Lozan Üniversitesi tarafından hazırlanan 2023 yılı cezaevi raporuna göre, Türkiye’de 31 Ocak 2023 itibarıyla 348 bin 265 mahkum ve tutuklu bulunuyor. Türkiye’yi, İngiltere (90 bin 964), Fransa (72 bin 294) ve Polonya (71 bin 228) takip etti.
Rapor, Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında cezaevlerinde mevcut kapasitelerin giderek arttığı sonucuna vardı.
Mevcut 100 kişilik kapasiteler dikkate alındığında mahkum sayısı 31 Ocak 2023’te 31 Ocak 2022’ye kıyasla tüm üye ülkeler arasında ortalama yüzde 2 oranında arttı.
Araştırmaya katılan yedi ülke, her 100 kişilik kontenjan başına 105'ten fazla tutuklu ve mahkum düştüğünü bildirdi.
Bu oran Kıbrıs’ta 100 kişi başına 166 kişi iken Romanya’da 120, Fransa’da 119, Belçika’da 115, Macaristan’da 112, İtalya’da 109 ve Slovenya’da ise 107. Bu veri Türkiye’de ise 100 kişi.
Avrupa genelinde Ocak 2022'den Ocak 2023'e kadar cezaevi nüfus oranlarında önemli bir artış yaşandı.
Moldova bu bir yıllık periyot içinde yüzde 52 ile en yüksek artışa sahip ülke.
Moldova’yı yüzde 26 ile Kuzey Makedonya, yüzde 25 ile Kıbrıs ve yüzde 15 ile Türkiye izledi.
Cezaevi nüfusunun artışı sadece Malta (yüzde 22), Litvanya (yüzde 8,9), Estonya (yüzde 8,8) ve Yunanistan'da (yüzde 5,2) düştü. 23 ülkede ise sabit kaldı.
Rapor, Avrupa genelindeki 48 cezaevi idaresinden toplam cezaevi nüfusu, tutukluluk oranları ve aşırı kalabalıklaşma düzeyleri ile birlikte cezaevi nüfusunun yaş, cinsiyet ve uyruklara göre profilleri, intihar ve firar oranları gibi verileri içeriyor.
Türkiye pek çok istatistikte zirvede
Türkiye, Avrupa Konseyi ülkeleri içinde 100 bin kişi başına düşen 408 kişilik mahkum ve tutuklu sayısıyla en yüksek cezaevi nüfus oranına sahip ülke oldu.
Türkiye, kendisine bu alanda en yakın ülke olan Gürcistan’ın (100 bin kişi başına 256 kişi) yaklaşık 1,5 kat önünde.
Gürcistan (256), Azerbaycan (244) ve Moldova (242) bu istatistikte Türkiye’yi izleyen ülkeler.
Personel başına 4,5 mahkum ve tutuklunun düştüğü Türkiye, 31 Ocak 2023 itibarıyla bu oranın en yüksek olduğu ülke oldu. Türkiye’yi 2,7 ile Kuzey Makedonya ve Gürcistan ve 2,6 ile Sırbistan ve Kıbrıs takip etti.
500 binden fazla nüfusuna sahip ülkelerde cezaevlerindeki mahkum ve tutuklu sayısındaki 2005’ten 2023’e en büyük artış da yine Türkiye’de oldu. Türkiye’de bu tarihler arasındaki cezaevleri nüfusu yüzde 439 arttı. Bu sıralamada ikinci sırada ise yüzde 76’lık oranla Kıbrıs var.
‘Hapishane nüfusunun artması önemli bir sorun olmaya devam ediyor’
Araştırmayı yapan ekibin lideri Lozan Üniversitesi'nden Prof. Marcelo Aebi, üst üste ikinci yılda da Avrupa genelinde hapishane nüfus oranının hafif bir artış gösterdiğini vurguladı.
Covid-19 salgınının olduğu yıllarda hapishane nüfuslarında yaşanan azalmanın, mahkumların serbest bırakılması ve suçlardaki düşüşle nedeniyle yaşandığını hatırlatan Prof. Aebi, buna karşın son iki yıldaki artışın, 2013'ten bu yana hapishane nüfusu oranlarındaki genel güçlü düşüş eğilimiyle tam bir tezat oluşturduğunu söyledi.
Prof. Aebi, “Aşırı kalabalığın devam etmesi birçok cezaevi idaresi için önemli bir sorun olmaya devam ediyor” dedi.
Avrupa genelinde şiddet ve uyuşturucuyla ilgili suçlar, mahkumların hapis cezalarını çektikleri başlıca suçların yarısından fazlasını oluşturuyor.
Araştırmaya göre, uyuşturucu suçları hükümlü nüfusun yüzde 19'unu oluşturuyor. Bunu yüzde 13’lük oranla cinayet ve cinayete teşebbüs, yüzde 12’lik oranla hırsızlık, yüzde 8,9’luk oranla cinsel suçlar izliyor.
31 Ocak 2023 tarihinde, Avrupa cezaevlerindeki mahkumların ortalama olarak neredeyse üçte biri tutuklu yargılanıyor.
Yargılama öncesi tutukluların oranının en yüksek olduğu ülke yüzde 55’lik oranla Arnavutluk. Bu oran Ermenistan’da yüzde 53, Lüksemburg’ta yüzde 49, İsviçre’de ise yüzde 46 seviyesinde.
Avrupa cezaevlerindeki mahkumların ortalama yüzde 27'si ise yabancılardan oluşuyor.
500 bin'den fazla nüfusa sahip ülkeler arasında, cezaevlerinde en yüksek yabancı oranına sahip ülke yüzde 78 ile Lüksemburg oldu. İsviçre’de bu oran yüzde 71, Yunanistan’da yüzde 57, Kıbrıs’ta ise yüzde 55 olarak belirlendi.