbirine bağlayacak Zengezur koridorunun açılmasına asla izin vermeyeceğini de ekledi.
İRAN'IN UYKULARINI KAÇIRAN KORİDOR
Nahçıvan ile Azerbaycan'ı birbirine bağlaması beklenen Zengezur Koridoru, İran'ın uykularını kaçırıyor. Çünkü, koridor İran ile Ermenistan arasındaki kara bağlantısını kesebilir. Tahran yönetimi, Zengezur Koridoru'nun muhtemel güzergahına yakın konumdaki Ermenistan şehri Kapan'da konsolosluk açtı. Ermenistan ise, İran'da Azerbaycan Türkleri'nin sembol şehri Tebriz'de bir konsolosluk açmayı planlıyor.
BİRDENBİRE GERÇEKLEŞEN TATBİKATLAR
Karabağ'da işgal altındaki topraklar bir bir kurtarılırken, İran'ın kuzeyinde yaşayan Azeriler sınır hattına gelerek sevinç gösterilerinde bulundu. Azerbaycan ordusunun tarihi zaferiyle İran sınırının 130 kilometrelik bölümü el değiştirdi ve sınırın tamamını Bakü yönetimi kontrol etmeye başladı.
Savaşın sona ermesiyle İran ilk hamlesini yaptı ve Azerbaycan sınırında askeri tatbikata girişti. Dağlık Karabağ yıllarca Ermenistan işgali altındayken hiçbir tatbikat yapmayan İran'ın birdenbire Azerbaycan sınırında gövde gösterisine girişmesi, bir anda gündemi değiştirdi. Tahran yönetimi, resmi açıklamalarında Azerbaycan'ın burnunun dibinde giriştiği 'savaş oyunu'nun hiç de inandırıcı olmayan şekilde teröristlerine karşı gerçekleştiğini savundu.
Türkiye ve Azerbaycan, İran'ın tankları sınıra getirmesine birlikte tatbikat düzenleyerek yanıt verdi. Söz konusu hamle, Tahran'da Bakü'ye karşı var olan öfkeyi daha da artırdı. İran'ın asıl rahatsızlığı, alt üst olan bölgesel dengelerde Türkiye'nin sahneye çıkmasıydı. İran'da iktidara yakın olan medya Türkiye'nin bölgede artan etkisini günlerce eleştirdi ve Ankara'nın Tahran ile Erivan'ın bağlantısını kesmeyi hedeflediğini yazdı.
İran Devrim Muhafızları'na çok yakın bir savunma gazetecisi olan Hüseyin Daliryan, Twitter paylaşımında İran'ın Azerbaycan'daki kritik hedeflere bin füze göndererek çatışmayı bir günde bitirme gücü olduğunu yazdı.
2021 sonbaharından bu yana gerilim hiç dinmedi, İran Azerbaycan sınırında yeni tatbikatlar yaptı. İran askeri güç gösterisiyle Azerbaycan'ı kontrol etmeyi denedi ancak bir sonuç alamadı.
Takvimler 2023'ü gösterdiğinde, İran'daki Azerbaycan Büyükelçiliği'ne silahlı saldırı düzenlendi. İki ülke arasındaki gerilimi bir kez daha gün ışığına çıkaran Kalaşnikoflu saldırıda bir kişi hayatını kaybetti.
Mart 2023'te ise kamikaze drone'ların kullanıldığı görüntü yayınlandı, Azerbaycan'ı doğrudan Türkiye'yi ise isim vermeden tehdit eden videoda "Mesajımız açık: Bir gün geleceğiz" denildi.