Özlem Temena, Tükenmezhaber sitesinde yazdığı yazısında göçmen çocukların eğitimden uzak kalması ile beraber çocuk işçiliğe yöneldiğini belirtiyor. Türkiye'de göçmenlerin uyum sorunu yaşadığına dikkat çeken Temena'nın "Okula gidemeyen mülteci çocuklar, çocuk işçi oluyor" başlıklı yazısını okurlarımızın ilgisine sunuyoruz.

Pandemide okulları en uzun süre kapalı tutan ülke ünvanına sahip Türkiye’de bugün okullar açılıyor. İki yıl süren uzun bir aranın ardından öğrenciler ve öğretmenler yeniden okul sıralarında heyecanla bir araya geliyor. Ancak bu heyecandan mahrum olan bir kesim var; Mülteci çocuklar...

Suriye'deki savaşla birlikte Türkiye'ye gelen ve geldikleri illere kayıtları yapılan birçok Suriyeli o şehirlerde iş bulamadıkları için İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlere göç etti. Ancak 2019 yılında İçişleri Bakanlığı'nın genelgesiyle birlikte 'İstanbul’da kaydı bulunmayan Suriyeliler’in kayıtlı oldukları şehirlere gönderilmesi' kararı alındı. Bu kararla birlikte kayıtlı oldukları illerin dışında bulunan mülteciler eğitim ve sağlık hakkından da faydalanamadı. İstanbul Valiliği de 'İstanbul’da kaydı olmayan 6 bin 416 Suriyeli’nin geçici barınma merkezlerine yönlendirildiği'ni açıklamıştı.

GÖNDERİLEN MÜLTECİLER İŞSİZLİK NEDENİYLE İSTANBUL'A GERİ DÖNDÜ

Ancak genelgeye rağmen İstanbul dışına gönderilen mültecilerin birçoğu gittikleri yerlerde işsizlik nedeniyle yaşamlarını sürdürebilmek  için geri döndü. Üstelik İstanbul’da kayıtlı olmayan Suriyeli sayısı 6-7 bin kişinin çok çok üzerinde. 

ÇOCUKLAR EĞİTİM HAKKINDAN MAHRUM KALDI

Yayınlanan genelge aynı zamanda mültecilerin çocuklarının ancak kayıtlı oldukları şehirlerde okula gitmesini zorunlu kılıyor. Bu madde nedeniyle de çok sayıda mülteci çocuk okula gidemiyor. Pandemi yüzünden 2 yıl eğitimden mahrum kalan mülteci çocuklar şimdi de okul kapılarından geri çevriliyor. 

Özellikle çok sayıda Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan İstanbul'un İkitelli ilçesinde görüştüğümüz mülteci kadınlar çocuklarını okula kayıt yaptıramamaktan şikayetçi.

'ÇOCUĞUN ANCAK KİLİS'TE OKULA GİDEBİLİR DEDİLER AMA BENİM EVİM BURA, GERİ DÖNEMEM'

Savaşın şiddetlenmesiyle Halep'i terk ederek önce Kilis'e ardından da İstanbul'a gelen Fatma, 10 yaşındaki oğlunun ancak bir sene okula gidebildiğimi söylüyor. Kayıt döneminde okula gittiğini ancak kapıdan geri çevrildiğini söyleyen Fatma, "Oğlum ancak bir sene okula gidebildi. Araya pandemi girdi, 2 senedir okul yüzü görmüyor. Çocuğumun ancak 'Kilis'te okula gidebileceği' söylendi ancak benim evim artık burada, geri dönemem" diyor.

'ÇOCUKLARIM OKULA GİDEMİYOR'

Kilis'te iş imkanı bulmadıkları için İstanbul'da akarabalarının yanına geldiklerini söyleyen Fatma, yaşadıkları mağduriyeti şöyle anlattı;

"Türkiye'ye giriş yaptığımızda ilk kaydımızı Kilis'te olduk. Eşim iş bulmak için İstanbul'a akrabalarının yanına geldi. Ben de burada mülteci kadınlarla ev iş yaparak eve katkıda bulunuyorum. Ancak çocuklarım okula gidemiyor. Oğlum ancak 1 yıl okul yüzü gördü. Geride iki çocuğum var, onlar için de aynı durum geçerli. 'Kilis'e gitmem gerektiğini' söylediler, ben hayatımı yeniden nasıl bozayım?"  

'OKUMA YAZMAYI UNUTACAK'

Pandemi döneminde geçilen 'uzaktan eğitimden' faydalanamadıkarını da belirten Fatma şöyle devam ediyor;

"Salgın nedeniyle okullar kapandı. Okullarda çocuklara tablet dağıtıldı ancak mültecilerin çocuklarına herhangi bir yardım yapılmadı. Benim çocuklarım bu ülkede büyüyor ancak bu ülkenin okuluna gidemiyor. Kilis'e dönmem mümkün değil. Okula gidebilseydi ikinci sınıfa geçmesi gerekiyordu. Artık okuma yazmayı da unutacak."

Okul hayatından dışlanan Suriyeli çocuklar, sosyal yaşama karışmakta da sıkıntı yaşıyor. Halep'ten gelen Emel'in çocukları ise tüm günlerini evde, dört duvar arasında geçiriyor.

MÜLTECİ ÇOCUK: PARKLARA GİDEMİYORUZ, DİĞER ÇOCUKLAR BİZİMLE OYNAMAK İSTEMİYOR

Oyun alanlarından dışladığını söyleyen 13 yaşındaki .M. yaşadığı ayrımcılığı şöyle anlatıyor;

"Parklara gidemiyoruz. Diğer çocuklar bizimle oynamak istemiyorlar. Aileleri bizim geri gitmemizi istiyor, o yüzden evden dışarı çıkmak istemiyorum"

3 AY OKULA GİDEBİLDİ, ŞİMDİ GÜNLÜK 80 TL'YE ÇOCUK İŞÇİ

Çok sayıda ayakkabı ve tekstil imalathanesini barındıran İkitelli'de Suriyeli çocuk işçi Muhammed'le konuşuyoruz. 13 yaşındaki Muhammed daha 3 yaşındayken Türkiye'ye gelmiş. 7 yaşındayken sadece 3 ay okula gidebilmiş. Okula kaydının silindiğini söyleyen Muhammed tekstil atölyesinde işe başlamış. Günlük 80 TL'ye çalışığını söyleyen Muhammed yeniden okula devam etmek istiyor.

'PARA BİRİKTİRİNCE OKULA DÖNECEĞİM'

"3 sene önce okula gidiyordum. Türkçem çok iyi değildi ama okuma yazma öğreniyordum. Sonrasında okuldan kaydım alındı. Okuldan sonra işe başladım. Yeterli para biriktirince okula geri dönmek istiyorum. Ancak bize 'geldiğiniz yere gidin' diyorlar." 

Aynı atölyede çalışan bir diğer çocuk işçi Sait ise söze karşıyor:

"Bütün çocuklar okula gidiyor. Bir tek bizi okulda istemiyorlar. Okula giden çocukla gitmeyen arasında büyük fark oluyor."

'OKULA GİDEMEYEN ÇOCUKLAR İŞÇİ OLUYOR'

Emek Partisi'nin Göç ve Mülteciler Bürosu üyesi aynı zamanda Küçükçekmece İlçe Başkanı Neslihan Karyemez ise  'İçişleri Bakanlığı'nın genelgesiyle çok sayıda mültecinin geri gönderildiğini' söylüyor. 

"Genelgenin yayınlanmasıyla birlikte sokaklarda polisler kimlik kontrolü yapmaya başladı. Kimi evlerin kapıları çalınarak adresleri tespit edildi, gitmeleri için süre verildi. Ancak gönderildikleri yerlerde iş bulamayan mültecilerin birçoğu geri döndü. Göç İdaresi burada kayıtlı olmayan mültecilere bakmadığı için mağduruyetler yaşanıyor. En büyük sıkıntıyı da çocuklar ve kadınlar yaşıyor."

Okula gidemeyen çocukların küçük yaşta işçi olduğunu altını çizen Karyemez, şöyle devam ediyor;

"Mülteciler ne kadar ucuz işgücü olarak görülüyorsa bu çocuklarda iki katı oluyor. Okula gidemeyen, topluma karışamayan, herhangi bir gelecek kurmasına izin verilmeyen çocuklar ya cemaat evlerine ya da atölyelere mahkum ediliyor. Savaş nedeniyle mağdur olan çocukların gelecek kurmaları ise imkansız. Atölyeler çocuk işçilerle dolu. Patronlar ise ucuz işgücü sağladıklar için bu durumdan oldukça memnun. Bu durumda çocuklar ya işçi olmaya ya da bir cemaatin parçası olmaya zorlanıyor."

ANKARA'DA DA BENZER KARAR ALINDI

Altındağ'da mültecilere yönelik saldırının ardından benzer bir karar da Ankara'da alındı. İçişleri Bakanlığı'nın aldığı yeni karar doğrultusunda, "2 Eylül 2021 tarihinden geçerli olmak üzere Ankara ili mülki sınırları geçici koruma kaydına kapatıldı. Ankara'daki Suriyeliler kayıtlı olduğu illere gönderilecek". Bu kararla birlikte Ankara'da yaşayan mülteciler sağlık ve eğitim hakkından yararlanamayacak.