Özgür-Der Antalya Temsilciliği’nde düzenlenen seminerde bu hafta “Malcolm X’in Hayatı” konusu işlendi. Seminer Barış Hoyraz tarafından dernek salonunda sunuldu.
Hoyraz sunumuna Malcolm X’in 54 sene önce bugün yani 21 Şubat 1965 yılında şehit edildiğini, kendisini rahmetle andıklarını, samimi bir Müslüman olduğunu belirtti. Sunumunu hazırlarken üç farklı kitabı incelediğini söyleyerek bunları tanıttı. İlk kitap Ferhat Özbadem tarafından kaleme alınan Malcolm X, ikincisi Andrew Young tarafından yazılan Eylemin Öteki Yüzü Malcolm X, üçüncüsü ise Ocak 2019’da Ekin Yayınları tarafından basılan Malcolm X Hac Yolunda 1964 Günlükleri. Hoyraz Malcolm X’in hayatını anlatarak sunumuna devam etti:
Malcolm X 1925’te ABD’nin Nebraska eyaletinde doğdu. Asıl ismi Malcolm Little’dır. Babası Reverend Earl Little, siyahilerin Amerika’da hiçbir zaman hak ettikleri özgürlüğe kavuşamayacağını düşünen bir Baptist idi. Babası Reverend Earl, 4 kardeşini beyazlar tarafından işlenen cinayetlere kurban vermiş ve kendisi de 1931 yılında faili meçhul bir cinayete kurban gitmiştir. Babasının ölümü üzerine Malcolm ve kardeşleri çeşitli ailelerin yanına, annesi ise akıl hastanesine yerleştirilmiştir.
Malcolm X, evlatlık olarak verildiği evde Massachusetts'in siyah mahallesinde ilkokula gitti. Lisede başarılı bir öğrencidir ve sınıfını birincilikle bitirir. Büyümektedir ama öğretmeni avukatlığın siyahlara göre olmadığını ve marangoz olmasının daha doğru bir seçim olacağını söyler. Üniversiteye gidemeyince küçük yaşta çalışmaya başlar. Michigan ve Boston derken, kendini birden Harlem'de bulur. "Detroit Red" olarak tanınıp birçok narkotik, kumar zinciri ve çeşitli yasa dışı işleri organize eder. 1946 yılının şubatında 20 yaşında yakalanıp hırsızlıkla suçlanarak 10 yıl hüküm giyer.
Üniversiteyi Harlem sokaklarında tamamladığını ve doktora tezini de hapishanede hazırladığını uzun uzun anlatır. O okuma açlığını hapishanede giderir. Hapishane kütüphanesindeki kitapları tek tek okur. Hapishane yılları için: "Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra hapishanedir" demiştir.
İlk önce Charlestown Eyalet Hapishanesi’nde iki yıl yatan Malcolm, oradan Concord Hapishanesi’ne nakledilir. 1948 senesinin sonlarında Norfolk hapishanesine sevk edilir ve orada kardeşleri vasıtasıyla zenci milliyetçiliğini savunan Elijah Muhammed ile mektuplaşmaya başlar. Elijah Muhammed’in milliyetçiliği, Allah’ın bile zenci olduğunu söyleyecek kadar şiddetli durumdadır. Hayatı boyunca beyaz adamdan sadece şiddet ve adaletsizlik gören Malcolm, Elijah Muhammed’in bu sıcaklığından etkilenerek hareketine dahil olur ve X soyadını alır.
Malcolm X, müthiş bir hatiptir. Elijah'ın teşkilatına bir anda onbinlerce taraftar toplar. Artık televizyon programlarına katılır, siyah Müslümanlar adına ülke gündemini meşgul etmeye başlar.
Bizden niye nefret ediyorsunuz?" diye soran bir beyaz muhabire, "Bizi yüzyıllar önce buraya getiren, tarihimizden, kültürümüzden, dilimizden ayıran, hayvan gibi alıp satan beyaz adamdan nefret edip etmediğimi nasıl sorabilirsin? Bu bir tecavüzcünün iğfal ettiği kızcağıza "benden niye nefret ediyorsun" diye sorması gibi bir şeydir. Artık siyah adama söyleyecek sözünüz kalmadı. Sizin süreniz doldu, geminiz kalktı. Beyaz şeytanı çalkantılı denizlerde, sert rüzgarlar bekliyor. Zalimler devrilmeye mahkûmdurlar, beyinleri yıkanmış 'Tom amca'lar da birlikte helak olacaklar!” der.
Malcolm X, bu kadar sert konuşmasına rağmen göstere göstere "kansız devrim" ibaresinin altını çizer. Aslında istedikleri çok şey de yoktur. Dertleri okumak, mevki sahibi olmak, yemek salonlarına, tiyatrolara, parklara ve bir de beyazların girdiği tuvaletlere girebilmektir.
Beyaz adamı “Şeytan” olarak tanımlayan Malcolm X, sert, tavizsiz ve ırkçı söylemlerle adeta Alijah Muhammed’in konuşan ağzı ve en sadık adamı olur.
İlerleyen zamanlarda Malcolm X’in ön plana çıkmasıyla Elijah Muhammed ile arası bozulmaya başlar ve Malcolm X, Elijah’ın hayatını sorgulamaya başlar. Elijah Muhammed’in harekete bağlı 6 kadınla ilişkisi olduğu söylentileri ve eski sekreterinin Elijah’a nafaka davası açması, Malcolm X’i iyice hareketten soğutur. Malcolm X, Mart 1964’te Nation of İslam hareketinden ayrılır.
Malcolm X, 1964 yılında ilk kez Hacc’a gider. Hac dönüşünde Sünni-İslam’ı benimsediğini ve beyaz adamı artık “şeytan” olarak görmediğini söyler. Siyahilerin özgürlüğü konusunda eski görüşü nispeten devam etse de, ırkçı görüşünden vazgeçer ve Hac ibadeti sırasında gerçek kardeşliği bulduğunu söyler. Hac dönüşünde El-Hacı Malik El-Şahbaz ismini alır.
Sürekli konferanslar düzenleyen, programlara katılan Malcolm X, insanları gerçek müslümanlığa davet etmeye başladıktan sonra özellikle Elijah Muhammed'in örgütü tarafından sık sık tehdit edilmeye başlar. Zaten siyahilerin hakkını savunduğu için Amerikalı beyazlar tarafından düşman olarak görülen Malcolm X, şimdi de kendi ırkdaşları ve aynı dine inandıklarını söyledikleri kişiler tarafından tehdit edilmeye başlar. 15 Şubat 1965'te East Elmhurst, New York'taki evi bombalanan Malcolm X, durmaz ve gerçekleri anlatmaya devam eder. Bu olaydan 6 gün sonra da, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı kişi tarafından konuşma yaptığı kürsüde suikasta kurban giderek şehit olur.
Hoyraz sunumun devamında Malcolm X’e ait bazı sözlerini aktararak, bu sözler hakkında konuştu:
- Irkçılık ideolojik bir düşünce değil, aksine psikolojik bir hastalıktır.
- İyi siyah veya iyi beyaz olmak gibi bir durum yoktur. İyi veya kötü insanlar vardır.
- Müslümanca yaşamanın olmadığı yerde, Müslümanca ölmenin elbette bir yolu vardır.
- Amerikan rüyası görmüyorum, Amerikan kabusu görüyorum.
- Bana bir kapitalist gösterin, ben de size bir kan emici göstereyim.
- Ben gerçeğin peşindeyim, kimin söylediği önemli değil. Ben adaletin peşindeyim, kim için veya kime karşı olduğu önemli değil.
- Beyaz adam savaştı, biz öldük.
- Bize şiddet uygulamayanlara karşı biz de şiddet uygulayamayız.
- Bütün uyuyanları uyandırmaya bir tek uyanık yeter.
- En iyi nasihat, iyi örnek olmaktır.
- Eğer dikkatli olmazsanız, gazeteler mazlumlardan nefret etmenizi, zalimleri ise çok sevmenizi sağlar.
Malcolm X’in sözleri hakkında dinleyicilerde katkı sağladılar. Ardından Malcolm X’in kısa bir konferans konuşması izlenerek, genel bir değerlendirme yapıldı ve sunum sona erdi.