İsrail Devleti yönetimi ve Filistin halkını temsil eden Filistin delegasyonu onlarca yıldır devam eden çekişme ve anlaşmazlığa bir son vermenin, karşılıklı meşruiyet ve siyasi haklarını tanımanın, barış ve karşılıklı saygı ve güvenlik içinde yaşamaya çalışmanın ve adil, kalıcı ve kapsamlı bir barış anlaşması ve üzerinde fikir birliği yapılan siyasi bir süreç yoluyla tarihi bir uzlaşmanın gerçekleştirilmesinin zamanının geldiğinde hemfikirdirler. Buna göre, iki taraf aşağıdaki prensipleri kabul etmişlerdir.
Madde I: Müzakerelerin Amacı
Bugünkü Orta doğu barış süreci içinde İsrail-Filistin görüşmelerinin amacı, her şeyden önce Geçici Özerk Filistin İdaresi'ni, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistin halkı için seçimle belirlenmiş bir meclisi ve Güvenlik Konseyi'nin 242 ve 338 sayılı kararlarına dayalı kalıcı bir çözüme götürecek beş yılı aşmayan bir geçiş dönemi için oluşturmaktır.
Madde II: Geçiş Döneminin Anahatları
Geçiş döneminin üzerinde fikir birliği sağlanan anahatları bu İlkeler Bildirgesi'nde ortaya konmuştur.
Madde III: Seçimler
1. Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistin halkının kendilerini demokratik ilkelere göre yönetebilmeleri için dolaysız, serbest ve genel siyasi meclis seçimleri, üzerinde mutabakat sağlanan bir denetim ve uluslararası gözetim altında yapılacaktır. Filistin polisi de kamu düzenini sağlayacaktır.
2. Ek I'de yer alan protokole uygun olarak seçimlerin kesin şekil ve şartlarına ilişkin bir anlaşma, seçimlerin bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girmesinden en çok dokuz ay içinde yapılması hedefini gözeterek yapılacaktır.
3. Bu seçimler, Filistin halkının meşru haklarının ve haklı taleplerinin hayata geçirilmesine yönelik olarak önemli bir geçici hazırlık aşaması oluşturacaktır.
Madde IV: Yetki Alanı
Meclisin yetki alanı, kalıcı statünün görüşüldüğü müzakerelerde ele alınacak meseleler hariç olmak üzere, Batı Şeria ve Gazze Şeridi bölgesini kapsayacaktır. İki taraf Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni, bütünlüğü geçiş döneminde korunacak tek bir bölge olarak görmektedir.
Madde V: Geçiş Dönemi ve Kalıcı Statü Görüşmeleri
1. Beş yıllık geçiş dönemi Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinden çekilme sonrasında başlayacaktır.
2. Kalıcı Statü görüşmeleri İsrail hükümeti ve Filistin halkının temsilcileri meclisi arasında, geçiş döneminin üçüncü yılı başlangıcından daha geç olmamak üzere mümkün olan en kısa zamanda başlayacaktır.
3. Bu görüşmeler kalan meseleleri, Kudüs, mülteciler, meskenler, güvenlik düzenlemeleri, sınırlar, diğer komşularla ilişki ve işbirliği ve iki tarafı ilgilendiren diğer meseleleri kapsayacaktır.
4. İki taraf, geçici dönem için varılan anlaşmaların kalıcı statü görüşmelerinin sonucunu etkilememesi ve önüne engel teşkil etmemesi gerektiği hususunda hemfikirdirler.
Madde VI: Yetki ve Sorumlulukların Devrine Yönelik Hazırlıklar
1. Bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe konulması ve Gazze Şeridi ve Eriha'dan çekilmenin ardından, İsrail askeri yönetimi ve İsrail sivil yönetimi aşağıda belirlenen alanlarda Filistinli yetkililere otoriteyi devredecektir. Bu otorite devri Meclis'in resmen göreve başlamasına kadar hazırlık niteliği taşıyacaktır.
2. Bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girmesi ve Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinden çekilmeden hemen sonra, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde ekonomik gelişmeyi destekleme niyetiyle otorite aşağıdaki alanlarda Filistinlilere devredilecektir: Eğitim ve kültür, sağlık, sosyal refah, dolaysız vergilendirme ve turizm. Filistin tarafı kararlaştırıldığı gibi Filistin polis gücü oluşturmaya başlayacaktır. Kararlaştırıldığı gibi Meclis'in resmi açılışına kadar iki taraf ilave yetki ve sorumlulukların devrini görüşebilir.
Madde VII: Geçici Anlaşma
1. İsrail ve Filistin delegeleri geçici dönem üzerinde bir anlaşmaya varacaklardır.
2. Geçici Anlaşma her şeyden önce Meclis'in yapısını, milletvekili sayısını ve İsrail askeri hükümeti ve sivil idaresinden Meclis'e yetki ve sorumlulukların devrini açıklığa kavuşturacaktır. Geçici Anlaşma aynı zamanda, Meclis'in yürütme yetkisini, aşağıdaki IX. maddeyle uygunluk içinde yasama yetkisini ve bağımsız Filistin yargı organlarını açıklığa kavuşturacaktır.
3. Geçici anlaşma, tüm yetki ve sorumlulukların Meclis'e VI. madde uyarınca önceden devredilmiş olduğu farzolunacak Meclis'in göreve başlamasından sonra yürürlüğe konacak düzenlemeleri içerecektir.
4. Meclis ekonomik gelişmeyi destekleyebilmek için göreve başladıktan sonra her şeyden önce bir Filistin Elektrik İdaresi, bir Gazze Liman idaresi, bir Filistin Gelişme Bankası, bir Filistin İhracatı Destekleme Komisyonu, bir Filistin Çevre İdaresi, bir Filistin Toprak İdaresi ve bir Filistin Sular İdaresi ve kararlaştırılan diğer tüm idarelerin yetki ve sorumluluklarını belirleyen Geçici Anlaşma'ya uygun olarak tesis edecektir.
5. Meclis'in göreve başlamasından sonra sivil idare feshedilecek ve İsrail askeri hükümeti çekilecektir.
Madde VIII: Kamu Düzeni ve Emniyeti
İsrail, iç güvenlik ve kamu düzenlerinin korunması amacıyla İsraillilerin tüm güvenliğini sağlama sorumluluğunun yanında dış tehditlere karşı savunma sorumluluğunu taşımaya devam ederken, Meclis Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilerin kamu düzenini ve iç güvenliğini garantiye almak için kuvvetli bir polis gücü oluşturacaktır.
Madde IX: Kanunlar ve Askeri Düzen
1. Geçici Anlaşma'ya uygun olarak devredilen tüm yetkiler hususunda Meclis'e yasama yetkisi verilecektir.
2. Her iki taraf kalan bölgelerde halihazırda yürürlükte olan kanunlar ve askeri düzeni ortaklaşa gözden geçireceklerdir.
Madde X: İsrail-Filistin Ortak İrtibat Komitesi
Bu İlkeler Bildirgesi'nin ve geçiş dönemiyle ilgili sonraki anlaşmaların pürüzsüz bir şekilde uygulamaya konması için bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girmesinden sonra, işbirliği gerektiren meseleleri, ortak menfaate ilişkin meseleleri ve ihtilafları ele alacak ortak bir İsrail-Filistin İrtibat Komitesi oluşturulacaktır.
Madde XI: Ekonomik Alanlarda İsrail-Filistin İşbirliği
Batı Şeria, Gazze Şeridi ve İsrail'in gelişmesini desteklemede işbirliğine gitmesinin getireceği karşılıklı faydaların farkında olarak, bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girmesinden sonra, Ek-III ve Ek-IV'de yer alan protokollerde tespit edilen programları işbirliği içinde geliştirmek ve yürürlüğe koymak için bir İsrail-Filistin Ekonomik İşbirliği Komisyonu oluşturulacaktır.
Madde XII: Ürdün ve Mısır'la İrtibat ve İşbirliği
İki taraf Ürdün ve Mısır hükümetlerini, bir tarafta İsrail hükümeti ve Filistin temsilcileri, diğer tarafta Ürdün ve Mısır hükümetleri olmak üzere aralarındaki işbirliğini geliştirmek için daha ileri irtibat ve işbirliği anlaşmalarının yapılmasına katılmaya davet edecektir. Bu anlaşmalar, 1967'de Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nden çıkarılan insanların geri kabulünün nasıl bir usulle yapılacağına ittifakla karar verecek, karışıklık ve düzensizliği önlemek için gerekli önlemleri alacak bir Daimi Komite'nin oluşturulmasını içerecektir. Ortak ilgi alanına giren diğer meseleler de bu Komite tarafından ele alınacaktır.
Madde XIII: İsrail Kuvvetlerinin Yeniden Konuşlandırılması
1. Bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girmesinden sonra ve Meclis seçimleri arefesinden daha geç olmamak üzere, İsrail kuvvetlerinin XIV. madde uyarınca geri çekilmesi işleminin yürütülmesine ilaveten Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki İsrail askeri kuvvetlerinin yeniden konuşlandırılması gerçekleştirilecektir.
2. İsrail askeri kuvvetlerini yeniden konuşlandırırken, askeri kuvvetlerin nüfusun yoğun olduğu bölgeler dışında konuşlandırılması prensibine göre hareket edecektir.
3. Sonradan yapılacak yeni konuşlandırmalar, Filistin polis kuvvetinin yukarıdaki VIII. maddeye uygun olarak üzerine aldığı kamu düzeni ve iç güvenlik sorumluluğu ile uygunluk içinde, belirlenmiş mahallerde tedrici olarak yapılacaktır.
Madde XIV: Gazze ve Eriha'dan İsrail Askerlerinin Çekilişi
İsrail askerleri Ek-II'de yer alan protokolde ayrıntılarının yer aldığı şekilde Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinden çekilecektir.
Madde XV: İhtilafların Çözümü
1. Bu İlkeler Bildirgesi'nin veya geçiş dönemiyle ilgili sonradan yapılacak düzenlemelerin uygulanması ve yorumlanmasından kaynaklanacak ihtilaflar yukarıdaki X. maddeye uygun olarak oluşturulacak Ortak İrtibat Komitesi vasıtasıyla yapılacak görüşmeler yoluyla çözümlenecektir.
2. Görüşmeler yoluyla halledilemeyen ihtilaflar taraflarca kararlaştırılacak bir uzlaşma mekanizması vasıtasıyla çözümlenebilecektir.
3. Taraflar uzlaşma yoluyla halledilemeyen geçiş dönemiyle ilgili ihtilafları hakeme götürmeye karar verebilirler. Bu noktada her iki tarafın muvafakatiyle taraflar bir Hakem Kurulu tespit edeceklerdir.
Madde XVI: Bölgesel Programlarda İsrail-Filistin İşbirliği
Her iki taraf; çok uluslu çalışma gruplarını, Ek-IV'te yer alan protokolde belirtildiği gibi Batı Şeria ve Gazze Şeridi için yapılan özel programlar dahil olmak üzere bölgesel programları ve diğer programları kapsayan bir "Marshall Planı"nı destekleyecek uygun bir vasıta olarak değerlendirmektedir.
Madde XVII: Çok Yönlü Maddeler
1. Bu İlkeler Bildirgesi, imzalanmasından bir ay sonra yürürlüğe girecektir.
2. Bu İlkeler Bildirgesi'ne eklenen tüm protokoller ve ona uygun olarak kararlaştırılmış raporlar onun tamamlayıcı bir unsuru olarak değerlendirilecektir.
BİLDİRGENİN EKLERİNDEN PASAJLAR
Ek-I: Seçimlerin Usul ve Şartları Hakkındaki Protokol
Kudüs'te yaşayan Filistinliler iki taraf arasındaki bir anlaşmaya uygun olarak esçim sürecine katılma hakkına sahip olacaklardır.
Ek-II: İsrail Kuvvetlerinin Gazze Şeridi ve Eriha Bölgesinden Çekilmesi Hakkındaki Protokol
1. İki taraf bu İlkeler Bildirgesi'nin yürürlüğe girdiği tarihten sonra iki ay içinde İsrail askeri kuvvetlerinin Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinden çekilmesiyle ilgili bir anlaşmaya varacaklar ve bunu imzalayacaklardır. Anlaşma İsrail askerlerinin çekilmesinden sonra Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinde uygulanmaya konacak kapsamlı düzenlemeleri içerecektir.
2. İsrail, Gazze Şeridi ve Eriha bölgesiyle ilgili anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte derhal başlamak ve bu anlaşmanın imzalanmasından sonra dört ayı geçmeyecek bir müddet zarfında tamamlanmak üzere hızlı ve planlı bir şekilde askeri kuvvetlerinin Gazze Şeridi ve Eriha bölgesinden çekilmesi işlemini tamamlayacaktır.
Ek-III: İsrail-Filistin İşbirliği Daimi Komitesi'nin üzerinde duracağı alanların anahatlarını çizmektedir. Bunlar; su, elektrik, enerji, finans, ulaşım, ticaret, endüstri, işçi-işveren ilişkileri ve sosyal refah, "insan kaynakları", çevre koruma, iletişim ve medyayı kapsamaktadır.
Ek-IV: Çok uluslu görüşmeler çerçevesinde bölgesel gelişme işbirliğiyle ilgili bir protokoldür. İki taraf, Batı Şeria ve Gazze için bir Ekonomik Gelişme Programı'nda ve bir Bölgesel Gelişme Planı'nda G-7 ülkelerinin ve ilgilenen diğer devletlerin yer almasına çaba göstereceklerdir.
Çeviren: Yusuf İnce