Neil MacFarquhar & Cassandra Vinograd / Fikir Turu

Rusya’nın yeni Ukrayna cephesi komutanı kim?

Dokuzuncu ayına giren Rusya-Ukrayna savaşında Batı’nın silah desteğini arkasına alan Kiev yönetimi, Rus ordusuna darbe üstüne darbe vuruyor. Ukrayna’nın son olarak Herson bölgesinde Rus ordusu saflarına insansız hava araçları ile büyük kayıplar verdirdiği ve Kırım’ın Sivastopol Limanı’nda Rus donanmasına ait gemilere insansız deniz araçları ile saldırı gerçekleştirdiği haberleri veriliyor.

Ukrayna meselesinde istediği sonucu alamayan Kremlin yönetimi ise daha sert tedbirler arayışını sürdürüyor. ABD yönetimi, kısa süre önce üst düzey Rus komutanların Ukrayna’da taktik nükleer silah kullanma seçeneğini değerlendirdiğini ileri sürdü. Nükleer silah en son seçenek gibi görünse de bir süre önce “demir yumruklu” Rus General Sergey Surovikin’i Ukrayna cephesi komutanlığına getirerek Kiev’e karşı daha sert olacağı mesajını vermişti. Surovikin’in Ukrayna cephesi komutanlığına atanması Batı’da endişeyle karşılandı. New York Times’ta yayınlanan Neil MacFarquhar ve Cassandra Vinograd imzalı Surovikin portresi, bu endişelerin nedenini ortaya koyuyor:

“Rusya Savunma Bakanlığı geçen ay, peş peşe gelen geri çekilmelerin Rus kamuoyunda ordunun yetersizliği konusunda alışılmadık eleştirilere yol açması üzerine, Ukrayna’daki Rus güçlerin komutanlığına, gaddarlığı ile ün kazanmış ve karmaşık savaşlarda deneyim sahibi bir generali atadı.

Eylül ayında Rusya Savunma Bakanlığı, Rus kuvvetlerinin Ukrayna’nın kuzeydoğusunda utanç verici bir bozguna uğramasının ardından üst düzey bir lider değişikliğine gidileceğine ilişkin eşine nadir rastlanılan bir açıklama yapmıştı. Halen Rus Ordusu’nun Güney Garnizonu komutanı olan 55 yaşındaki General Sergey Surovikin, Rusya’nın hâlâ “özel askeri operasyon” olarak adlandırdığı savaşa liderlik edecek.

Üst düzey bir yetkilinin sosyal medyada paylaştığı bir mesaja göre, Doğu Garnizonu komutanlığına da bir atama yapıldı ve daha önce Ukrayna’nın işgal altındaki Donbas bölgesinde Rus birliklerini komuta eden Korgeneral Rüstem Muradov bu göreve getirildi.

Darbeciler arasındaydı

General Surovikin, askerliği sırasında siyasetle de dirsek temasındaydı.

Komutası altındaki askerlerin Ağustos 1991’de Sovyetler Birliği’nin son lideri Mihail Gorbaçov’a karşı başarısız bir darbe girişimi sırasında Moskova’da üç protestocuyu öldürmesinden sonra en az altı ay hapis yattı, ama sonunda yargılanmadan serbest bırakıldı.

Surovikin ayrıca, 1995 yılında yasadışı silah ticareti yapmaktan ertelenmiş bir ceza aldı, ama mahkumiyeti daha sonra bozuldu.

Surovikin orduda gaddarlığı ile şöhret yapmıştı.

Suriye’de görev yaptı

Sibirya bölgesindeki Novosibirsk bölgesindeki doğan General Surovikin, kariyerinin büyük bir bölümünde piyade komutanıydı.

Savunma Bakanlığı’nın internet sitesinde ve devlet medyasında yer alan biyografisine göre, 2000’lerin başında Çeçenistan’da görev yapmıştı.

2015’ten itibaren Suriye’ye müdahale eden Rus güçlerine önderlik etti.

Amerikalı komutanlar bazen çatışmaları önlemek için Suriye’de doğrudan onunla istişarelerde bulundu. 2017’de Suriye’de görev yaparken hiç beklenmedik biçimde Rusya’nın Suriye’deki hava kuvvetlerinin komutanı oldu. O yıla kadar Hava Kuvvetleri’nde hiç görev almamıştı.

Ancak Suriye’de de kötü bir şöhret elde etti: İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) 2020’de onun Suriye’deki insan hakları ihlallerinin “komuta sorumluluğunu” taşıyan askerler arasında bulunduğunu öne sürdü. HRW’ye göre Surovikin, Suriye’de hastaneler dahil sivil hedeflerin vurulması talimatını veren komutanlardan biriydi.

Surovikin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinden bir gün önce 23 Şubat’ta Avrupa Birliği yaptırım listesine alındı.

Putin neden onu seçti?

Surovikin’in deneyimi Ukrayna için biçilmiş kaftan olabilir. Çünkü Ukrayna taarruza geçtiği son haftalarda Ukrayna’daki Rus kuvvetleri piyade, topçu ve hava kuvvetleri arasında koordinasyon eksikliğinden mustarip.

Ukrayna askerî istihbarat servisi başkanı General Kyrylo O. Budanov, Haziran ayında yaptığı açıklamada, “Surovikin bombardıman uçakları ve füzelerle nasıl savaşılacağını iyi biliyor“ demişti.

Virginia merkezli bir savunma araştırma enstitüsü olan C.N.A.’nın Rusya çalışmaları direktörü Michael Kofman, General Surovkin’in resmen atanmadan önce de Rusya’nın Ukrayna’daki birliklerine komuta ettiğine inanıyor.

Kofman da Surovikin’in gaddarlığına dikkat çekiyor ve “Astlarıyla arası soğuk ve öfkesiyle tanınan oldukça acımasız bir komutan olarak biliniyor” diyor.

Ukrayna’da gidişatı değiştirebilir mi?

Uzmanlara göre, Rus ordusunun içine gömüldüğü yapısal sorunlar göz önüne alındığında komutan değişiklikleri yapılsa bile, herhangi bir subayın fark yaratması zor olacak. Kofman, “Resmî açıklamanın sahada çok fazla fark yaratıp yaratmayacağı belirsiz” diyor.

Avrupa’daki ABD Ordusu’nun eski komutanı Frederick B. Hodges, “Bu atama onların tüm sorunlarını çözmeyecek. Yozlaşma ve hazırlık eksikliği gibi sorunlar kurumsal ve köklü kusurlardır” dedi.

General Surovikin, bir sonraki muhtemel genelkurmay başkanı olarak görülüyor.

Suriye’de yoğun bir şekilde konuşlandırılan Wagner paralı asker grubunun kurucusu Yevgeny Prigozhin, General Surovikin’i “efsanevi” olarak nitelendiriyor. Bu da atamanın sadece, orduyu açıkça eleştiren Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın bazı sağcı şahinleri yatıştırmak için yapıldığına dair bir işaret. Live 24 Haber Ajansı’na konuşan Prigozhin, “Surovikin Rus ordusundaki en yetkin komutandır” demişti.”