Fatih Demir / HAKSÖZ HABER
Avrupa Birliği, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak, Uluslararası Göç Politikaları Geliştirme Merkezi (ICMPD) tarafından geliştirilen ENHANCER projesinin 5 Ekim'de Urfa şehrinde gerçekleştirilen lansmanının basın duyurusunu yayımladı.
Proje ile beraber Türkiye'deki statüsü ‘Geçici Koruma Altındaki Suriyeli’ olan işadamlarına 30.000 Euro'ya kadar hibe verilecek.
Bursa, Şanlıurfa, Konya, Kayseri, İstanbul, İzmir, Mersin, Adana, Gaziantep, Hatay ve Ankara illerindeki Suriyeli işadamlarına verilecek fonlar ile Suriyelilere ait işletmelerin kalkınması ve daha fazla işçi çalıştırması amaçlanıyor.
Şanlıurfa'da ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin katıldığı lansman konferansında konuşan ICMPD Hibe Yönetim Ekibi Başkanı Mehmet Çağlar Aydın, “Proje, küçük girişimcilere verilen desteği artırmayı ve girişimciliği teşvik etmeyi amaçlıyor. Proje ayrıca katılımcıların projelerini %10 eş finansman ve %90 hibe marjı ile 12 aya kadar uygulayabilecekleri için, Türkiye ve Suriye halkları arasında ekonomik uyumu sağlamayı amaçlamaktadır. Başvurular 29 Ekim'e kadar kabul edilecek ve 2023'te sona erecek ve bağımsız denetçiler tarafından değerlendirilecek." dedi.
Hibe için başvuran Gaziantep'teki programlama ve iletişim hizmetleri için Technosat'ın sahibi Ahmed Hacı Osman Al-Monitor'a verdiği demeçte: “Türkiye'nin içinde bulunduğu kriz, Suriyeli şirketler için ek zorluklara neden oldu. Altı çalışanım var ve onların sağlık sigortasını ve aylık maaşlarını karşılamam gerekiyor. Ancak şu anda kötü ekonomik koşullar nedeniyle bu mümkün değil. Başvurum kabul edilirse AB fonu ile işçilerin masraflarını karşılayabilecek ve şirketin yetkinliklerini genişletebileceğim.” dedi.
Türkiye'de Suriyelilerin sahip olduğu şirket sayısı yaklaşık 13.880. Yani yaklaşık 4 milyar Türk lirası gibi büyük bir sermayeyi kapsıyor. Bu rakamda ülkedeki toplam yabancı sermayeli şirketlerin %29'una tekabül ediyor. Bu şirketlerin çoğu inşaat, uluslararası toptan ticaret, gıda, gayrimenkul, kiralama ve hazır giyim sektörlerinde faaliyet gösteriyor.
Türkiye Ticaret Bakanlığı'na göre, Türkiye'deki yabancı şirketlerin toplam sermayesinin yaklaşık 151 milyar TL olduğu tahmin ediliyor.
Bu şirketler ayrıca Türkiye'de yaklaşık 44.000 Suriyeliye iş imkânı sağlıyor. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı'nın bir raporuna göre, bir aile ortalama altı kişiden oluşuyorsa 44.000 kişinin istihdam edilmesi yani yaklaşık 250.000 Suriyelinin, yani Türkiye'deki 3,5 milyon Suriyelinin %7'sinin ihtiyacını karşılamaya eşdeğer olacak.
Aynı rapora göre, Suriyeli şirketlerin %22'si Suriye sınırına komşu Türkiye’nin güney ve güneydoğu illerinde bulunuyor. Ayrıca Suriyelilere ait şirketlerin %55,4'ü ürünlerini ihraç ederken satışlarını dış pazara göre ayarlıyor.
Suriyelilere ait işletmelerin Türkiye ekonomisine katkısının, Türkiye ve Suriyeli işçilere sağladıkları iş fırsatlarından bahsetmeye ise gerek duyulmuyor. Yüz binden fazla insanın yarım milyar dolardan fazla bir ekonomi ile geçimini sağladığı biliniyor.
Ekonomi danışmanı ve Ecolink Yatırım Şirketi'nin Türkiye Direktörü Celal Bakkar Al-Monitor'a verdiği demeçte, “Türkiye'deki AB projeleri yalnızca Suriyelileri desteklemeyi amaçlıyor. Ancak Türkiye, bu desteğin bir kısmını Türk şirketlerine ayırmadan bu tür projelerin uygulanmasına izin vermeyecektir. Öte yandan AB, sağlanan desteği alabilmek için Türk şirketlerinin Suriyelileri işe almasını şart koşuyor.” dedi.
AB, bu projeler aracılığıyla Suriyelilerin Avrupa'ya yasadışı göç etmesine son vermek istiyor
Bakkar şöyle bir hatırlatmada da bulunuyor. “Türk medyası bu tür projelere öncelik vermeli ve Türkiye'deki ırkçı uygulamaları azaltmak için Suriyelilerin aldığı desteğin Türkiye'nin değil AB tarafından sağlandığını Türk halkına sıklıkla anlatmalı."
Suriye muhalefetinin geçici hükümetinin Ekonomi Bakanı Abdulhakim el-Masri de Al-Monitor'a, “Ayrıca bu hibe mevcut projeleri kapsıyor. Bu da zaten kurulmuş şirket sahibi insanlara yardımcı olunduğu anlamına gelir. Öncelik yeni iş kurmak isteyen işçilere odaklanmalıdır. Çünkü bu projelerin ve insan gücünün artmasına ve yeni iş fırsatları yaratılmasına katkıda bulunacaktır. Ayrıca bu projeler Suriyelileri Türk toplumuna entegre etmeye yardımcı olmuyor. Çünkü her proje bağımsız olacak. Hibe başvurucunun bir Suriyeli-Türk şirketi olmasını şart koşsaydı, Suriyelilere karşı ırkçılığın ortadan kaldırılmasına katkı sağlamış olurdu.” ifadelerini kullandı.
Yaklaşık 4 milyon Suriyeli mülteci şu anda Türkiye'de Geçici Koruma Altında yaşıyor ve birçoğu Türkiye'deki fabrikalarda sigortasız ve yasadışı yollarla çalışıyor.
Avrupa Birliği, Suriyeli mülteciler tarafından kurulan küçük işletmeleri desteklemeye çalışırken Türkiye’nin de bu adımları desteklemesi gerekiyor.
*Bu yazı Mohammed Hardan'ın Al-Monitor'de yayımlanan makalesinden derlenerek hazırlanmıştır.