-Hepimiz Allah'a aidiz ve O’nun huzuruna döneceğiz…-
Allâme Fadlullah’ın vefatı birçok kesimi derinden üzdü. Muhammed Huseyn Fadlullah (rh.a) ilmiyle amil, zikriyle faruq bir âlimdi. Kendisinin mezhebî taassupları aşılması yönündeki çabaları hem Sünni hem de Şii dünyada öğretici bir safhayı ifade ediyordu. Sünni ya da Şiiliği değil Sadece Kur'ani hakikatleri öne çıkartan bir şahsiyet olarak mezhepli kalıp mezhepçi olmamayı başarabilen ender şahsiyetlerden oldu.
O, Hem âlim olup hem de eylemci/anti-emperyalist ve güncel olabilmeyi de öğretti. Kendisinin derslerine katılıp öğrenciliğini yapmaktan onur duyduğum Üstad Fadlullah, Kur'an'ın bugüne dair ne söylediğiyle ilgileniyordu.
Son ders çalışması ise “Kıssalardan güncel bir fıkıh/perspektif nasıl çıkartılabilir?” Buna odaklanmıştı. Onun bıraktığı ilim mirasını Kur'an'ın ışığında devam ettirmeliyiz.
Üzüldüm, çünkü taassup ehline karşı Müslümanlar arasında vahdet ve ilim köprülerinden birisi daha aramızdan ayrıldı. Sevindim çünkü son nefesine kadar vahyin şahitliğini yapmaya çalışan bir âlim yüzünün akıyla Dost’a yürüdü…
Kendisini son ziyaretimizde sürekli “Sünni-Şii ayrımına son vermek siz gençlerin elinde.” diyordu. "Ben Sünniliğin ya da Şiiliğin değil ilmi hakikatlerin önünde teslim olurum bu sebepten dolayı taassup zincirlerim yok." diyerek tam bir âlim sorumluluğu gösteriyordu. Kalabalıkların heva ve istekleri doğrultusunda konuşsaydı belki de çok daha sevilirdi. Çok daha kalabalık olurdu cenazesi. Emperyalistlerin dümen suyuna gitseydi belki de çok daha küreselleştirebilirdi konumunu ve hareketini. Ama o, bunu yapmadı. Popülizme direnen ender şahsiyetlerden olduğu için belki de bunun için düşmanı ve sevmeyeni çok olmasına rağmen saygınlığı ve seveni de çok olanlardan oldu. En önemlisi Rabbini ve ilmî ahlâkı gücendirmemeye imtina etti.
Her Cumartesi ilerleyen yaşına ve sağlık sorunlarına rağmen Beyrut'tan Dimeşk/Şam'a gelip Mektebe'tul Fadlullah merkez binasında tefsir dersleri verirdi. Kurumun hemen yanı başında bulunan Seyyide Zeyneb Makâmında (Hz. Zeyneb’in türbesi) binlerce kişi akın ederken bin bir hurafenin anlatıldığı pek çok mekân dolup taşarken bir ayetullah-i uzma'nın tefsir derslerine en fazla 50-60 kişi katılıyordu...
Derslere katılan çoğu genç Seyyide Zeyneb bölgesine dinî eğitim için dünyanın dört bir yanından gelmiş öğrencilerden oluşuyordu. Derslere katılanların ekserisinin genç olması ufuk açıcı sorularla derslerin daha akıcı geçmesini de sağlıyordu. Ancak her derse diğer havza-i ilmiyyelerden gelen kimi karşıt din adamları “çelme çakan sorular” yönelterek Fadlullah’ın Şiilik içinde “aykırı” görüşlerini açığa çıkartmaya çalışıyorlar, bu yolla bir nevi tacizde bulunuyorlardı. Fadlullah’ın tefsir derslerinde göz çarpan özelliklerden birisi ise özellikle Kur’an kıssalarına yönelik uyguladığı ders çıkartma metodu idi. Kıssalardan özgün bir sosyoloji inşa etme çabası üstadın derslerini sıradan bir tefsir dersi olmaktan çıkartıyordu. Az ama öz derslerinde Kur'an'ın ufuklarına seyahat ettiriyordu üstad...
Fadlullah’ı önemli kılan üç temel husus bulunuyor:
1- İlmî/Kur’anî Miras: Din algısını Kur’an merkezli biçimde tashih etmeye, dinî birikimi Kur’an’ın muhkem ölçüleri dairesinde ıslah etmeye yönelik bir söylem geliştirdi. “Min Vahy’il Kur’an” isimli tefsirinde bu çabayı dersler halinde işlediğini görüyoruz. Fadlullah ayrıca “Mesâil’lul Kur’aniyye” başlığı altında verdiği dersler sonrasında sorulan Kur’an hakkındaki sorulara da Kur’an’ın iç bütünlüğünü gözeterek cevaplar vermiştir. Ayrıca “Hareket’un Nubuvve fî Muvacihetun İnhirâf” (Sapmalar Karşısında Nebevi Hareket), Uslûb’ul Dâve fi’l Qur’ân (Kur’an’da Davet Uslubu), el-Hiwâr fi’l Qur’ân (Kur’an’da Diyalog), Min İrfân’ul Qur’ân (Kur’an İrfanından) gibi eserleriyle Kur’an kitaplığı oluşturmuştur. Bahsini ettiğimiz eserler dışında gerek sosyal alanda gerekse de diğer alanlarda pek çok eser kaleme almıştır. Dinî düşünceyi yenileme/tecdid çabası eserlerinin tümüne yansımıştır.
2- İlkeli Âlim Duruşu: Fadlullah, entelektüel nitelikleri ve bıraktığı ilmî miras kadar siyaset alanındaki ahlaklı tavrıyla da öne çıkmış bir isim. Anti-emperyalizmi Cuma hutbelerinde örgütleyen bir âlim olarak Fadlullah, küreselleşme karşıtı tutumu ve anti-Siyonist söylemiyle hem Lübnan ve Filistin’de hem de küresel çaptaki tüm mustazaflar için bir örnek öncü olmuştu.
3- İslâm Birliği Çabası: Hem dinî düşüncenin ıslahı hem de ilkeli siyasi duruşunun bir sonucu olarak Fadlullah Şiilik içindeki pek çok gayri-ilmî düşünceye savaş açmış, Şiiler ve Sünniler arasındaki önyargıların kırılması için pek çok fetvaya imza atmıştı. Şii-Sünni çatışmasının başta akaid alanında olmak üzere yaşam içerisinde son bulması için Şii dünyası açısından cesur sayılabilecek açıklamalar yapmış, Kur’an’ın muhkem nasslarının hakemliğini esas almıştı. Söz konusu çabalarının kısa bir özetini “Fadlullah'la Mezhebi ihtilafları Aşmak” (Haksöz Dergisi, Sayı: 196, Temmuz 2007) isimli makalemizde işlemiştik. Fadlullah’ın bıraktığı miras Şiilik içindeki son dönem yenilenme çabaları için çok değerli. Şiilik bir fenomen olarak “karşıtlık-muhalefet” üzerinden şekillendiği için Sünni karşıtlığının Sünnilerdeki Şii karşıtlığına nazaran çok daha köklü olduğu söylenebilir. Birbirini besleyen mezhep taassubu ise gerek Şii kültür içinden gerekse de Sünni dünya içinden çıkacak olan yenilenme çabalarıyla aşılabilecektir. Ayetullah Taleqani, Dr. Ali Şeriati, Şehid Ayetullah Muhammed Baqır es-Sadr, Ayetullah Musa Sadr, Ayetullah Cevâd Halisî, Ahmed el-Katib gibi isimler Şii dünya içindeki yenilenme ve ıslah çabalarının öncüleri sayılabilirler. Şüphesiz Ayetullah-i Uzma Fadlullah’ın konumu hem merciiyyet hem de siyaset açısından bu öncülerin en ön sıralarında anılacaktır.
İLGİLİ YAZI ve HABERLERİMİZ:
Muhammed H. Fadlullah Vefat Etti
Fadlallah'ın Son Yazısı: Şii-Sünni Ayrımı Haram Kılınmalı!
Seyyid Nasrullah'tan Fadlullah Mesajı...
ÖZGÜR-DER Fadlullah İçin Taziye Mesajı Yayınladı
HDR'den Fadlullah İçin Taziye Mesajı
Allâme Fazlullah'ın ardından... / S. E. Çakırgil