İslam tarihinde, yirminci yüzyıl bir dönüm noktası olarak anılacak. Önemi, İslam'ın yitiriliş ve yeniden kazanılışının aynı yüzyılda gerçekleşmesinde yatıyor. Birinci Dünya Savaşı ertesinde, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupalı sömürgeci güçlerce kapanın elinde kalmacasına bir toprak yağmasına uğratılmasının ardından, 1924 yılında, Hilafet, modern Türkiye devletinin kurucusu laik bir müslüman' olan Kemal Atatürk tarafından ortadan kaldırıldı. Bu son imparatorluğu ile birlikte İslam'ın son sayfalarının da çevrildiği izlenimi artık hem Müslümanlar, hem de Batılı güçlerce paylaşılmaya başlanmıştı. Fakat, aradan çok geçmeden İran, bir İslam Cumhuriyeti olarak belirdi ve ortaya çıkışıyla birlikte son iki yüzyıldır pek -daha doğrusu hiç- görülmeyen bir tarzda global İslami uyanışı doğurdu.

Ayetullah Humeyni'nin iktidara yürüyüşü ve İslam Devleti olgusu diğer Müslüman halklar nazarında oluşturduğu örnek açısından yerli idarecilere korku saldı. Uluslararası siyaset arenasında da, iki hakim süpergüç kendilerini aşağılanmış bir pozisyonda buldular. Nüfuz bölgelerindeki bağımlı rejimlerine olduğu kadar, kendi evrensel çıkarlarına da yönelen bir tehdit ile karşı karşıya idiler.

Batılı gazetecilerce İran olayını tanımlamak için yeni bir jargon (özel dil) icat edildi ve rastgele kullanıldı. İslamî 'diriliş', 'fundamentalizm', 'kimliğin öne çıkışı', ve 'canlanış' gibi kalıplara bolca rastlanmaktaydı. Tüm bu kalıpların ortak varsayımı ise, evvelce ölmüş bir şeyin hayata yeniden dönüşünü içermeğiydi, İslam'ın anlaşılmasında külli bir cehalet sergilenmekteydi.

İslam Cumhuriyetinin ortaya çıkışı Batılı akademik teorisyenler arasında bir kafa karışıklığına yol açtı. O zamana dek, sosyal ve siyasal bilimciler kendi alan araştırmalarından türettikleri bir ilke üzerinde görüş birliği içindeydiler: "Modernizasyon' ilkesi. Modernizasyon teorisi, hangi toplumda olursa olsun, tüm geleneksel güçlerin doğası gereği geri ve geriye dönük olduğunu, bunların 'ekonomik' ve 'sosyal' kalkınma olarak tanımlanan ilerleme yolunda engeller oluşturduğunu ileri sürmekteydi. Eğer azgelişmiş ülkeler modernleşme yolunda sürekli ileriye doğru adımlar atarsa geleneksel güçler ve engeller aşılabilirdi. Realite de, bu teorinin tezahür biçimi, bir devletin 'ekonomik' kalkınmasının Batılı kapitalist ekonomilere entegre olması ve 'siyasal* kalkınmasının da Batılı siyasal sistemlerin model alınması şeklinde gerçekleşiyordu. Modernizasyon teorisine göre en önemli engeli, özellikle Müslüman ülkelerde, dinin geleneksel gücü teşkil ediyordu. İran İslam Cumhuriyeti'nin kuruluşu bu noktada modernizasyon teorisinin temellerini sarstı, çünkü geleneksel bir güç devlet kurmuştu. Şu halde bu devlet ileriye mi, yoksa geriye mi dönüktü? Eğer ileriye dönük ise, hangi yöne doğru idi? Ayrıca bu ayaklanmanın nedeni bizatihi hızlı modernleşmenin kendisi mi idi? Diğer Müslüman ülkelerde de benzer devrimlerin tekrarlanması söz konusu muydu?

İslam Dünyasında Siyasal Tansiyonun Yükselişi

İran İslam Cumhuriyeti'nin doğuşu beş önemli faktör ortaya çıkardı. İlk olarak, İslam Dünyası'nda asırlardır görülmeyen bir biçimde, Müslüman bir toplumda İslam'dan kaynaklanan bir devrim meydana geliyordu. Üçüncü dünyada gerçekleşen devrimlerde genellikle ya 1917 Bolşevik Devrimi, ya Mao Zedung önder liginde Çin'de ya da Fidel Castro'nun önderliğinde Küba'da gerçeklesen devrimler model alınmaktaydı.

İkinci olarak, İran İslam Devrimi siyasal bir olaydı. Eğer İslam'a doğru bir yakınlık, bir eğilim veya arzu canlılığım koruyor olmasaydı, hem aydınların hem de kitlelerin birlikte siyasal seferberliği (mobilizasyonu) başarılamazdı. Öyleyse, Müslüman toplumların siyasal kültürü nasıl açıklanacak? Modernleşmenin çoğunluk tarafından reddedilmiş ve kaçınılmışken, yalnızca Batılılaşmış Müslüman elitler İle sınırlı kaldığı olgusu doğru değil midir?

Üçüncü olarak, İran İslam Devrimi, İslam'ın kökeni ve merkezi olarak kabul edilen bir Suudi Arabistan'da değil de, İslam Dünyasının bir çevre ülkesinde ortaya çıkmıştır. Burada merkeze doğru yayılmasının söz konusu olup olmayacağı sorusu gündeme gelmektedir. Böyle bir yayılmanın çok ciddi uluslararası yankılara yol açabileceği tartışılmaz. Suudi Arabistan uzunca bir süredir Körfez'de Amerika güdümünde bir devlet konumunda ve 1979'dan önce de Amerika'nın Körfez politikasının iki temel sütunundan biri olarak değerlendirilmekteydi. Diğer sütunu ise Şah'ın İran'ı oluşturmaktaydı. Monarşilerden birinin sökülüp atılması diğerinin aşırı bir hassasiyet içine girmesine neden oldu. İslam'ın merkezinde olarak, Suudi Arabistan fitili daha çok ülkedeki mevcut ekonomik koşullar tarafından tutuşturulmuş bir dinamit fıçısının üstünde duruyor görünümünde. Milyonlarca petro-dolar petrol devletlerinin kasalarına dökülmesine rağmen, izlenen ekonomik politika sonucunda zenginler daha da zenginleşirken, fakirler çok kısıtlı ölçüde yararlanmaktadırlar. Arap petrol devletlerinin vatandaşlarına sağladığı ücretsiz eğitim, vergisiz gelir ve ücretsiz sağlık hizmetlerine rağmen, hayat tarzları ve sınırsız tüketimleriyle zenginler ile fakir vatandaşların hayat tarzı arasında dramatik bir uçurum doğuran sınıfsal bir yapı ortaya çıkmıştır.

Dördüncü olarak, İran devrimi Müslüman toplulukların Batılılaşmış yönetici elitlerini sarsıntıya uğratacak şok dalgalarına neden oldu. Dinin siyasetten ayrı olması gerektiğine halkı ikna etmek için laiklik vurgulanıyor ve siyasal meşruiyetin ancak laik ideolojik platformlar temelinde seçimler yoluyla kazanılabileceği varsayılıyordu. Fakat İslam devrimi, İslami meşruiyet olmazsa tüm laik yönetici elitlerin iktidarlarının güvenliksiz olduğunu gösterdi.

Son olarak, İslam devriminin etkisi yalnızca İslam dünyasının iç iktidar yapıları ile sınırlı kalmamış, aynı zamanda İslam topraklarında Batı'nın nüfuz alanlarına da bir tehdit oluşturmuştur. Müslüman ülkeler arasında İslami siyasi bir meşruiyet gereksiniminin doğduğu noktada, bu devletlerin her birinde Batının siyasal nüfuz alanlarını tehdit ve tüketici pazarı ve yatırımlar açısından Batı'nın ekonomik kayıplarla karşılaşmasını getirecek olan devrimlerin ve çatışmaların olması kaçınılmazdır.

İslami devrim dalgasının Önüne set çekmek için yerli yöneticiler ve Batılı müttefiklerince üç önemli adım atıldı, ilk olarak, tüm İslami grupları kontrol altına almak için karşı tedbirler alındı. Herhangi bir İslami grubun siyasallaştığına ilişkin en küçük bir şüpheyi, grubun ezilmesi, yasaklanması, üyelerinin tutuklanması, hapsedilmesi, işkence ve infazlar izledi. Örnek vermek gerekirse Mısır'da, Türkiye'de, Endonezya'da, devrim öncesi İran'da, Suriye'de, Tunus'ta bunlar yaşanmıştır. Yalnızca zengin ve fakir arasında ekonomik bir uçurum değil, aynı zamanda yöneticiler ve yönetilenler arasında dini bir uçurumun olduğunu çok iyi bilen yönetici elitlerin hüküm sürdüğü bu ülkelerde devlet baskısı ve terörü had safhaya ulaşmıştır.

İkinci olarak, İslam tehlikesini karşılamak için, bu bağımlı devletler süper-güçlerle aralarındaki ilişkileri daha bir güçlendirmiştir. Örneğin, Afganistan'da, Marksist rejim, rejimi ortadan kaldırmak için mücadele eden mücahid güçlere karşı, Sovyetlerle çok yönlü askeri ilişkilere girmiştir. Mısır, Endonezya, İran, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri de ABD ile işbirliğini arttırmışlardır. Amerika açısından, kendine bağımlı bir ülkenin hamisi olarak, siyasal güvenilirliğinin test edildiği durumlar da olmuştur. İran'da, 1953 yılında, Başbakan Musaddık'ın ulusal güçleri monarşiye karşı bir tehdit oluşturunca, CIA monarşiyi korumak için başarılı bir askeri darbe kotarmıştır. Bununla birlikte, 1979 yılında, İslam devrimi karşısında aynı başarıyı tekrarlayamamıştır. Bu noktada, Suudi monarşisinin güvenliğinin nasıl sağlanacağı sorusu ortaya çıkmaktadır. Bunun için, Başkan Carter ve halefi Başkan Reagan tarafından sürekli destek sözleri verilmiş ve Amerika'nın İslami güçlerin rejimi devirmesine göz yummayacağı konusunda Suudi monarşisini temin etmek için askeri işbirliği arttırılmıştır.

Üçüncü olarak, 'İslamîzasyon' kılıfı altında İslam'ın çarpıtılmış bir biçimi propaganda edilmiştir. İslamizasyon yönetici sınıfın İslami görünmesini sağlayan bir göz boyama biçimidir. Bu farklı biçimin iki ayırıcı özelliği vardır: pasifîst ve törensel (ritüalistik) bir İslam. Pasifist yön ile dinîn siyasetten ayrılığı vurgulanırken, törensel yön ile İslam, beş şartın (kelime-i şehadet, namaz, oruç, hac ve zekat) yerine getirilmesine indirgenmektedir. Amaç sessiz bir biçimde bunların tatbik edilmesi ve soru sorulmamasını sağlamaktır. Böylelikle tüm bu şartlar amaca giden bir yol olmaktan çıkarılarak, kendi içinde bir amaç haline getirilir.

İslamizasyonun, uygulama biçimi ile, Orta Doğu'daki (Suudi Arabistan, Mısır), Güney Asya'daki (Pakistan, Bengaldeş), Güneydoğu Asya'daki (Endonezya, Malezya) ve Kuzey Afrika'daki (Tunus, Cezayir, Libya, Fas) Müslüman ülkelerde laikleştirme (sekülarizasyon) sürecinin yerine ikame edildiği görüntüsü verildi. Fakat İslamizasyon gerçekçi bakış ile çelişmekteydi. İslamizasyon süreci bütüncüllükten uzak ve özünde ıslahatçı (reformative) idi. Köktenci bir dönüşümden çok, görüntüsel İslami değişikliklerle uğraşılıyor ve İslami gruplar pasifize edilirken, devlete ve hakim rejime İslami meşruiyet sağlama amacı güdülüyordu. Hem Enver Sedat'ın, hem de halefi Hüsnü Mübarek'in bir yandan İslami gruplara ulufeler dağıtırken, öte yandan anayasal değişiklikler yaptığı Mısır'da bunun örnekleri görülebilir. Yine Suudi Arabistan'da Melik Fnhd isminden 'majesteleri' unvanını atarken, 'Hadim-ul Harameyn' unvanını kullanmaya başlıyordu. Pakistan ve Endonezya'nın her ikisi de îslami görünmek uğruna, İslami gruplara ayrıcalıklar tanıdılar. Fakat bu ülkelerin tümünde siyasal iktidar laik, Batılılaşmış yönetici sınıfların ellerinde kaldı. Hemen hepsinde yöneticiler kendilerini destekleyecek ulemayı veya aynı işlevi görecek organları belirlediler ve Rabıtat-ul-Alemil İslami (Dünya İslam Birliği) ve Pakistan İslami ideoloji Konseyi gibi kulağa hoş gelen isimlerle kurumlar oluşturdular.

Yabancılaşmış ve Gerçekçi (Hakiki) İslami Bakış Açıları

Müslüman ülkelerin genel ahvalinin de çok açık bir biçimde ortaya koyabileceği gibi, realite İslam değil, halkın duyarlılığının önüne geçmek için İslami görüntü vermeye çalışılan bir süreç olan İslamizasyondur. Peki, öyleyse İslam'ın gerçek özü nedir? Aşağıda üzerinde duracak olduğumuz altı boyut yabancılaşmış ve gerçekçi İslami bakış açılan (perspektifleri) arasındaki farkı ortaya koyacaktır. Aşağıdaki tablo İslam'ın anahtar kavramları ve İslam tarihinin önemli olayları zemininde yabancılaşmış ve gerçekçi bakış açılarını karşılaştırmaktadır, fakat belirtilmesi gerekir ki, burada sözü edilen altı boyut farklılıkları göstermek için seçilmiş tekil örneklerdir. Aslında İslami her bir kavrama kimin bakış açısından ve hangi amaçla değerlendirildiğine bağlı olarak bu iki bakış açısından biriyle yaklaşılabilir. İlk olarak 'yabancılaşmış' ve 'gerçekçi' diye tanımladığımız kavramsal kategorilerin açıklanması yerinde olur.

Yabancılaşma (alinasyon), bir şeyden uzaklaşmış, soğutulmuş veya kendilerini herhangi bir şey ifade etmeyen anlamsız bir dünya ile karşı karşıya bulan insanlar için kullanılan sosyolojik bir kavramdır. Burada yabancılaşma kavramı, gerçek anlamı ya görmezden gelinmiş, ya kısmen açıklanmış ve yahutta bir başka anlam yüklenerek tahrif edilmiş olan İslam'dan uzaklaşmayı ifade etmektedir. İktidarın ve servetin kendileri için İslam'dan daha değerli olduğu Beni Ümeyye döneminden beri Müslümanlar tüm bu üç hali de yaşamışlardır, iktidarlar kendi tahrifatlarını meşrulaştıracak ve aklileştirecek ulemaya sahip olmuşlardır. Benzer şekilde, kendi efendilerinin İslam dünyasında kurduğu sömürge imparatorluklarını korumak için İslam hakkında uzmanlaşan oryantalistler tarafından da kendi amaçlarına uygun bir İslam'ın yaygınlaşmasını sağlayacak şekilde bir literatür oluşturulmuştur. İktidar ve servetleri noktasında mevcut statükoyu sürdürebilmek için materyalizm, ateizm, marksizm veya sosyalizm gibi laik ideolojilere bağlılık zemininde değişik konumlarda bulunan, İslam dünyasının laik yöneticileri de yabancılaştırılmıştır. Bununla birlikte, İslam'a yabancılaşmalarına rağmen bu yöneticiler bunu açıkça ortaya koyacak kadar cesur değildirler. Bu nedenle, Afganistan'ın Marksist yöneticileri dahi halkın gözünde gayri İslami görünmeyi göze alamamaktadırlar.

Burada kullandığımız gerçekçi bakış açısı kavramının realist felsefi doktrin ile bir ilişkisi yoktur, fakat İslami kavramların, kişilerin, olgu ve olayların ördüğü İslam'ın hakiki, gerçek özüne bir atıftır. Bu kavramlar Tevhid ve Cihaddır; kişi, Allah'ın Rasulü olarak davranan ve kendisine gelen vahiyler Kur'an'da toplanmış Hz. Muhammed (s)'in kendisidir. Tarihsel olaylar, vahyi mesajı izleyerek, daha sonra Raşid Halifeler tarafından yönetilecek olan İslam devletinin kurulması ve İslam devleti-sonrası dönemde yaşanan acı bir imtihan olan Kerbela trajedisidir. Tevhid gibi, İslam'ın Ön plana çıkardığı bir çok kavram arasında en önemlilerinden biri de Cihaddır. Bu kavram yalnızca Beş Şartı vurgulamakla yetinen yabancılaşmış bakış açısı tarafından unutulmaya terk edilmiştir. Diğer bir ifade ile, Kur'an'ın Ön plana çıkarılan yönleri ile belli amaçlar gözetilmiş, öte yandan siyasal içeriği olan yönleri ise atlanmıştır.

Tablo

İslam Hakkında Yabancılaşmış ve Gerçekçi Bakış açıları

İslam'ı bu boyutlarıyla kabul bir müminin gerçekçi bir bakış açısı kazanması için vazgeçilmezdir. İlk üç boyutu kabul etmeksizin kimse Müslüman olduğu iddiasında bulunamaz; diğer üç boyut da Raşid Halifeler'in dini ve siyasi lider oldukları ve Allah'tan bir emanet olarak korudukları, ilk olarak İslam Peygamberi tarafından kurulmuş şekliyle tezahür eden İslam'ın devlet boyutlarını oluşturur,

Cahiliyye dönemi son halife Ali b. Ibn-i Ebu Talib (656-66l)'in hemen ardından tekrar dişlerini gösterdi. İslam Devleti Beni Ümeyye hanedanını başlatan Suriye valisinin güçlerince gaspedilmişti. Hz. Peygamber'in torunu ortaya çıkan bu devleti tanımayınca Irak'ın Kerbela şehrinde çatışmaya zorlandı, İslam'ın temel siyasal bir ilkesi olan "İslami olmayan bir devletin başına -bu olayda Yezid b. Muaviye'nin (661-680) temsil ettiği- itaat etmeme" uğruna mücadele ederek can verdi. Bütün dünya Müslümanları Kerbela trajedisini çok iyi bilmekte ve Muharrem ayında bu olayı anmaktadırlar. Aşağıda altı boyutun her biri gerçekçi bakış açısından açıklanacaktır.

Tevhid Boyutu

Bu, Müslüman grupları siyasal eyleme yönelten İslam'ın merkezi bir boyutudur. Yabancılaşmış bakış açısının izleyicileri bunu çok basit bir biçimde Allah'ın bir olduğunun ileri sürülmesi şeklinde yorumlarlar. Bu yorumlama, Tanrı'yı Baba, Oğul ve Ruhül Kudüs şeklinde birleştiren Hıristiyanlığın Teslis doktrininden çok farklı değildir. Bu şekilde anlaşılması Tevhid'i gayri siyasi bir kavram şekline sokar. Halbuki, Kur'an Tanrı'yı yalnızca insanlığın yaratıcısı olarak değil, aynı zamanda tüm kainatın hakimi olarak da belirtir. Pasif olmaktan ziyade, Tanrı aktif bir biçimde, iyiyi hakim kılmak ve kötülüğü ortadan kaldırmak için kendi yolunda mücadele edenlere yardım eder. Bu bakış açısını kabul edenler, şeytani güçlere karşı konulması ve bunların yok edilmesi gerektiğine inandıklarından, inançları siyasal bir boyut kazanmaktadır. Eğer, Kur'an'ın ileri sürdüğü gibi, insan yeryüzünde Allah'ın Halifesi olarak atanmışsa, her Müslümanın görevi Allah'ın kanunu ve yönetimini yeryüzüne hakim kılmak için siyasal statükoya karşı çıkmak olmalıdır.

Nebevi Boyut

Hz. Muhammed (s) doğup öldüğü Hicaz bölgesinden kendisine bildirilen ilahi vahyi insanlara duyuran elçidir. Hz. Muhammed (s)'den önce de birçok peygamberin geldiği ve Yahudilik ve Hıristiyanlığın, bağlılarına kendi peygamberlerinin hayatlarını izlemelerini emretmediği ileri sürülerek nebevi boyutun önemi bazılarınca önemsizleştirilmeye çalışılmıştır. Fakat, Kuran, insanlar için bir örnek olarak bildirdiği Hz. Peygamber'in izlenmesini emretmektedir. Peygamber'in sünnetini izleyenler Sünniler olarak bilinir ve dünya Müslümanlarının çoğunluğunu teşkil ederler. Fakat Peygamberin sünnetinin ne kadar içten ve inanmış bir biçimde algılandığı her şeyden önce mevcut bakış açısına bağlıdır. Tahrif ediciler O'nun hayatını çok yüce bir kişi ve yüce bir peygamber şeklinde sunarak yalnızca manevi (tinsel) yönleri vurgularlar. Fakat gerçekçi Müslümanlar ise, Hz. Peygamber'in hayatını sınırlayın (özel) bir görüş açısından değil, bilakis nebevi metodolojinin büyük önem arz ettiği bütüncül bir görüş açısından değerlendirirler. Nebevi metodolojinin en önemli yönü Hz. Muhammed (s)'in müşrik Arapların cahili devletini-toplumunu, İslami bir devlete-topluma dönüştürmesidir. Hz. Peygamber Mekke'nin müşrik yöneticileri ile uzun mücadeleler ederek, İslami değişimin bir elçisi olarak davranmıştır. Cahiliye devletine muhalefet etmeksizin İslam'ı yaymayı kabul etmediğinden, bağlılarının maruz kaldığı işkenceler ve hayatına yönelik tehditler O'nu Mekke'den Medine'ye göçe zorlamıştır. Bu olay Hicret olarak bilinir ve İslam takviminin başlangıcını belirler. Hicret'ten sonra kesinlikle yılgınlık göstermeksizin, Hz. Peygamber mücadelesini sürdürmüş ve en sonunda Müslümanların müşrikleri yenmesiyle Mekke'ye muzaffer bir şekilde, İslami devletin lideri olarak geri dönmüştür. Nebevi sünnetin ve metodolojinin bu yorumu, her Müslümanın bulunduğu devletin laik yönetimini İslami olana dönüştürmek için bir mücadele içine girmesini gerekli kılmaktadır.

Kur'ani Boyut

İslam Müslümanlar tarafından bir hayat biçimi olarak görülür, fakat yabancılaşmış bakışacısı bu 'hayat biçimi'ni İslam'ın beş şartına yapışmak olarak yorumlar. Halbuki daha önce de sözünü ettiğimiz gibi, bu beş şart yalnızca pratiklerdir.

Kur'an gerçekte kendisinden İslam Şeriatı'nın anahatlarının türetildiği, hayat için bir projedir. Hayatın siyasal, ekonomik, sosyal ve yasal yönleri gibi birçok yönünü kapsar; fakat yabancılaşmış görüş yalnızca sosyal (kadınlara örtünme zorun­luluğunun getirilmesi) veya yasal (İslami hadlerin uygulanması v.b.) yönleri üzerinde durur. Öte yandan, gerçekçiler ise sosyal ve yasal yönler ancak İslami bir devlet kurulduktan sonra uygulanabileceğinden, siyasal ve ekonomik yönler üzerinde dururlar."

Hilafet Boyutu

Hilafet dönemi ilk İslam devletinin tezahürü olarak değerlendirilir. Hz. peygamberin dört sahabesi, kedisinden sonra devleti sırayla yönetmişlerdir: Ebu Bekir (G32-634), Ömer İbn-i Hattab (634-644), Osman bin Affan (644-656) ve Ali bin Ebu Talip (656-661). Bu dönemde İslam devleti, Raşid Halifeler olarak adlandırılan ve siyasal iktidar arzusu ile değil, sorumluluk duygusu ile hareket ettiklerinden İslam'ın sadık bağlıları olarak siyasal liderlikte bulunan bu insanlar tarafından yönetilmiştir.

İlk İslam devleti, İslam'ın zuhurunu izleyen asırlar boyunca Müslümanlar için bir model fonksiyonu görmüştür. Tahrif ediciler ise, bir yandan bu devletin varlığını kabullenirken, diğer taraftan, bunu tarihte yaşanmış bir olay olarak değerlendirerek, önemsizleştirmişlerdir. Öte yandan, gerçekçiler İslam'ı zaman ve mekanı aşan bir güç olarak algıladıklarından böyle bir devletin her zaman kurulabileceği inancındadırlar. İslami siyasal ve ekonomik bir düzenin kurulması, Kur'an'ın getirdiği sosyal ve yasal kuralların uygulanabilmesini de mümkün kalacaktır.

Kerbela Boyutu

Hz. Ali'nin vefatından sonra iktidar Hz. Peygamber'in bir başka sahabesine geçmedi, fakat İslam devletinin yerine Beni Ümeyye saltanatını kuran Muaviye tarafından gaspedildi ve iktidarına yönelik İslami tehdit yüzünden, başkentini Mekke'den Şam'a taşıdı. Laik liderliğin devlet yönetimini ve aygıtını ele geçirmesiyle İslam devleti işlevini yerine getiremez hale geldi. Muaviye'nin oğlu Yezid (680-683) müfsid bir yönetin idi. Babası tarafından kurulan saltanatını, Hz. Peygamberin kızı Fatıma ve Halife Ali'nin oğullan olan Hüseyin İbn-i Ali'ye kaptıracağından korkmaktaydı. Yezid, Hüseyin'in kendi yönetimine biat etmesini istiyordu. Hüseyin boyun eğmeyi reddederek halkı kendisini davet etmiş olan Irak'a gitmek üzere Mekke'yi terketti. Fakat, Yezid Hüseyin'i ortadan kaldırmak için büyük bir ordu gönderdi. Kerbela'da, savaş alanında, Hüseyin yüz kişiye bile ulaşmayan gücüne rağmen uzlaşmayı reddetti. Bu kadar büyük bir orduya karşı savaşmanın kendisi, taraftarları ve ailesi için kesinlikle ölmek anlamına geleceğini biliyordu, fakat böyle bir sonucu sefih bir yöneticiyi meşrulaştırmaya tercih etti. Hüseyin ve yandaşları katledildiler ve Kerbela trajedisi bir tarafta Hüseyin'in İslami grubuyla, diğer tarafta laik devlet ve onun yöneticisi arasındaki mücadelenin bir sembolü oldu. Bu olay, her yıl Muharrem ayında, tüm Müslüman ülkelerde, on gün süren yas törenleriyle yaşatılır. Hüseyin'in yüce fedakarlığı İslam'ın laik yönetimlerle uzlaşılmaması ilkesini daha bir güçlendirmiştir. Zaferin mümkün olmadığı noktada şehadet tercih edilmelidir. Kerbela gayri İslami yönetimlere karşı bütün dünya Müslümanlarına ilham kaynağı olmayı sürdürmektedir.

Cihad boyutu

Bu boyut İslami mücadelenin zeminini oluşturmaktadır. Oryantalistlerin İslam'ın 'kutsal savaş'ı nitelemelerine karşın, Kur'an'da cihad İslam cemaatine karşı bir tehdit oluşturanlara karşı mücadelenin bir yolu olarak emredilmiştir. Bu herhangi bir amaç için değil, yalnızca Allah rızası için yapılması gereken bir mücadeledir. Müslümanlara yönelik haksızlıkların ortadan kalkmasına kadar hem savunma, hem de saldın şeklinde gerçekleşebilir. Hz. Peygamberden aktarılan bir hadis aynı zamanda mücadeleye, kişinin kendi istek ve arzularını kontrol etmeyi öğrenmesi anlamında içsel bir boyut da kazandırmaktadır. Yabancılaşmış bakış açısı sürekli bu yönü vurgularken, kavgacı yönünü görmezden gelmiştir. Gerçekçi bakış açısı ise içsel ve dışsal yönü birlikte vurgular. Kimi İslami gruplar kendilerini -Mısır'da yönetime karşı mücadele vermekte olan el-Cihad örneğinde olduğu gibi- bu isimle adlandırmışlardır.

Sonuç

Sonuç olarak, İslam dünyasında İslami bir uyanışın işaretlerinin yaygınlaştığı görülmektedir. Fakat bu uyanış genelde yüzeyseldir. Gerçekçi İslami bakış açısı gizlenir, bastırılır, zulmedilir ve sıkı sıkı takip edilirken, üyeleri hapisle, işkenceyle, ölümle karşılaşırken, ulusal ve uluslararası politikaların güdümünde, İslam yabancılaşmış bir bakış açısından sunulmaktadır. Geçmişte diriliş ve ıslahat adına yapılanların sonuçta hep yabancılaşmış bakış açısına uygun sonuçlar doğurduğu gerçeğinden yola çıkarak, gerçekçi güçler 'devrim'i hedeflemelidirler. İkinci olarak, iktidarların üstün güçlerince yenilgiye uğratılmamak için, gerçekçi bakış açısı militan bir kadro oluşturmalıdır. Üçüncü olarak, devlet kurumları aracılığıyla siyasi bünyeye nüfuz edilmelidir. Dördüncü olarak, bu yapılar bulundukları ülkelerdeki camiler ağını kullanmalıdırlar. Camiler ağı, İran örneğinde de ispatlandığı gibi, kitlelerin siyasal seferberliğinde etkili olabilir. Beşinci olarak, gerçekçi bakış açısından kaynaklanan hareketler birbirleriyle yardımlaşmak için ulusal sınırları aşarak güçlerini birleştirmelidirler. Son olarak, Müslüman kitlelere Kur'an'ın nasıl saptırıldığını göstermek için, gerçekçi bakış açısını sunan derinlikli İslami literatürün çoğaltılması gerekmektedir. Bu süreç İslam dünyasında yaşayan alimlerin yanında Batılı ülkeler de -ki buralarda da Kutub, Şeriati, Farac, Mutahhari gibi İslam'ın öncü şehitlerinin eserleri görülmeye başlamıştır- sürgünde yaşayanların da eserleri ile elan devam etmektedir. İslami siyasal bir bilinç oluşturma mücadelesi ile birlikte İslam dünyasına musallat olan yabancılaşma hastalığının tedavisi için de bu bir ilk adımdır.