Birinci Merhale: ( Dönüşüm / Seçimler) Ekim 2002 - Mart 2003
İlk Aşama: Ekim 2002 – Aralık 2002
- Dörtlü Konsey1, tarafların görüşlerini alıp eylem planını ayrıntılı olarak geliştirecek. Aralık ayında bir araya gelecek olan Dörtlü Konsey ve AHLC ( İlgili Devletler Kurulu2) toplantıda [eylem planını]3 kabul edecek.
- Yeni bir Filistin hükümeti tayin edilecek ve geniş yetkilerle donatılmış bir başbakanlık makamı kurulacak. Bunun için gerekli tüm kanuni düzenlemeler yapılacak.
- Filistin Parlamentosu, Filistin Devleti için anayasa uyum taslağı hazırlamak üzere bir kurul oluşturacak. Parlamento seçimleri için gerekli kanuni düzenlemeleri yapacak.
- İlgili Devletlerin yardımlarıyla bakanlar düzeyindeki İlgili Devletler Kurulu çabalarını yoğunlaştırmaya başlayacak.
- Filistin liderliği, yoruma mahal bırakmayacak bir şekilde İsrail'in barış ve güven içinde yaşama hakkı olduğu tekidini yineleyecek, silahlı intifadanın ve İsraillilere karşı tüm şiddet çeşitlerinin her yerde derhal durdurulması ve tüm Filistin kuruluşlarının İsrail'e yönelik kışkırtmalarına son vermesi çağrısında bulunacak.
- Dörtlü Konsey'le uyum içinde, [Filistin] Güvenlik biriminin yeniden yapılandırılması, [personel] eğitimi ve güvenlik işlerinin tekrar başlaması için ABD, Mısır ve Ürdün'den oluşan Dış Denetim Meclisi'yle birlikte ABD planının uygulanması gerçekleştirilecek.
- Filistin'in tüm güvenlik teşkilatları 3 birimde toplanarak geniş yetkilerle donatılmış İçişleri Bakanlığına bağlanacak.
- Yeniden yapılandırılmış ve eğitilmiş Filistin Güvenlik Teşkilatı ile ona mukabil gelen İsrail Savunma Ordusu [IDF], 'Tenet Planı'nda4 anlaşmaya varıldığı üzere ve ABD'li güvenlik yetkililerinin katılımıyla üst düzeyde gerçekleşecek olağan toplantıların gereğine binaen, güvenlik işbirliği ve diğer sorumlulukları yerine getirme aşamasına yeniden başlayacaklardır.
- Parlamento toplantıları, uluslararası gözetimde gerçekleşecek olan güvenlik birimlerinin eğitimi ve Filistin yönetiminin diğer çalışmaları için yapılacak olan Filistin yetkililerinin seyahatine, İsrail hükümeti herhangi bir kısıtlama olmaksızın kolaylık tanıyacak.
- İsrail hükümeti, "Britney Raporu"nun tavsiyeleri doğrultusunda Filistin bölgeleri arasındaki hareketi engelleyen kısıtlamaları da içerecek şekilde insani durumu iyileştirecek.
- İsrail hükümetinin, sivil bölgelere saldırı, evlerin yıkımı, varlıkların müsadere edilmesi, cezalandırma şekillerinden bir çeşit olarak sürgün ve İsraillilerin [yerleşim] inşaatlarına kolaylık tanınması gibi güven yıkıcı eylemlere son vermesi.
- İsrail hükümeti, şeffaf denetim mekanizması aracılığıyla aylık kesintileri geri ödeme programına5 hemen başlayacak. İsrail hükümeti, Aralık 2002 sonuna kadar belli bir zaman cetveli içinde bloke ettiği paraları Filistin Maliye Bakanlığı'na aktaracak.
- Arap devletleri, gerek hükümetler gerekse özel olarak bireyler tarafından fanatik gruplara yapılan mali yardımları kat'i surette kesmek için harekete geçecek. Filistinlilere yapılacak yardımlar Filistin Maliye Bakanlığı aracılığıyla yapılacak.
- Mevcut İsrail hükümeti döneminde tesis edilen ve mevcut İsrail hükümetinin ilkeleri doğrultusunda hareket eden Yerleşimci Hükümet'in6 dağıtılması.
İkinci Aşama: Ocak 2003 – Mart 2003
- Parlamentonun, Başbakan'ın ve hükümetin yetki ve sorumluluklarını güvenceye alacak Filistin siyasi reformlarının sürdürülmesi.
- Bağımsız Kurul, demokrasi ve güçlü parlamentoya dayalı, kamu tartışmasına açık ve görüş beyan etme esasına dayalı bir Filistin anayasa taslağını yayınlayacak.
- Belediyeler Kanunu'nda yapılacak değişikliklerle yetkiler yerel meclislere devredilecek.
- Dörtlü Konsey tarafından Denetim Organı tesis edilecek.
- Çalışma Grubu'nun (Task Foree) kararları doğrultusunda yasama, yürütme ve ekonomi alanlarında, üzerinde anlaşılan fiili adımların Filistin tarafından atılması.
- Filistin Güvenlik Güçleri, kapsamlı olarak her ilerleme sağladığında; İsrail Savunma Ordusu hızlı bir şekilde 28 Eylül 2000'de işgal ettiği bölgelerden çekilecek. Çekilme işlemi Filistin seçimleri yapılmadan önce tamamlanacak. İsrail Savunma Ordusu'nun çekildiği yerlere Filistin Güvenlik Güçleri yerleşecek.
- İsrail hükümeti, seçimler için oluşturulan Eylem Kurulu tarafından seçmenlerin kaydedilmesi, adayların ve seçim görevlilerinin rahat hareket etmelerine yönelik yapılan yardımlara kolaylık sağlaması.
- İsrail hükümeti, kapattığı Filistin'in tüm ekonomik kurumlarıyla Doğu Kudüs'teki [Filistin] Ticaret Odası'nı yeniden açacak.
- Anayasa Uyum Kurulu, seçimlerden sonra oluşacak yeni parlamentoya kabul etmesi için kendi sunumu olan taslak belgeyi önerecek.
- Filistin ve İsrail tarafları, 'Tenet Planı'na binaen yeni bir güvenlik antlaşması üzerinde uzlaşacak. [Bu uzlaşı] Şiddeti, terörü ve kışkırtmayı durduracak etkin bir güvenlik organını içerecek. [Bu da] Yeniden yapılandırılan etkin Filistin Güvenlik Teşkilatı'nca uygulanacak.
- İsrail hükümeti, 'Mitchell Raporu'na7 uygun ve yerleşim birimlerinin doğal büyümesini de içerecek şekilde tüm yerleşim aktivitelerini donduracak.
- Filistinliler, Filistin Parlamentosu için özgür, adil ve saydam bir seçim yapacaklar.
- Bölgesel Destek: Güvenlikle ilgili adımlar atıldıktan ve İsrail Savunma Ordusu güçlerinin 28 Eylül 2000 tarihinden önceki konumuna çekilmesinden sonra Mısır ve Ürdün İsrail'e büyükelçilerini gönderecek.
İkinci Merhale: (Geçiş Süreci) Haziran 2003 – Aralık 2003
- İkinci merhaleye geçiş fiili olarak ikame edilecek Denetim Organı'nın yardım ve Dörtlü Konsey'in kararıyla gerçekleşecektir. [Bu da] şartların ilerlemeye imkan sağladığı oranda olacaktır. Dörtlü Konsey'in denetimi ve tüm tarafların sorumluluklarını eda etmesi göz önünde bulundurulacak. İkinci merhale Filistin seçimlerinden sonra başlayacak ve 2003 yılı sonunda geçici sınırlara sahip bir Filistin devletinin inşasının mümkün olmasıyla sona erecektir.
- Uluslararası Konferans: Dörtlü Konsey, taraflarla anlaşarak [konferansı] düzenleyecek ve [bu] Filistin seçimlerinin başarıyla sonuçlanmasından sonra gerçekleşecektir. Filistin'in iktisadi yapısını desteklemek, İsrail ve Filistinliler arasında geçici sınırları olan bir Filistin devletinin kurulması imkanı etrafında görüşmelerin başlaması amaçlanacaktır.
- Bu toplantı açık olacaktır ve bu belgenin başında aktarılan ilkeler esas alınacaktır. Ortadoğu bölgesinde (İsrail-Suriye ve İsrail-Lübnan barışını içerecek şekilde) hedeflenen kapsamlı bir barışın gerçekleşmesi temelinde [gerçekleştirilecektir].
- Diğer Arap ülkeleriyle İsrail arasında intifadadan önce var olan ilişkilerin yeniden kurulması (ticari bürolar vs…).
- Bölgesel sorunları konu alan çok yönlü görüşmelerin canlandırılması (sular, çevre, ekonomiyi geliştirme, sığınmacılar ve silahlanmadaki sınır konuları).
- Seçilmiş yeni Filistin Parlamentosu, bağımsız, demokratik Filistin devletinin anayasasını onayacak.
- Güvenlik Anlaşması'nın ilk maddesi uyarınca, güvenlik işbirliğinin uygulanmasının sürdürülmesi, yasal olmayan silahların toplanması, silahlı grupların silahsızlandırılması.
- Filistin-İsrail görüşmelerinin geçici sınırları olan bir devletin kurulması hedefiyle yapılması. Daha önce varılan antlaşmaları, coğrafi konularda uzlaşmayı güçlendirmek için uygulamak.
- Geçiş Süreci'nde [oluşan ortak] anlayışın uygulanması, 2003 yılı sonu itibarıyla geçici sınırlara sahip bir Filistin devletinin kurulması, Dönüşüm'ü denetlemede uluslararası rolün [etkinliğini] güçlendirme.
- Geçici sınırları olan bir Filistin devletinin kurulmasıyla eş zamanlı olarak [Yahudi] "yerleşimler" konusunda [atılacak] adımların artırılması.
Üçüncü Merhale: 2004 – 2005 (Devlet / Daimi Statü Antlaşması)
- Üçüncü merhaleye geçiş, Dörtlü Konsey'in kararıyla olacaktır. Dörtlü Konsey'in gözlemleri ve tarafların eylemleri dikkate alınacaktır.
- Uluslararası İkinci Konferans: 2004 yılının başlarında taraflarla uzlaşı sağlanarak Dörtlü Konsey tarafından düzenlenecektir. Geçici sınırları olan bir devlet üzere ittifak edildiğinin ikrarı, 2005 yılında sınırlar, Kudüs [ün statüsü], [Filistinli] mülteciler ve [Yahudi] yerleşim birimlerini kapsayacak şekilde daimi statü ve nihai çözüme ulaşmak üzere İsrail-Filistin görüşmelerini başlatmak ve mümkün olan en kısa sürede İsrail, Lübnan ve Suriye arasında Ortadoğu'da kapsamlı bir normalleşmeye yönelik ilerlemeyi desteklemek amacıyla [bu konferans düzenlenecektir].
- Daimi Statü antlaşmasına hazırlık olarak Çalışma Grubu tarafından hazırlanan belirli reformların çalışma takvimlerinde kapsamlı ve etkin ilerlemenin devamı.
- Güvenlik işbirliğinin sürekli ve etkin olarak devam etmesi, ilk merhalede uzlaşılan güvenlik anlaşmaları ve daha önceki diğer anlaşmaların gerekleri esas alınacak.
- Arap devletleri, İsrail'le doğal ilişkiler geliştirmeyi ve Beyrut'ta düzenlenen Arap Zirvesi Girişimi'8ne uygun düşecek bir şekilde tüm bölge ülkelerinin güvende olmasını kabul eder.
Çev: Mustafa EĞİLLİ
Dipnotlar:
1- Ortadoğu Dörtlüsü olarak ta bilinen ABD, Rusya, BM ve AB'nin oluşturduğu konsey. (M.E.)
2- İsrail - Filistin sorununun çözümüne destek veren AB, Arap Birliği, ABD ve Japonya. (M.E.)
3- Köşeli parantez içinde verilen bilgiler mütercime aittir.
4- CIA Başkanı George Tenet'in, İsrail – Filistin sorunun çözümü için 10 Haziran 2001'de açıklamış olduğu ateşkes ve güvenlik düzenlemelerini içeren plan. (M.E.)
5- Uluslararası anlaşmalar gereği İsrail'in Filistin'den elde ettiği gümrük, katma değer ve diğer vergi gelirlerinden Filistin Yönetimine ödemesi gereken kısmi tutarların aylık cetveli. (M. E.)
6- Siyonist yerleşimcilerin işgal ettikleri Filistin topraklarında inşaat ve imar konularında faaliyet gösteren gayri resmi teşkilat veya bir nevi yerleşim birimleri kooperatifi. (M.E.)
7- ABD'li eski Senatör George Mitchell başkanlığında Süleyman Demirel'in de yer aldığı Ortadoğu Komisyonu'nun 2001'de, Filistin'deki durumu konu eden ve sorunu yerinde inceleyip güven artırıcı önlemleri içeren çözüm önerilerini BM'ye sundukları rapor. (M.E.)
8- 29 Mart 2002 tarihinde Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta toplanan Arap liderlerinin, 'Suudi Arabistan Barış Girişimi'ni görüş birliğiyle kabul ederek oluşturduğu inisiyatif. (M.E.)