PYD, 2014 yılının başından başlayarak Türkiye’nin neredeyse bütün güney sınırlarını IŞİD’le kimi zaman çatışarak kimi zaman da anlaşarak ele geçirdi. 2016 yılının sonlarına gelindiğinde 911 kilometrelik Türkiye sınırının büyük bir bölümü PYD’nin kontrolüne geçti.
Al Jazeera, 5 ayrı harita hazırlayarak söz konusu genişlemeyi gözler önüne sermiş, ilgilerinize sunuyoruz:
* * * * *
PKK’nın Suriye’deki uzantısı PYD’nin silahlı kanadı YPG, 2014’ün başında Suriye’de devam eden savaştan faydalanarak Cezire, Kobani (Ayn el-Arap) ve Afrin bölgelerini tek taraflı olarak kanton ilan etmişti. Örgüt, aralarında coğrafî bütünlük olmayan 3 ayrı bölgede “öz yönetim” adını verdiği bir idarî sistem kurmuştu.
IŞİD, Haziran 2014’te alanlardaki hâkimiyetini neredeyse ikiye katlamaya başladı. Eylül 2014’te de kuzeydeki Kobani bölgesine yöneldi. Örgütün Kobani kırsalının büyük bir kısmını ele geçirmesi ABD’yi harekete geçirdi.
60’tan fazla ülkenin katılımıyla “IŞİD’le mücadele” için koalisyon kuran Washington, PYD unsurlarıyla daha derinlikli bir ilişkiye girmeye başladı. 2014’ün sonunda YPG Amerika’nın yoğun hava desteğiyle IŞİD’i bölgeden püskürtmeyi başardı.
* * * * *
ABD, YPG ile işbirliğini Kobani’den sonra da sürdürmeye devam etti. ABD, YPG’ye silah ve mühimmat yardımını arttırdı.
Haziran 2015’te Tel Abyad bölgesi IŞİD tarafından YPG’ye bırakıldı. Bu IŞİD-rejim ve PYD arasındaki Haseke anlaşmasıyla oldu. Haseke anlaşması çerçevesinde PYD ve rejim güçleri de Halep-Türkiye bağlantısını kesme konusunda mutabakata varmıştı.
Tel Abyad, bir Arap ve Türkmen bölgesiydi, nüfusun ezici bölümü bu unsurlardan oluşuyordu. Ancak kuzeydoğudaki Cezire kantonu ile Kobani arasında coğrafî bir bütünlük sağlayabilmek için burayı ele geçirmek gerekiyordu. PYD/YPG unsurları bu bölgeye girdikten sonra bölgedeki Arap ve Türkmen nüfusu buradan zorla göç ettirdi. Birçok insan hakları örgütü YPG’nin bölgede etnik temizlik yaptığını söyledi.
* * * * *
PKK’nın Suriye’deki uzantısı PYD ile bu derinlikte bir işbirliğine giren Amerika, Türkiye’nin tepkilerini hafifletmek için sahadaki operasyonları “Demokratik Suriye Güçleri” (DSG) adlı bir çatı örgütü kurarak yürütmeye başladı. Ekim 2015’te kurulan bu yapının çok büyük bir çoğunluğunu yine PYD/YPG unsurları oluşturuyordu ancak içlerine az miktarda Arap ve Türkmen unsur da katılmıştı.
* * * * *
Washington, gözü Afrin kantonunu diğer iki kantonla bağlamakta olan YPG ağırlıklı DSG’yi Rakka’ya yürütmek istedi. Rakka’nın kuzeyindeki Ayn İsa YPG’nin eline geçtikten sonra planda değişiklikler oldu ve Mayıs 2016’da rota Halep’in kuzeydoğu kırsalında bulunan Menbiç’e çevrildi. Böylece Fırat’ın batısına geçmeye başladılar. Türkiye’nin “kırmızı çizgi”si bu noktada aşılmış oldu. YPG, Menbiç’i Ağustos 2016’da ele geçirdi.
* * * * *
Fırat’ın batısına doğru ilerleyiş , bir başka deyişle kantonların birleştirilmesine dönük hamleler Türkiye'nin Ağustos 2016’daki “Fırat Kalkanı” isimli harekâtına kadar devam etti. 15 Temmuz’da talimatı Amerika’dan verilen bir darbe kalkışmasına mâruz kalan Türkiye bu hamleyi püskürttükten sonra 24 Ağustos’ta “Fırat Kalkanı” isimli harekâtını başlattı.
Harekât 12. gününde IŞİD’in Türkiye sınırıyla bağlantısını kesti ve Cerablus bölgesinin Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) denetimindeki Azez’le bağlantısını sağladı. “Fırat Kalkanı” isimli harekâtın başladığı günden bu yana Fırat’ın batısında 700 kilometrekarelik bir alan Türkiye destekli ÖSO’nun eline geçmiş oldu. Bu hamle, PYD’nin kantonları birleştirme niyetlerini de en azından kuzey bölgelerde sekteye uğrattı.