Türkiye, euro bazında Avrupa’da araç fiyatlarının en pahalı olduğu ülke haline geldi. 2022 yılında 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 euro karşılığı satın alınan bir aracın Türkiye fiyatı 144 euro oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Türkiye 37 ülke içinde zirvede yer aldı. 2021 yılında AB’de 100’ya alınan bir aracın Türkiye fiyatı 101 euroydu.
Türk lirasının Dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesiyle araç fiyatları da zamlanıyor.
Bu da hükümetin araç satışlarından daha çok Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) tahsil etmesi anlamına geliyor. Hükümetin 2023 hedefine yaz ayları sonunda ulaşması bekleniyor.
Otomotiv sektöründe görülen dalgalanmalar sonrası Ticaret Bakanı Ömer Bolat internet ortamında satılan ikinci el araç fiyatlarının sıfır araç fiyatını geçemeyeceğini açıkladı.
TÜİK ve AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın açıkladığı fiyat düzeyi endeksine göre Avrupa’da araç fiyatlarının en pahalı olduğu ülke Türkiye.
Fiyat düzey endeksi nedir, nasıl hesaplanır?
TÜİK’in tanımına göre fiyat düzeyi endeksi, ülkelerin ulusal para birimlerinin karşılaştırmalı olarak döviz kuruna göre alım gücünün göstergesi.
Bir ülkenin fiyat düzeyi endeksi, 100'den büyük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre "pahalı"; 100'den küçük ise bu ülke karşılaştırıldığı ülke grubu ortalamasına göre "ucuz" oluyor.
Bir başka deyişle, 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi genelinde 100 Euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin, Türkiye'de kaç euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini ortaya koyuyor.
Hesaplamalar nihai tüketici konumunda hanehalklarının yaptıkları harcamaya göre gerçekleşiyor.
Bu hesaplama farklı ürün grupları için yapılıyor. “Tüketim mal ve hizmetleri” en geniş mal ve hizmet sepeti.
Bunun dışında araçları gösteren “kişisel ulaşım araçları”nın yanı sıra gıda, alkol ve giyim gibi çeşitli alanlarda karşılaştırmalar gerçekleşiyor.
Kişisel ulaşım araçları; “motorlu araçlar, motosiklet ve bisikletler”den oluşuyor.
Avrupa’da araç fiyatlarının en pahalı olduğu ülkeler hangisi?
Kişisel ulaşım araçları fiyat düzey endeksine göre 2022’de en pahalı ülke 144 puan ile Türkiye oldu.
Ardından 132 ile Danimarka, 120 ile İzlanda ve 114 puan ile Hollanda geliyor.
Avrupa’da en ucuz araçlar hangi ülkelerde?
27 AB ülkesinin ortalaması 100 olduğunda en ucuz araç fiyatı 87 puan ile Polonya’da. Slovakya ve Kuzey Makedonya’da bu değer 89 oldu.
Kişisel ulaşım araçları fiyat düzey endeksi diğer bazı ülkelerde şöyle: Norveç 110, Fransa 102, İtalya 100, Almanya 99, İspanya 98 ve Yunanistan 93.
Öte yandan bu hesaplama ülkelerdeki ortalama maaş, asgari ücret veya kişi başına düşen milli gelir gibi değerleri yansıtmıyor.
Türkiye’de 144 euroya satın alınan bir araç Almanya’da 99 euroya alınıyor. Ancak Almanya’daki bir kişinin aylık kazancı veya bu ülkedeki kişi başına düşen milli gelir Türkiye’ye oranla daha yüksek.
Son 20 yılda sadece bir kez AB’den ucuz oldu
2003-2022 arasındaki son 20 yılda Türkiye’de araç fiyatları 2009 yılı haricinde hep AB genelinden pahalı oldu. 2009’da AB’de bir aracın fiyatı 100 Euro iken Türkiye fiyatı 97 Euro olmuştu.
Türkiye 2022’de zirveye çıktı!
Son 20 yılda Avrupa ülkelerindeki araç fiyatları incelendiğinde Türkiye 2022’de ilk kez zirveye çıktı. 2000’li yılların başında Türkiye üst sıralarda yer almasına rağmen sonradan daha aşağılara gerilemişti.
Grafikte ülke sayısı görsellik gereği sınırlı olsa da sıralama 37 ülkeyi kapsıyor.
Son bir yılda yüzde 43 artış
Öte yandan 2022’deki rekor artış dikkat çekiyor. 2021’de AB genelinde 100 Euro olan aracın fiyatı Türkiye’de 100,6 Euro iken 2022’de 143,9 Euro oldu. Bu da son bir yılda yüzde 43 artış demek.
ÖTV geliri rekor kırıyor, yıl bitmeden hedef aşılacak
2023’ün ilk beş ayı itibarıyla motorlu taşıt araçları ÖTV geliri 125,1 milyar TL oldu. Bu tahsil edilen miktar. Tahakkuk eden ise 128,7 milyar.
Hükümetin bütçe planına göre yıl sonundaki hedef 203,6 milyar TL gelir. Mayıs ayı itibarıyla bütçe hedefinin yüzde 61,5’i gerçekleşti. Gelirlerin böyle devam etmesi durumunda yaz ayları bitmeden bütçe hedefi gerçekleşecek.
Dolar bazında ÖTV geliri
Son yıllardaki rekor enflasyon sebebiyle yıllar arasında TL bazında kıyas çok gerçekçi değil. Dolar bazında araçlardan toplanan ÖTV gelirine bakıldığında 2023 rekora gebe gibi görünüyor.
Hükümet motorlu taşıtlardan 2022 yılında 10,1 milyar Dolar ÖTV geliri elde etmişti. Bu sene ilk beş ayda 6,3 milyar Dolar toplandı. 2023 şimdiden son 10 yıldaki birçok yılın toplamını geçmiş durumda.
TÜİK’e göre Ocak-Mayıs 2023 döneminde 224 bin aracın trafiğe kaydı yapıldı.