HAKSÖZ HABER

Allah Resulü (s)’nün örnekliğini anlamak açısından hadis külliyatımız en önemli kaynak olma özelliğine sahip. Dünya ilim tarihinde biricik bir konuma sahip olan hadis ilminin başka hiçbir düşünce geleneğinde benzeri bulunmuyor. Hadislere dönük hassasiyet aynı zamanda ilim geleneğimizle kurduğumuz ilişki açısından da oldukça önemli şüphesiz.

Haksöz Haber’de, İmam Nevevi’nin (Allah ona rahmet etsin) bir Müslümanın günlük hayatında ihtiyaç duyacağı âyet ve hadisleri derlediği eseri RİYÂZÜ’s-SÂLİHÎN’den belirli veya irtibatlı konular ile alakalı hadisleri okuyucularımıza aktarmaya devam ediyoruz.

Riya hastalığı ve yalanın zararları

Kötü davranış dikkatsizliğin eseri dahi olsa zamanla kalpte yer edinebilir. Bu sebeple büyük küçük demeden Müslümanların meşru olmayan davranışlardan uzak durmaları, çevrelerindeki insanları da bu noktada üslubunca uyarmaları gerekmektedir.

Bu hafta mevzu bahis edineceğimiz riya ise Müslümanların ahlaki özellikleri ile temelden çatışan bir hastalıktır. Riya varlık alemindeki konumunu tam olarak anlayamamış, ontolojik problemleri olan insanların içine düştükleri bir haldir. Yaratılışı gereği fıtratında bulunan hasletlerin farkına varamayan insanlar riya çölüne düşerler. Riya bir karakter problemi olduğu gibi günümüzde oldukça yaygın bir hastalıktır. Modern zamanlar insanları ikiyüzlü davranmaya itmektedir. Siyasi ve ekonomik sistemler riyakarlığı bir ‘onaylanma’ beklentisi içinde teşvik etmektedir. Yalan başlı başına bir hastalık olmakla birlikte riyanın da dölyatağıdır.

Ayetler:

1- Bunlar, insanlardan gizlenmeye çalışırlar da Allah’tan gizlenmezler. Hâlbuki Allah, geceleyin, razı olmayacağı sözleri kurarlarken onlarla beraberdir. Allah, onların yaptıklarını (ilmiyle) kuşatmıştır. (Nisâ, 4/108)

2- Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme... (İsrâ, 17/36)

3- İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve kaydeden) hazır bir (melek) bulunmasın. (Kâf, 50/18)

Hadisler:

1-Ebû Hüreyre’den Resûlullah’ın (s.a.v) şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:

“İnsanların (altın, gümüş vb.) madenleri gibi olduklarını görürsünüz. Câhiliye devrinde hayırlı olanlar, anlayışlı olduklarında İslâm devrinde de hayırlıdırlar. Yönetim hususunda da insanların en hayırlıları, yöneticiliği hoş görmeyenlerdir. İnsanların en kötü olanları ise, birine bir yüzle, diğerine de başka bir yüzle gelen iki yüzlü kimselerdir.”

Buhari, Müslim

2- (Abdullah b. Ömer’in torunu) Muhammed b. Zeyd anlatıyor:

Bir gün bazı kimseler, dedesi Abdullah’a; “Biz yöneticilerimizin yanına girdiğimizde, onlara dışarıda söylediklerimizin tersini söylüyoruz?” dediler. Abdullah b. Ömer (ra), “Biz bunu Resûlullah zamanında ikiyüzlülük sayardık.” dedi.

Buhari

3- İbn Mes’ûd’dan (r) rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Doğru sözlülük iyiliğe, iyilik de cennete götürür. Kişi doğru söyleye söyleye Allah katında “sıddîk” (dürüst) olarak tescillenir. Yalan ise kötülüğe, kötülük de cehenneme götürür. İnsan yalancılık yapa yapa nihayet Allah katında “yalancı” olarak tescillenir.”

Buhari, Müslim

4- Abdullah b. Amr b. Âs’tan (ra) nakledildiğine göre, Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Şu dört huy kimde bulunursa o, tam bir münafık olur. Kimde bunlardan biri bulunursa onu bırakıncaya kadar kendisinde münafıklıktan bir özellik kalmış olur: (Kendisine bir şey) emanet edildiğinde ihanet eder. Konuştuğunda yalan söyler. Söz verdiğinde sözünü tutmaz. Husumet güttüğünde haddi aşar.“

Buhari, Müslim

5- İbn Ömer’den (ra) rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“En büyük iftira, kişinin görmediği bir rüyayı anlatarak kendi gözlerine iftira etmesidir.”

Buhari

6- . Huzeyfe’den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Ara bozmak için laf getirip götüren kimse, cennete giremez.”

Buhari, Müslim

7- İbn Mes’ûd’dan (ra) rivayet edildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurdu:

 –"Size “el-adhu” kelimesinin ne demek olduğunu söyleyeyim mi? O, insanların arasını bozmak için laf taşımaktır."¹

Müslim

8- Ebû Bekre’nin (ra) şöyle dediği nakledilmiştir:

Resûlullah (s.a.v) :

–“En büyük günahları(n ne olduğunu) size söyleyeyim mi?” dedi. –Evet, ey Allah’ın Resûlü, dedik. –“Allah’a şirk koşmak, anne-babaya isyankâr olmaktır,” dedi. Yaslanmış vaziyetteyken doğrulup oturdu ve:

 –“Bir de yalan söz ve yalancı şahitlik,” buyurdu. Bu cümleyi o kadar tekrar etti ki biz, “Keşke sussa!” dedik.

Buhari, Müslim