- Hazırladığınız ve halkın onayına sunduğunuz anayasa hakkında değişik eleştiriler var. Geleneksel İslami gruplar bu anayasayı "İslami" bulmazlarken fanatik laikler ve ayrılıkçı bazı hristiyanlar "gereğinden fazla İslamcı" olduğunu söylüyorlar. Bu eleştirilere siz ne diyorsunuz?
- Sünnetullah yeniden tecelli ediyor. Sünnetullah'ın yeryüzündeki gereğidir ki, gelenekçiler yeni olan herşeye karşı çıkarlar. Mesela Hz. Peygamber bulunduğu topluma yeni bir din getirdiğinde toplumun gelenekçi kesimini oluşturan müşrikler ve yahudiler, yeni dine karşı çıktılar. Eskiye bağlı oldukları için yeniyi reddettiler. Çünkü bu yeni elinin, kendi iktidarlarını ve otoritelerini, yani çıkarlarını tehlikeye soktuğuna inandılar.
- Anayasada dikkat çeken hususlardan biri "devletin dini İslam"dır veya Sudan İslam devletidir veya devletin mezhebi şudur gibi maddelerin olmayışı. Üstelik devlet başkanın şartları arasında müslüman olması gibi bir şartta yok.
- Tarihe baktığımız zaman çok sayıda insanın kendini müslüman olarak tanımladığını ancak İslam'ın öğretilerini yerine getirmediğini görürüz. Kur'an bize "Ey iman edenler niçin yapmadığınız şeyi söylersiniz. Allah katında yapmadığınız şeyi söylemeniz buğz bakımından büyüktür" der. Burada önemli olan slogan atmaktan ziyade pratik. Biz de anayasada slogandan ziyade muhtevaya önem verdik. Hazırlanan anayasada "Sudan İslam devletidir" diye bir madde yok ancak anayasadaki maddelerin bütünü muhteva itibariyle İslami'dir. Devlet başkanının müslümanlığı meselesine gelince, öncelikle devlet başkanı halk tarafından seçilecek. Diğer taraftan başkanın edeceği yemin metnine baktığınız zaman son derece dini bir metin olduğunu görürsünüz. Gerek devlet başkanı gerekse de eyalet valileri seçildikleri anda davranışlarında muttaki olacaklarına ve taifecilikten uzak duracaklarına yemin edecekler.
- Dikkat çeken bir diğer nokta ise anayasada bugün dünyanın birçok anayasasında "Anayasanın bu maddesi değiştirilemez veya değiştirilmesi bile teklif edilemez" gibi "değişmez" maddeler bulunurken sizin hazırladığınız anayasada böyle bir madde neden yok?
- Öncelikle şunu vurgulamak gerekir. Elbette bu bir anayasadır... Kur'an ayetleri değildir... İnananları yanında ancak Kur'an ayetleri değiştirilemez. Anayasada yer alan ve şeriata uyması zorunluluğu olan temel ilkelere gelince bunları ancak ve ancak yine halkın kendisi değiştirebilir. Eğer halkımız bütünüyle dinden çıkmazsa bu hükümlerde dine uygun olarak kalacaktır. Buna rağmen maddelerin değişmeyeceği diye birşey olamaz. Eğer daha bağlayıcı kanunlar ortaya çıkarsa, değiştirilir. Biz bu dönemde böylesi bin kanun ortaya çıkardık. Geçici dönemde yaptığımız bu anayasanın kamil olduğunu söylemiyoruz. İlerde elbette daha mükemmeli yapılmalıdır. Gelecekte şartların değişmesi göz önüne alınarak değişiklikler yapılmalıdır. Hatta anayasadaki İslami maddeler bile daha İslamisi bulunduğunda değiştirilmelidir. Müslüman sürekli olarak kendini yenileyendir. Düşünce hiçbir zaman donmaz, durmaz.
- Anayasaya karşı olan kesimler halkın referanduma katılmaması için propaganda yaptılar. Katılım oranı nedir?
- Allah'a hamdolsun bütün menfi propagandalara rağmen ülkenin Güneyi'nde ve Kuzeyi'nde katılım oldukça iyi. Yüzdeye vuracak olursak katılım % 85 civarında... Anayasaya "evet" diyenlerin de aynı yüzde de olmasını ümit ediyoruz.
- Son bir soru sormak istiyorum. Anayasayı eleştirenlerin bir kısmı da bu anayasanın, Güney'in Kuzey'den ayrılmasına sebep olacağını söylüyorlar.
- Kesinlikle hayır... Biz Güneyli kardeşlerimize İslam'da anayasanın, toplum içinde, dayatma esası üzerine değil kabul esasına dayalı bir sözleşme olduğunu anlattık. Aslında güneyliler 1947'de kendi aralarında toplanarak "ülkemiz olan Sudan'a katılalım" kararı aldılar. Yani İngiliz sömürgesi karşısında Sudan'a katılma kararı onlardan geldi. Biz şimdi, bütün bir dünyanın "kuzeyliler güneylilere birliği zorla dayatıyorlar" iddialarını çürütmek istiyoruz. Yıllar sonra güneylilerin kendi sözlerini söylemelerini istiyoruz. Biz, bir zamanlar fanatik ayrımcı olan liderlerin bile şimdi birlikten yana olduklarına inanıyoruz. Çünkü Sudan'dan ayrılmayı düşünmüş olsalardı temelde anayasa üzerine yapılan oylamaya katılmazlardı.
Rop: Sefer Turan